در این روزهای منتهی به عاشورای حسینی ، مطالب و نوشته های زیادی مخصوصا در فضای مجازی دست به دست می شود. حتما شما هم مانند من با بعضی از این مطالب که هر یک به گونه ای تعریضی به عزاداری های محرم دارد ، برخورد کرده اید. فارغ از اینکه چه برداشت و دریافتی از این گونه نوشته ها داریم و بدون اینکه بخواهیم آن را به صورت حق/باطل و یا حتی صحیح/غلط دسته بندی کنیم ، توجه به نکته ای مهم می تواند نگاه ما را به موضوعاتی از این دست تغییر دهد.
حماسه بزرگ امام حسین و یاران ایشان بیش از 1370 سال قبل اتفاق افتاده است. در طول این مدت ، هزاران کتاب در این باره نوشته شده و تاثیرگذاری فوق العاده این حادثه و علل آن مورد بررسی قرار گرفته است. به طوری که بسیاری از جریان های سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی در ذیل حادثه عاشورا قابل تحلیل است و همگان گواهی می دهند که پویایی و سرزندگی این ماجرا در امتداد تاریخ همچنان ادامه دارد.
در کشور ما هم ، بسیاری از رفتارهای تاریخی ایرانیان در برخورد با مسائل مختلف همچنان تحت تاثیر مستقیم و غیرمستقیم این حادثه است. اینها همه ظرفیت های شناخته شده محرم و عاشورای حسینی است. علاوه بر همه اینها ، در این حادثه ظرفیت های نهفته ای وجود دارد که نو به نو در میان مردم رخ نمایی می کند ، گویی ودیعه های الهی از قبل تعیین شده ، اکنون خود را نشان می دهد. نمونه این ماجرا را می توان در جریان عظیمی که به واسطه راهپیمایی اربعین در عراق و کشورهای همجوار اتفاق می افتد مشاهده کرد به طوری که اکنون عنوان بزرگترین راهپیمایی مذهبی دنیا را از آن خود کرده است.
نکته جالب اما اینجاست که جامعه شیعی در هیچ مقطعی از تاریخ ، برنامه ریزی دقیقی برای استفاده از این ظرفیت نداشته و ندارد. بالاتر از آن، در سالیانی دراز حاکمان اصلا وقوفی به اهمیت و تاثیرگذاری این حادثه در شکلی گیری جریان های متنوع اجتماعی – فرهنگی نداشته اند. در سالیان اخیر نیز ، آنچه از رفتارهای نهادهای حاکمیتی مشاهده می شود ، نوعی مواجهه (و نه مدیریت) با این ظرفیت عظیم است که شاید درست ترین رفتار حاکمیتی نیز همین باشد.
اما آنچه در این میان تاسف برانگیز ودردناک است ، غفلت مکرر از این ظرفیت ها و مشغول شدن به دغدغه هاییست که بدون تعارف باید آنها را «حقیر» نامید. «دغدغه های حقیر» همیشه نابودکننده فرصت های بزرگ اند ، فرصت هایی که شاید از پی ده ها سال کار و تلاش و ایثار و مجاهده به دست می آیند و به واسطه این دغدغه ها ، از بین می روند.
بررسی و تحلیل تاریخی قیام عاشورا ، بررسی جریان های اجتماعی و فرهنگی ناشی از آن و حتی آسیب شناسی جدی تاثیرگذاری ها ، نه تنها هیچ ایرادی ندارد بلکه خود کاری بزرگ و مهم است اما این با «دغدغه های حقیر» تفاوتی محسوس دارد.کدام انسان و جامعه صاحب فکری ، فرصت های ملی و بین المللی عزاداری محرم را به خاطر دغدغه ترافیک شب عاشورا ، زیاد بودن هزینه های نذری و . . . به تهدید تبدیل می کند؟! غیر از این است که دغدغه هایی چنین حقیر ، تنها می توانند حجاب آرمان ها شوند و فرصت های همگانی را به باد دهند؟!
سخن آخر آنکه فرصت ها ، دیر می آیند و زود می روند ، آنچه مهم است نحوه برخورد ما با آنهاست.
