به گزارش اصفهان زیبا؛ ترافیک شهر اصفهان این روزها گره کوری شده است که به نظر می‌رسد باید در کمترین زمان راه چاره‌ای برای آن جست‌وجو کرد.
البته در این سال‌ها احداث خیابان‌های جدید و عریض کردن خیابان‌های اصلی، یکی از راه‌های کاهش ترافیک در مدیریت شهری تعریف شده که اکثر آن‌ها هم بر اساس طرح تفصیلی اجرا شده است.
اما در برخی از نقاط شهر گاهی دیده می‌شود، خیابان‌های جدیدالاحداثی که قرار بود در ظاهر به کاهش ترافیک و روانی عبور‌ومرور کمک کند، به‌مرورزمان به دلیل تغییر کارکرد خیابان و تجاری‌سازی، خود بر حجم ترافیک افزوده است و از آن کارکردی که برایشان تعریف شده بود، فاصله گرفته‌اند.
در قانون و طرح تفصیلی نیز تجاری‌سازی برای خیابان‌های عبوری که قرار است نقش کاهش ترافیک را بازی کنند، ممنوع اعلام شده است؛ اما مدتی که می‌گذرد این ممنوعیت در برخی خیابان‌ها رنگ می‌بازد و واحدهای تجاری مختلف هویت و کارکرد خیابان را تغییر می‌دهند.
به دنبال یافتن پاسخی برای علت تغییر کارکرد خیابان‌های جدیدالاحداث و تعریف خیابان‌های ترافیکی و نقش طرح تفصیلی در تعریف این خیابان‌ها به سراغ جواد کرباسی، رئیس اداره طرح‌های جامع و تفصیلی معاونت معماری شهرسازی شهرداری اصفهان رفتیم.
او در ابتدا به تهیه طرح تفصیلی اصفهان در دهه 80 اشاره کرد و گفت: طرح تفصیلی اصفهان در سال 93 تا 95 برای مناطق مختلف شهرداری به‌صورت جداگانه و به‌مرور ابلاغ شد. در آن طرح تفصیلی، الحاق برخی روستاها هم به‌صورت منفصل در بعضی مناطق اصفهان، مصوب و به‌مرور ابلاغ شد.
او در ادامه با تأکید بر اینکه هر خیابان کارکرد مشخص خودش را دارد، گفت: احداث خیابان و کارکرد آن در طرح تفصیلی یا به‌صورت جداگانه در کمیسیون ماده 5، مجوز و مصوبه دریافت می‌کند. کارکرد خیابان‌ها متفاوت است، بعضی ترافیکی و عمومی تعریف می‌شوند و بعضی‌ها نقش عملکردی تجاری یا اقتصادی و اجتماعی دارند. این کارکرد بر اساس کاربری حاشیه خیابان تعریف و به مالک اجازه داده می‌شود از کاربری تجاری استفاده کند.
تغییر کاربری خیابان‌ها به‌مرورزمان و درخواست مردم
او در ادامه با اشاره به اینکه کارکرد تجاری به‌صورت منفرد یا پاساژ و نوع خدماتی که در خیابان شکل می‌گیرد، در طرح تعریف شده است، افزود: البته در طرح بازنگری جامع اصفهان به بازار و بازارچه که سبقه تاریخی دارند، توجه شده است. برخی کارکردها به‌صورت تجاری منفرد و بازار مثل بازار کوثر یا به شکل بازار میوه و تره‌بار، تحت عنوان بازار روز تعریف شده است. البته کاربری‌ها به صورت‌های مختلف مثل تجاری‌خدماتی، تجاری‌مسکونی‌خدماتی یا مسکونی‌خدماتی که انواع کاربری در آن لحاظ شده است، تعریف می‌شود.
او در خصوص اینکه چرا در خیابان‌هایی با تعریف ترافیکی کارکرد تجاری دیده می‌شود، گفت: اگر خیابانی با کارکرد ترافیکی داخل طرح تفصیلی تعریف شده باشد، کاربری حاشیه آن و پوسته خیابان معمولا تجاری نیست و بعضی خیابان‌ها هم با مصوبه شورای شهر مجوز تجاری دریافت نمی‌کنند. البته به‌مرورزمان ممکن است کاربری‌ها تغییر کند؛ مثل خیابان شمس‌آبادی و توحید که نقش عبوری داشتند، ولی بر اساس درخواست مالکان، کاربری تجاری در آن شکل گرفته است.
