ظهر روز جمعه، سلمان رشدی، نویسنده مرتد که در سال 67 در کتاب آیات شیطانی به ساحت پیامبر اسلام (ص) اهانت کرده بود، هنگامی که قصد سخنرانی در نیویورک را داشت، مورد حمله مشت و چاقو از سوی فردی با نام هادی مطر، ٢٤ ساله و ساکن نیوجرسی قرار گرفت. ضارب که ماسکی تیره بر چهره داشت، به رشدی حمله کرد و ١٥ بار با چاقو او را هدف قرار داد که یکی از آن‌ها به گردن او اصابت کرد. در پی این حادثه که هم‌زمان با ادعاهای ایالات متحده آمریکا درخصوص حمله به جان بولتون، مشاور امنیت ملی پیشین آمریکا رخ داد، اولین واکنش از سوی ایران را مشاور تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران در وین مطرح کرد. سید محمد مرندی گفت: من برای نویسنده‌ای که نفرت و تحقیر بی‌پایان به مسلمانان و اسلام را به همراه داشته است، اشک نمی‌ریزم. او یک بازیچه امپراتوری است که به عنوان یک رمان‌نویس پسا‌استعماری ظاهر شده است. مرندی ادامه داد: اما، آیا عجیب نیست که با نزدیک‌شدن به توافق هسته‌ای احتمالی، آمریکا ادعاهایی درباره تلاش برای کشتن جان بولتون مطرح کرده و اکنون این اتفاق می‌افتد؟ در ادامه گزارش مهر را با اندکی تغییر که مروری بر فتوای تاریخی حضرت روح الله خمینی(ره) پس از انتشار کتاب آیات شیطانی و سرنوشتی که پس از آن برای این نویسنده موهن در روز جمعه 21 مرداد ماه پیش آمده است، می‌خوانیم.
حکم امام و معادله‌ای که برعکس شد
مهرماه ۱۳۶۷ بود که انتشارات وایکینگ انگلستان (زیرمجموعه انتشارات پنگوئن) کتاب جدیدی به نام «آیات شیطانی» را به قلم سلمان رشدی منتشر کرد؛ کتابی پانصد‌و‌چهل‌و‌چند‌صفحه‌ای که در قالب داستان‌های خیالی به شخصیت پیامبر گرامی اسلام، سایر پیامبران الهی و مقدسات اسلامی توهین کرده بود. موج سنگین تبلیغاتی رسانه‌های آمریکایی و غربی از یک سو و ترجمه سریع و توزیع گسترده آن به زبان‌های مختلف از سوی دیگر باعث شهرت آن کتاب شد. همین مسئله باعث عکس‌العمل‌های متعددی در جهان اسلام شد که مهم‌ترین آن‌ها صدور حکم ارتداد نویسنده کتاب از سوی امام خمینی رحمت‌الله‌علیه بود. و اما حکم ارتداد این نویسنده از سوی امام چگونه صادر شد؟ با انتشار این کتاب سلمان رشدی دوپینگ رسانه‌ای‌تبلیغاتی اروپایی‌ها (از جمله انتخاب این کتاب به‌عنوان بهترین کتاب سال انگلستان) باعث شهرت سریع و بسیار غیرطبیعی «آیات شیطانی» شده بود. به همین خاطر بود که وقتی خبر تجدید چاپ گسترده آن در کشورهای مختلف پخش شد، واکنش‌های بسیاری را برانگیخت. مردم برخی کشورهای اسلامی از جمله پاکستان و همچنین مسلمانان هندوستان و بنگلادش چند ماه بود که مشغول اعتراضات گسترده علیه این کتاب موهن بودند. از سوی دیگر سلمان رشدی در مصاحبه‌ای که از رادیوی رسمی هند