با نزدیک شدن به ایام محرم ، فعالیت های مردمی در جهت پاسداشت قیام کربلا شدت می گیرد. تکریم حماسه امام حسین علیه السلام که قرن هاست با جان و دل مردم ایران یکی شده ، هر چند در دوره ای به دلیل ممنوعیت حکومت ، در بعضی از شهرها ظهور و بروز نمی یافت و بیشتر به صورت مخفیانه برگزار می شد ، اما مخصوصا پس از انقلاب و جنگ با رشدی فزاینده رو به رو شد. به طوریکه کمتر محله ای را می توان در ماه محرم یافت که ساکنانش روضه ای برای حوادث عاشورا برپانکنند.
فارغ از سفارشات ائمه اطهار در تجلیل هرچه باشکوه ترِ این واقعه و ثواب ارزشمندی که برای این کار در نظر گرفته شده، تاثیرات مثبت روحی و روانی آن بر مردم بر کسی پوشیده نیست. آمارهایی که حکایت از کاهش جرم و جنایت در ایام محرم دارد نیز موید همین معناست.
در واقع روضه های مردمی در ماه محرم، بهترین بستر برای خودسازی روحی تک تک افراد جامعه است ، افرادی که شاید در زندگی روزمره با انواع و اقسام مشکلات و استرس ها دست و پنجه نرم می کنند و حالا ، ماه محرم بهانه ای برای بیرون آمدنشان از آن فضا و وارد شدن در فضای معنوی و اخلاقی محبت امام حسین (ع) است.
این اتفاق چگونه رخ می دهد و چرا در باقی ایام سال به این شدت و به این صورت انجام نمی پذیرد؟ اگر مجموعه عواملی که قیام حسینی را در ایام محرم برای مردم تداعی می کند به شماره درآوریم قطعا به مدلی همه جانبه از جنس فرهنگ می رسیم. مگر غیر از این است که در این ایام ، کم و بیش رفتار ، نوع صحبت کردن ، پوشش ، خوراک و حتی ساعات کار بسیاری از مردم تحت تاثیر قرار گرفته و تغییر می کند؟ این تغییر بی شک از جنس تغییر آب و هواست ، همانگونه که همچنان رساترین تعبیر برای توضیف فرهنگ ، هواست. یک شهر برای داشتن یک هوای خوب چگونه باید باشد؟ هوای شهر هنگامی خوب می شود که تولید کننده های هوای کثیف به حداقل رسیده و تولیدکنندگان هوای پاک در بیشترین مقدار قرار گیرند. آیا شهری که درختانش قطع شده و کارخانه ها به تولید آلودگی در آن مشغولند می تواند هوایی پاک داشته باشد؟ چنین مثالی درباره هوای فرهنگی نیز صدق می کند. در ماه محرم ، هوای مردم تغییر می کند ، این تغییر هوا چگونه صورت می گیرد؟ باید قبول کرد که تنها قسمتی از آن با شرکت مستقیم در مجالس عزاداری سیدالشهدا حاصل می شود. چه بسا کسانی که بدون شرکت در چنین مجالسی و شاید تنها با قدم زدن در خیابان و مشاهده دسته جات عزاداری ، بیرق های سیاه و پرچم های هیئات حال و هوایی محرمی پیدا کنند. البته از نقش رسانه های تصویری و مجازی نیز در این زمینه نباید غافل شد. زیرا آنان مکمل چنین فضایی اند.
همه ما تجربه شرکت در مجالس روضه اباعبدالله را داریم. بدون شک عوامل برگزاری بهترین این روضه ها ، مردم هستند و هرجا غیر از این باشد کیفیت مادی و معنوی ِ کار پایین می آید. با این اوصاف یکی از بهترین راه ها برای ایجاد حال و هوای معنوی در این ایام ، تسهیل این روضه ها و مراسم هاست. نهادها و سازمان های حاکمیتی هرچند در جهت دهی کلی به این فضا ، موظف اند تدابیری اعمال کنند اما باید نهایت تلاششان را برای عدم دخالت مستقیم به کار گیرند. حذف مقررات سازمانی ِغیرضروری و سلیقه ای که بر مبنایی صحیح ، استوار نشده اند ، از جمله عوامل تسهیل چنین حرکاتی است. قطعا گیر انداختن مردم و هیئات در فرآیندهای اداری ، نه تنها تاثیر مثبتی در کاهش آسیب ها ندارد ، بلکه خود زاینده آسیبی های جدیدی است که ذکر آن در این مقال نمی گنجد.
در پایان باید یادآوری کرد که محرم ، یکی از بهترین زمان ها برای تاثیرگذاری فرهنگی و اصلاح ناهنجاری هاست. نکند به خودمان بیاییم و ببینیم چنین فرصت ارزشمندی را از دست داده و بدون استفاده مناسب از آن ، درگیر حاشیه ها شده ایم.