او البته در ادامه با تأکید بر تعریف دسته‌بندی خیابان‌ها گفت: البته برخی اتفاق‌ها بر اساس سلسله‌مراتب شبکه معابر است. در خیابان‌های شریانی درجه‌یک مثل بزرگراه‌ها و خیابان‌های اصلی عبوری، یا خیابان‌هایی که سرعت در آن بالاست، معمولا تجاری شکل نگرفته است. اما ممکن است در برخی خیابان‌های شهری با نقش ترافیکی، بنا به درخواست مردم و علاقه آن‌ها به استفاده از واحدهای تجاری حاشیه‌ای و رغبت کم مردم به استفاده از پاساژها، به این سمت حرکت کنند.
او در ادامه بیان داشت: معمولا کارکرد اجتماعی یا تجاری‌خدماتی برای خیابان‌ها شکل می‌گیرد؛ علی‌رغم اینکه خیابان نقش ترافیکی و عبوری داشته باشد.
او در ادامه تأکید کرد: بعضی از خیابان‌های جدیدالاحداث هم طبق مصوبات شورا نباید کارکرد تجاری در آن شکل بگیرد، اما برخلاف این مصوبه و بنا به درخواست مالکان، کارکرد تجاری در آن خیابان‌ها شکل می‌گیرد.
در عمل، تهیه و ابلاغ طرح تفصیلی 20 ساله است
کرباسی در پاسخ به این سؤال که در طرح جامع شهر اصفهان فکری برای خیابان‌های ترافیکی و افزایش آن‌ها شده است گفت: طرح جامع قبلی اصفهان مربوط به سال 67 است و سال گذشته قرارداد اجرای طرح جامع جدید بسته شده است. در این طرح شبکه معابر بالای عرض 12 متر تعیین‌تکلیف و با حاشیه‌هایی که مشاور برای خیابان‌ها تعیین می‌کند، وضعیت خیابان‌ها مشخص می‌شود؛ اما مراحل تهیه و تصویب طرح جامع بیش از دو سال زمان می‌برد.
او در خصوص زمان تهیه و اجرای طرح‌های تفصیلی هم گفت: تهیه طرح تفصیلی معمولا ده ساله است، اما تا در عمل تهیه و ابلاغ طرح تفصیلی 20 ساله است. قرارداد طرح قبلی سال 80 بسته شد، اما ابلاغ طرح 15 سال زمان برد. معمولا افق طرح‌های تفصیلی ده‌ساله است ولی معمولا 20 سال طول می‌کشد تا جایگزین طرح‌های قبلی شود.
کرباسی در خصوص معضلات طولانی شدن تهیه و ابلاغ طرح‌های تفصیلی برای برنامه‌ریزی در شهرها گفت: طول کشیدن طرح تفصیلی برای برنامه‌ریزی شهر مناسب نیست. اطلاعاتی که مشاوره تهیه می‌کند تا بر اساس آن طرح تهیه کند، شامل مرور زمان می‌شود و تغییراتی در شهرها اتفاق می‌افتد که در طرح لحاظ نمی‌شود.
در طرح تفصیلی قبلی که بین سال 72 تا 93 تهیه و ابلاغ شد، بحث اینترنت و آسیب سی تی و تبادلات اینترنتی در طرح در نظر گرفته نشده بود. وقتی امکان استفاده از اینترنت وجود داشته باشد، حرکت در شهر راحت‌تر و شرایط زیست‌محیطی بهتر است یا در طرح قبلی زاینده‌رود مسئله مهمی نبود، اما در سال 82 با خشک شدن زاینده‌رود و خشک‌سالی و کم‌آبی مواجه شدیم وتأثیرمهمی بر طرح‌های تفصیلی داشت که قرار بود برای توسعه آتی اصفهان استفاده شود.