پخش می‌شود، به رأی دادگاه و واکنش «مشتی مسلمان متعصب بنیادگرا» اعتراض کرد و خواستار رفع توقیف از کتابش می‌شود. در پاسخ به این درخواست، انجمن بین‌المللی قلم همراه با چند نویسنده آمریکایی دیگر و اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان هند مخالفت خود را با حکم توقیف کتاب ابراز می‌کنند. اما موج جدید اعتراضات از ۱۹ بهمن‌ماه ۱۳۶۷ با صدور بیانیه‌ای از جانب ۳۵ تن از علمای اسلام‌آباد و راولپندی پاکستان آغاز می‌شود. در این بیانیه از اهالی اسلام‌آباد و راولپندی خواسته شده بود تا در راهپیمایی اعتراض‌آمیز روز یکشنبه ۲۳ بهمن همان سال در برابر مرکز فرهنگی آمریکا شرکت کنند. در این تجمع طی یک اتفاق بی‌سابقه پنج نفر از معترضان توسط پلیس کشته و حدود ۶۰ نفر نیز زخمی می‌شوند. در پی کشتار مسلمانان معترض توسط پلیس پاکستان، سه‌شنبه ۲۵ بهمن فتوایی از امام خمینی (ره) درباره ارتداد سلمان رشدی و واجب‌القتل بودن او منتشر شد. متن حکم حضرت روح الله بدین شرح بود: «بسمه‌تعالی. انا لله و انا الیه راجعون. به اطلاع مسلمانان غیور سراسر جهان می‌رسانم مؤلف کتاب «آیات شیطانی» که علیه اسلام و پیامبر و قرآن، تنظیم و چاپ و منتشر شده است، همچنین ناشرین مطلع از محتوای آن، محکوم به اعدام می‌باشند. از مسلمانان غیور می‌خواهم تا در هر نقطه که آنان را یافتند، سریعا آن‌ها را اعدام نمایند تا دیگر کسی جرئت نکند به مقدسات مسلمین توهین نماید و هر کس در این راه کشته شود، شهید است ان‌شاءاللّه. ضمنا اگر کسی دسترسی به مؤلف کتاب دارد ولی خود قدرت اعدام او را ندارد، او را به مردم معرفی نماید تا به جزای اعمالش برسد. والسلام علیکم و رحمةالله و برکاته. روح‌الله الموسوی الخمینی.»
با بالاگرفتن اعتراضات مردمی در سطح جهان و استقبال از حکم امام (ره)، سلمان رشدی و مؤسسه ناشر کتاب‌های او در بیانیه‌ای از لغو سفر او به آمریکا خبر می‌دهند. دبیر اول سفارت انگلیس در پاکستان اعلام می‌کند انتشارات پنگوئن انگلیس که ناشر کتاب آیات شیطانی است، تمام نسخه‌های این کتاب را از انگلستان جمع‌آوری کرده است. ناشر آلمانی و ناشر فرانسوی کتاب نیز اعلام کردند ترجمه آن را منتشر نخواهند کرد. در مقابل دولت انگلستان اما با انتقاد از فتوای امام (ره) به آن اعتراض می‌کند. همچنین سخن‌گوی وزارت امور خارجه آمریکا چند روز پس از شهادت چند معترض پاکستانی مقابل مرکز فرهنگی آمریکا در پاکستان در اقدامی قابل تأمل، از سلمان رشدی حمایت می‌کند. سلمان رشدی نیز در مصاحبه با رویترز فتوای آیت‌الله خمینی را خیلی جدی تلقی می‌کند. او از تمام کسانی که می‌توانند از او حفاظت کنند، درخواست کمک می‌کند. پلیس انگلستان اعلام می‌کند حفاظت از او را بر عهده می‌گیرد.
