بدین خاطر از دیرباز ایرانیان همت گماشته‌اند تا بتوانند با کندن ده‌ها کیلومتر قنات، سدسازی، ایجاد کانال‌های پخش آب و تأسیس آب‌انبار در فصل‌های کم‌آب یا بی‌آب از آب آشامیدنی خنک و سالم بهره‌مند شوند.آب‌انبار یا همان آبگیر نوعی مخزن سرپوشیده و غالبا ساخته‌شده در پایین‌تر از سطح زمین است که در قدیم به منظور ذخیره آب آشامیدنی، پایداری در برابر حمله‌های دشمنان، آبیاری، نفع‌رساندن به مسافران و کاروان‌های بین‌شهری و مصارفی مانند آن، خصوصا در فصل‌های کم‌آب و خشک سال استفاده می‌‌شد. آب‌انبارها در کنار موقعیت مهم و ارزشمندی که در زندگی روزمره مردم ایفا می‌کنند، از جایگاه معنوی و قدسی خاصی در فرهنگ ایرانی، چه قبل از اسلام و چه بعد از آن، بهره‌مند هستند. آب سرچشمه حیات و ماده اولیه آفرینش در همه ادیان به حساب می‌آید. آب همواره به‌عنوان عنصر پاک‌کننده جسم و طهارت‌دهنده روح در ادیان ابراهیمی و غیر‌ابراهیمی از اهمیت خاص و ویژه‌ای برخوردار بوده و آب‌انبار به خاطر این تقرب و نزدیکی، در طول تاریخ، رنگ و بویی قدسی و معنوی به خود گرفته است.آب‌انبار کازرونی واقع در محله تخت فولاد، روبه‌روی تکیه کازرونی یکی از معروف‌ترین و تنها آب‌انبار شهر اصفهان است که هنوز پس از گذشت سالیان دراز مورد استفاده و بهره‌وری (امروزه بیشتر جهت آبیاری درختان) قرار می‌گیرد و کارکرد آب‌انباری دارد. این آب‌انبار در اواخر دوره قاجار توسط یکی از تجار و خیران بزرگ اصفهان به نام محمدحسین کازرونی، معروف به حاج‌حسین کاکا، در سال 1340قمری بنا شد. از آنجا که محله تخت‌فولاد در مسیر راه شیراز به اصفهان قرار گرفته و از طرفی هم این محله در شیب تخت کوه صفه واقع شده، لذا آب‌انبار کازرونی نقشی حیاتی برای مسافران جاده شیراز و مردمان این محله و تکایای اطراف آن داشته است. آب‌انبارها را می‌توان دو دسته کرد: الف) آب‌انبارهای عمومی واقع در محله‌ها، کاروان‌سراها، روستاها، تکایا و دیگر مصارف همگانی؛ ب) آب‌انبارهای خصوصی در درون خانه‌ها و املاک خصوصی. همچنین آب‌انبارها عمدتا از پنج قسمت اصلی تشکیل شده‌اند که شامل: الف) منبع ذخیره آب: به شکل مکعب، مکعب‌مستطیل، هشت‌ضلعی و استوانه ساخته شده که تمام یا بخشی از آن زیر زمین قرار دارد؛ ب) پوشش منبع: معمولا به صورت‌های گنبدی، مخروطی، آهنگ و مسطح بنا شده است؛ ج) خیشخان یا بادگیر: جهت تهویه و خنک نگه‌داشتن هوا استفاده می‌شده و شمار آن از یک تا شش بادگیر در تغییر بوده است؛ د) پاچینه یا راه‌پله: پلکان دسترسی به پاشیر بوده است؛ ه) پاشیر: جایگاه دسترسی به آب آب‌انبار است.آب انبار کازرونی، بنایی است هشت‌ضلعی که بر بالای آن چهار مناره چشم‌نواز با نیکوکاشی‌کاری‌های فیروزه‌ای قرار دارد؛ همچنین هریک از این مناره‌ها درواقع بادگیرهایی (به‌وسیله پنجره‌های آجری تزیین شده است) هستند که برای تهویه، سالم و خنک نگه‌داشتن آب، استفاده می‌شوند. ملاتی که در این آب‌انبار استفاده‌شده، ساروج است که استحکامی بیشتر از سیمان داراست. در ضلع شرقی آب‌انبار، سردر ورودی باشکوه و چشمگیری با صابونک‌هایی به رنگ فیروزه‌ای قرار دارد و متضمن اشعاری به خط عبدالجواد خطیب، شاعر و خوش‌نویس اهل فضل و دانش است که به فضای به نسبت باز مقابل جلوه می‌بخشد.
تنها آب‌انبار اصفهان در تخت‌فولاد
در بیشتر سرزمین ایران، به جز چند رود مهم که در تمامی طول سال در جریان هستند، مابقی تنها در بخش کوتاهی از سال، آب در بستر خود دارند و دست‌کم در سه‌چهار ماه از سال، آب آشامیدنی یافت نمی‌شود.
-
اصفهان زیبا
اصفهان زیبا
آرشیو کامل روزنامه
دوره ژورنالیسم سینمایی