استفاده از شیوه‌های نوین برای تهیه طرح‌های جامع و تفصیلی
رئیس اداره طرح‌های جامع و تفصیلی معاونت معماری شهرسازی شهرداری اصفهان درباره استفاده از روش‌های نوین برای تهیه طرح‌ها و کوتاه شدن زمان تهیه طرح‌ها گفت: البته برای تهیه طرح جامع جدید شهرها در شورای عالی معماری و شهرسازی تأکید بر تغییر ساختار بود و در سال 1400 تأکید شده است تا برای تهیه طرح‌ها از روش‌های نوین استفاده شود و این شیوه مصوب شده است.
او در ادامه افزود: در این مصوبه تأکید شده باید مشاوران زمان تهیه طرح را کاهش دهند و در مراحل قانونی نیز زمان کمتری برای ابلاغ طرح در نظر گرفته شود تا طرح مشمول گذشت زمان و کهنه شدن اطلاعات نشود.
او در خصوص برنامه‌های پیشنهادی برای کاهش ترافیک در طرح جدید جامع شهری اصفهان گفت: در طرح جامع جدید، پیشنهاد‌هایی برای کاهش ترافیک وجود دارد؛ ولی قدم اول تهیه گزارش تشخیصی توسط مشاور است که شش ماه طول می‌کشد تا اطلاعات شهر تهیه و مسائل مختلف موردبررسی قرار گیرد.
کرباسی اضافه کرد: البته 9 نظام در طرح جامع تعریف شده است که یکی از نظام‌ها، توجه به زیرساخت‌هاست که شامل مسائل ترافیکی، انرژی، آب، برق و گاز و زیرساخت‌های ارتباطی است. اما هنوز آن گزارش ارائه نشده است و نمی‌دانیم آیا مشاوران در طرح جامع هنوز معتقد هستند که خیابان‌های موجود باید تعریض شوند یا خیابان‌های جدید تعریف شود یا سیاست‌های جدیدی در حوزه حمل‌ونقل باید تعریف شود و بر حمل‌ونقل عمومی یا توسعه خطوط مترو تأکید خواهند داشت؟
او در ادامه تأکید کرد: باید به این نکته توجه داشت که طرح طبق شرایط بومی اصفهان و با وجود دوهزار هکتار بافت تاریخی در مرکز شهر باید بررسی شود و توجه به این رویکرد که اصفهان قرار نیست دیگر شهر صنعتی بماند و حرکت به سمت گردشگری و صنایع هایتک و حفظ شرایط زیست‌محیطی برای اصفهان ضروری است و باید به آن توجه کرد.
خیابان‌های جدید با نظر کارشناسی پلیس طراحی می‌شود
در خیابان‌های جدیدالاحداث که در شهر اصفهان طراحی می‌شود و تغییراتی که برای این خیابان‌ها تعریف می‌شود، به نظر می‌رسد اول کاهش ترافیک و افزایش دسترسی‌ها مدنظر است تا بار ترافیکی را از خیابان‌های اصلی و شریانی کاهش بدهد.
این مسئله بی‌شک باید با نظر کارشناسی پلیس صورت بگیرد، برای گرفتن نظر پلیس درخصوص احداث خیابان‌های جدید و کارکردشان برای کاهش ترافیک به سراغ سرهنگ احمدرضا هیرمند، رئیس پلیس راهور شهرستان اصفهان رفتیم. او معتقد است که حتما هر خیابان جدید می‌تواند منجر به کاهش ترافیک شود؛ منتهی به دلیل آشنا نبودن مردم با کاربری این خیابان‌ها، مدت‌زمانی طول می‌کشد تا خیابان به نقش اصلی خود مبنی بر کاهش ترافیک برسد.
او در ادامه گفت: مردم به دلیل آشنایی نداشتن با خیابان‌ها و نقش آن‌ها در کاهش مسیر حرکت و سرعت گرفتن در اموراتشان از مسیرهای همیشگی استفاده می‌کنند و این باعث می‌شود تصور کنیم که خیابان‌های فرعی جدیدالاحداث تأثیر چندانی در کاهش ترافیک نداشته است.
هیرمند تأکید کرد که هر خیابانی که احداث می‌شود قطعا می‌تواند باری از ترافیک یک خیابان اصلی را کاهش دهد و به روان شدن ترافیک خیابان اصلی کمک کند؛ چون این اقدام با کار کارشناسی انجام شده است.