سه روز پس از صدور فتوای امام (ره)، آیت‌الله خامنه‌ای در خطبه‌های نماز جمعه تهران با انتقاد شدید از وقاحت دولت انگلیس و تمجید از حکم امام می‌گویند: «بلاشک مسلمان‌ها، مسلمانانی که ما نمی‌شناسیمشان، مسلمان‌هایی که ممکن است تا آخر هم معرفی نشوند به مردم دنیا و مسلمین دنیا و به مردم ایران، کار خودشان را انجام خواهند داد؛ امروز شد امروز می‌کنند، نشد فردا می‌کنند، نشد سال دیگر می‌کنند، نشد بعد از گذشت زمانی می‌کنند، این‌که تمام‌شدنی نیست، حکم امام که تمام نمی‌شود. رسانه‌های خارجی وابسته به دستگاه استعمار با تقطیع سخنان ایشان اعلام می‌کنند که «اگر سلمان رشدی توبه کند، بخشیده شده و حکم اعدامش لغو می‌شود» و به‌طور گسترده روی این جمله تحریف‌شده مانور می‌دهند. یک روز بعد دفتر امام (ره) اما با صدور بیانیه‌ای این عملیات رسانه‌های استعماری مدافع سلمان رشدی را ناکام می‌گذارد و اعلام می‌کند که رسانه‌های گروهی استعماری خارجی به دروغ به مسئولان نظام جمهوری اسلامی نسبت می‌دهند که اگر نویسنده کتاب آیات شیطانی توبه کند، حکم اعدام درباره او لغو می‌شود. امام خمینی (مدظله) در این بیانیه فرمودند: این موضوع صددرصد تکذیب می‌شود. سلمان رشدی اگر توبه کند و زاهد زمان هم شود، بر هر مسلمان واجب است با جان و مال تمامی همّ خود را به کار گیرد تا او را به درَک واصل گرداند.
تهدیدات دیپلماتیک در حمایت از رشدی بی‌فایده بود
انگلستان که حیثیت خود را در دفاع از نویسنده کتاب موهن می‌بیند می‌کوشد حرکت جدیدی را ساماندهی کند. اول اسفند ۶۷ کشورهای عضو جامعه اقتصادی اروپا تصمیم می‌گیرند برای مقابله با فتوای امام خمینی (ره) و فشار بر ایران، طی یک اقدام هماهنگ سفرای خود را از ایران فرابخوانند. رادیوی دولتی انگلستان به نقل از سخن‌گوی این دولت در اجلاس بروکسل اعلام کرد: «هدف این است که آیت‌الله خمینی باید تحت فشار حداکثری قرار گیرد تا متوجه شود اروپا مصمم است برای حفظ اصول آزادی بیان و حقوق بشر و عدم مداخله در امور کشورهای دیگر قد علم کند.» رادیو انگیس گفت همه دوازده عضو بازار مشترک اروپا موافقت کردند تمام سفرا و سایر رؤسای هیئت‌های دیپلماتیک به منظور مشورت از تهران فراخوانده شوند.» به‌دنبال فراخوانی سفرا و کارداران جامعه اقتصادی اروپا از تهران، تاچر اعلام کرد: «من مطمئن هستم که این اقدام بسیار مؤثر خواهد بود.» وزیر خارجه هلند، سخن‌گوی وزارت خارجه آلمان غربی، رولان دوما وزیر خارجه فرانسه و جرج بوش رئیس‌جمهور آمریکا نیز از این اقدام اروپا حمایت می‌کنند.سوم اسفندماه همان سال حضرت امام خمینی (ره) در پیام مهم خود که به «منشور روحانیت» معروف شد، ماجرای سلمان رشدی را این‌گونه تحلیل می‌کنند: «ما کینه دنیای غرب را با جهان اسلام و فقاهت از همین نکته‌ها به دست می‌آوریم. قضیه آنان قضیه دفاع از یک فرد نیست، قضیه حمایت از جریان ضد اسلامی و ضد ارزشی است که بنگاه‌های صهیونیستی و انگلیس و آمریکا به راه انداخته‌اند و با حماقت و عجله خود را روبه‌روی همه جهان اسلام قرار