این موج عظیم جمعیتی از کودکان در کالسکه تا پیرمردان و پیرزنانی در صندلی‌های چرخ‌دار را شامل می‌شود که به عشق مولای خود پا در مسیر می‌گذارند تا ارادتشان را به این امام همام نشان دهند.در کنار معنوی‌بودن این اجتماع اما باید به مسائل محیط‌زیستی که در این مسیر طولانی پیش می‌آید هم توجه کرد؛ مثلا مسیر نجف تا کربلا ۸۲ کیلومتر است که پیاده‌روی آن بسته به شرایط افراد بین دو تا پنج روز طول می‌کشد، هوا گرم است و نوشیدن آب و شربت در مسیر، حال زائران را بهتر می‌کند؛ اما باید توجه کنیم که این روند انبوهی زباله را که ظروف یک‌بارمصرف بیشترین درصد آن را تشکیل می‌دهد، پشت سر این افراد به‌جای می‌ماند. آمارها نشان می‌دهد کـه امســال پنــج تا شش‌میـلیــون زائر راهی کربلا می‌شوند که اگر هرکدام یک‌عدد لیــوان یک‌بارمصــرف استفــاده کننـد و بر زمین بیندازند، تصور کنید چه منظره‌ای رقم می‌خورد! این حجم از ظروف یک‌بارمصرف علاوه بر اینکه چهره نازیبایی به مسیر و منطقه می‌دهد، بیش از ۵۰۰ سال هم در طبیعت ماندگاری دارد که عوارض زیادی را برای محیط‌زیست و درنهایت سلامت انسان‌ها به‌وجود می‌آورد. امســال بــرای اولیــن‌بار ســازمــان حفــاظــت محیط‌زیست برای جلوگیری از این مشکل محیط‌زیستی، ستاد اربعین را در سازمان راه‌اندازی کرد تا علاوه بر کارهای فرهنگی، با کمک سمن‌ها و شهرداری‌ها اقدام به جمع‌آوری پسماندها در مسیر زائران کند.
فرهنگ‌سازی برای امور زیست‌محیطی
چنــدی پیــش علــی ســلاجقــه، معــاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفـاظـت محیط‌زیست گفته بود: «مراسم اربعین مورداحترام همگان و مراسمی بین‌المللی است؛ اما متأسفانه بسیار دیده می‌شود که در مسیر زائران حجم زیاد زباله وجود دارد که این خــوشاینــد نیــست و بـر ایــن اســاس ستادی در سازمان شکل گرفته تا این مراسم محیط زیستی برگزار شود. قطعا این مسئله نیازمند آموزش زائران است که انجام خواهد شد؛ همچنین شهرداری‌ها مکلف‌اند تا پسماندها را از مسیر جمع‌آوری کنند.»معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط‌زیست و رئیس ستاد اربعین دراین‌باره به ایرنا گفت: «باتوجه به‌ضرورت مشارکت همه مردم در حـفــظ محیــط‌زیـســت و همـچـنــیــن نهادینه‌کردن الگوهای فرهنگی حفاظت از محیط‌زیست در اجتماع باشکوه راهپیمایی و مراسم سوگواری اربعین، سازمان حفاظت محیط‌زیست با درک عمیق از اثرات محیط‌زیستی این گردهمایی بزرگ جهان اقدام به تشکیل ستاد اربعین کرده است.»نــورالله مــرادی افـزود: «هرسال چنـدیــن میلیون زائر در مسیرهای مختلف پیاده‌روی راهی کربلا می‌شوند. ستاد اربعین سازمان حفــاظت محیــط‌زیـست بـه‌غیــر از کــار هماهنگی که همواره مدنظر ما بوده، حفظ محیط‌زیست و سامان‌دهی محیط‌زیست در مسیر زائران را جزو برنامه‌های خود قرار داده است که در سه‌استان خوزستان، ایلام و کرمانشاه همکاران به‌صورت فعال هم موکب ایجاد کردند و هم دستورالعمل‌های مختلفی را که موردنیاز موکب‌ها و زائران است، برای حفظ محیط‌زیست تدارک دیدند؛ ضمن اینکه برای اولین بار در مرز تمرچین استان آذربایجان غربی با توجه به باز شدن مرز، موکب ایجاد کردیم. برای سایر استان‌ها، به‌ویژه تهران، قم و فارس نیز برنامه‌هایی تدارک دیده‌ایم.»