او به نقش کارشناسی پلیس در احداث خیابان‌های جدید اشاره کرد و افزود: شهرداری بر اساس نیاز و درخواست مردم و با نظر کارشناسی پلیس اقدام به احداث یا تعریض خیابان می‌کند. البته این طرح‌ها در شورای ترافیک استان بررسی و بعد برای اجرا مصوب می‌شود.
هیرمند در ادامه با تأکید بر اینکه تغییرات در شورای ترافیک استان بر اساس رفاه حال مردم صورت می‌گیرد گفت: تغییرات بر اساس درخواست یک سازمان یا برای افزوده شدن ارزش یک منطقه اتفاق نمی‌افتد و مصوبات بر اساس رفاه حال مردم و کاهش ترافیک صورت می‌گیرد.
البته او اضافه کرد: ممکن است بعد از احداث خیابان با توجه به ارزش‌افزوده منطقه تغییراتی در کاربری خیابان‌ها شکل بگیرد، اما خیابانی مثل آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی که خیابان دسترسی است در کنار این کارکرد تجاری، توانسته نقش کاهش ترافیک را برای مشتاق و بزرگمهر بازی کند و ساختار ترافیکی خیابان حفظ شده است.
افزایش خیابان و عریض کردن آن راهکار کم‌کردن ترافیک نیست
او درخصوص اینکه افزایش خیابان‌ها در کاهش ترافیک شهرها می‌تواند مؤثرباشد یا خیر، گفت: البته هر چه خیابان‌ها افزایش پیدا کند و عرض معابر بیشتر شود، تعداد خودروها افزایش پیدا می‌کند. اگر بخواهیم خدمات را در این خیابان‌ها افزایش بدهیم، مشکلات بیشتر می‌شود. باید تلاش کنیم مردم به سمت خدمات عمومی و استفاده از ناوگان حمل‌ونقل عمومی حرکت کنند و در جهت توسعه خطوط مترو اتوبوس گام برداریم.
در حال حاضر بسیاری از شهرهای جهان امروز در رابطه با حمل‌ونقل به‌ویژه از بعد ترافیک با مشکلات زیادی روبه‌رو شده‌اند که هر یک از این مشکلات برگرفته از ابعاد مختلفی همچون اقتصاد، کاربری و کالبدی است.
درواقع پراکنش نامناسب کاربری‌ها در شهر و تجمع بی‌برنامه برخی کاربری‌ها می‌تواند عامل بروز ازدحام ترافیک در شهر شود. در میان کاربری‌های شهری، کاربری تجاری به سبب ماهیت سفرسازی که دارد، یکی از عوامل مهم در ایجاد سفر در شهر است و می‌تواند تأثیر بسزایی در روند جریان ترافیک شهر داشته باشد.
این تأثیر به‌خصوص در مراکز شهر و محورهای اصلی که عمدتا بخش تجاری شهر محسوب می‌شوند، محسوس‌تر به نظر می‌رسد. درواقع می‌توان گفت تراکم کار و جمعیت در مرکز شهر و شریان‌های اصلی، سبب تراکم ترافیک در آن‌ها می‌شود، اما نکته مهمی که باید به آن توجه داشت اجرای درست طرح تفصیلی در شهرهاست و راهی برای برون‌رفت از مشکلات به‌خصوص مشکلات ترافیکی توجه به طرح‌ها و اجرای به‌موقع آن‌هاست. توجه به تجاری‌سازی در خیابان‌هایی که جدیدالاحداث هستند و به‌نوعی برای سرریز ترافیک تهیه شده‌اند، باعث می‌شود این خیابان‌ها به‌مرور کارکرد خودشان را از دست بدهند و خود منبعی برای افزایش ترافیک شوند.
راه کم شدن ترافیک تنها احداث خیابان نیست، توجه به کارکرد تعریف شده برای خیابان و مقاومت برای تغیر نکردن این کارکرد در طول زمان و اجرای درست طرح تفصیلی می‌تواند نقش خیابان‌های دسترسی را در شهر پررنگ کند. در غیر این صورت احداث بیشتر این خیابان‌ها رفت‌وآمد در شهر را پیچیده‌تر خواهد کرد.