داده‌اند.» مجلس شورای اسلامی نیز ۷اسفند ماه همان سال دو فوریت طرح قطع کامل روابط سیاسی با انگلستان را تصویب می‌کند. سه‌شنبه ۹ اسفند مجلس شورای اسلامی طرح قطع روابط کامل سیاسی و دیپلماتیک با انگلستان را تصویب می‌کند. بر اساس این طرح وزارت خارجه موظف شد در صورت عدم مخالفت دولت انگلستان با موضع‌گیری‌های غیراصولی در مقابل جهان اسلام و جمهوری اسلامی و مطالب کتاب ضداسلامی آیات شیطانی ظرف یک هفته، تمام روابط سیاسی با آن دولت را قطع کند. کمتر از دو هفته زمان کافی بود تا با گسترش استقبال جهانی از فتوای امام(ره) و حمایت از آن، جامعه اقتصادی اروپا از تصمیمش برگردد. ۱۲ اسفند وزیر خارجه اسپانیا که کشورش ریاست شش‌ماهه جامعه اقتصادی اروپا را عهده‌دار بود، اعلام کرد: «جامعه اقتصادی اروپا می‌خواهد با ایران روابطی عادی و سازنده داشته باشد.» تاچر، نخست‌وزیر انگلستان نیز در یک عقب‌نشینی آشکار از درک توهین‌آمیز بودن کتاب آیات شیطانی برای مسلمانان سخن گفت. وزیر خارجه انگلستان هم گفت دولت انگلیس به اسلام احترام می‌گذارد و خود را از کتاب آیات شیطانی جدا می‌داند. وزیر کشور انگلستان هم درباره حفاظت پلیس این کشور از سلمان رشدی گفت این اقدام به دستور دولت انگلیس انجام نگرفته و مسئولیتش با پلیس این کشور است و دولت در آن دخالتی ندارد.
درسی برای همیشه
تأکیدات رهبر معظم انقلاب بر حکم امام(ره) در سال‌های دهه ۷۰، ۸۰ و ۹۰ روندی پیوسته داشته و چندین‌بار تکرار می‌شود. ایشان در پیام حج خود در سال ۸۳، سخنرانی پس از انتشار کاریکاتورهای موهن از پیامبر اسلام در یک نشریه دانمارکی در بهار ۸۷ و پس از هتک حرمت قرآن مجید توسط یک کشیش آمریکایی در سال ۱۳۸۹ این اتفاقات را در ادامه پروژه دشمنان اسلام و ماجرای سلمان رشدی معرفی می‌کنند.رهبر معظم انقلاب پس از ماجرای هتک حرمت قرآن در پیامی ضمن محکوم‌کردن این اقدام می‌نویسند: «اگر از حلقه‌های قبلی این زنجیره پلید، یعنی سلمان رشدی و کاریکاتوریست دانمارکی و کشیش‌های آمریکایی آتش‌زننده قرآن حمایت نمی‌کردند و ده‌ها فیلم ضد اسلام را در بنگاه‌های وابسته به سرمایه‌داران صهیونیست سفارش نمی‌دادند، امروز کار به این گناه عظیم و غیرقابل بخشش نمی‌رسید.» سلمان رشدی نیز بعد از انتشار رمان موهن «آیات شیطانی» مصادف با سال ۱۳۶۷ هجری شمسی خشم مسلمانان را برانگیخته بود. او به همین دلیل به یک زندگی مخفی با شرایط سخت امنیتی روی آورده بود. در نخستین ماه‌های پس از انتشار آیات شیطانی و بالاگرفتن اعتراضات مسلمانان به محتوای ضد دینی آن، سلمان رشدی در طول یک ماه بیش از پانزده بار محل سکونت خود را تغییر داد. دولت انگلستان که زمینه انتشار کتاب آیات شیطانی را فراهم کرده بود، با صرف هزینه‌های فراوان مسئولیت حفاظت از جان او را به عهده گرفته بود. مروری بر فتوای تاریخی حضرت امام نشان داد که حضرت روح‌الله بر حکمی که صادر کرده بودند مُصر بودند و همین حکم، زندگی تاریک و مخوفی را برای این نویسنده هتاک ایجاد کرد و سرانجام روز جمعه مورد حمله قرار گرفت.