او اظهار کرد: «به هرصورت وظیفه اصلی ستاد اطلاع‌رسانی، راهبری فرهنگی و محیط زیستی زائران است که زائران و موکب داران با رعایت مسائل محیط‌زیستی نسبت جمع‌آوری به پسماندها و هرآنچه به حوزه محیط‌زیست آسیب‌زننده است،اهتمام بورزند. برنامه‌های اجرایی مختلفی ازجمله ایجاد غرفه‌های بازیافت در کنار موکب‌ها، انتشار محتــواهــای آمــوزشی، توصیه‌های محیــط‌زیستــی، استفــاده از ظرفیت سمن‌ها در اجرای طرح‌های محیط زیستی به‌منظور پاک‌سازی طبیعت و ترویج فرهنگ محیط‌زیستی بین مردم در ایام اربعین طراحی کردیم.» رئیــس ستــاد اربعیــن سـازمـان حفـاظـت محیط‌زیست با اشاره به اینکه این اتفاق خوبی بود، گفت: به‌نظر من ستاد اربعین بــاید ســال‌هــای قبــل تشکیــل می‌شــد و پابه‌پای زوار و موکب‌داران حرکت می‌کرد و در آن مسیر معنوی که زائران حرکت می‌کنند فرهنگ حفاظت از محیط‌زیست را نهادینه می‌کرد. او درباره برنامه‌های ستاد اربعین اظهار کرد: دوره‌های آموزشی توجیهی برای هیئت‌ها، ایستگاه‌های صلواتی، تورهای مسافرتی و بانیان موکب‌ها به قید فوریت در استان‌های اصلی برگزار شدو محتوا و پیام‌های توصیه‌ای به زائران و انتشار آن در بستر شبکه‌های اجتماعی در دستور کار قرار گرفت؛ همچنین چنددوره آموزش مجازی فراگیر برای زائران و عزاداران طراحی شد و در پیام‌هایی به نکاتی مانند استفاده‌نکردن از ظروف پلاستیکی یک‌بارمصرف، استفاده از ظــروف شیــشه‌ای، گیـاهی یا کاغذی، استفاده‌کردن از وسایل غیرپلاستیکی و بهره‌مندی از وسایل پارچه‌ای هم تأکید شد.
کاشت نهال با همکاری سمن‌ها
معــاون آمــوزش و مشـارکــت‌های مـردمـی سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: در این روزها زائران نذرهای زیادی می‌دهند و یکی از برنامه‌های ما تشویق زائران به ادای نذرهای محیط زیستی است. کاشت نهال با همکاری سمن‌ها و خادمان در مسیر پیاده‌روی اربعین از دیگر برنامه‌های این ستاد است که در دستور کار قرار گرفته؛ البتــه سعــی می‌کنیـم از گیـاهـان کـم‌آب‌بـر استفاده شود. او تصریح کرد: معتقدیم باتوجه به این اجتماع عظیم فرهنگی و معنوی، باید در کنار اقتـداری کـه بــرای کشور و همه مسلمـان دارد، حتما در بعد محیط‌زیستی هم برجستگی داشته باشد و امیدواریم که این اتفاق مبارک رخ دهد؛ همچنین به‌دنبال این هستیم که زائران سفیران محیط‌زیست شوند و باعث شود که فرهنگ حفاظت از محیط‌زیست از طریق این اجتماع میلیونی در کشور نهادینه شود.مرادی درباره اینکه چه میزان پسماند در مسیر راهپیمایی جمع می‌شود، گفت: چون اولین سال است داریم این کار را انجام می‌دهیم، فعلا آماری از حجم پسماند در مسیر راهپیمایی در دست نداریم؛ اما به هر صورت باتوجه به تعداد زائران، طبیعی است که حجم زیادی زباله، مخصوصا درزمینه ظروف یک‌بارمصرف داشته باشیم؛ اما اقدامات خوبی انجام شده و قرار است تعدادی از شرکت‌هایی که در حوزه جمع‌آوری پسماندهای پلاستیکی فعال هستند دستگاه‌هایی را نصب و اقدام به جمع‌آوری و فشرده‌سازی زباله‌های یک‌بارمصرف کنند./ایرنا
