به گزارش اصفهان زیبا؛ مسیر کشف استعداد تا سکوی قهرمانی حرکت از دامنه تا قله کوه است؛ اما از جمع ورزشکارانی که در فرایند استعدادیابی قرار می‌گیرند، جمع محدودی به قله می‌رسند و عمده آن‌ها در مسیر دامنه از ورزش قهرمانی کنار می‌روند.
در ورزش کشف افراد بااستعداد و انتخاب در سنين پايين، سپس هدايت، کنترل و ارزيابی آن‌ها در صعود به بالاترين سطح از مهارت اهميت زيادی دارد که به این فرایند استعدادیابی گفته می شود که در ورزش دنیا مقوله بسیار مهمی است و کشورهای صاحب‌نام در حوزه ورزش، در این بخش سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی کرده‌اند.
در کشور ما نیز برخلاف گذشته که سیستم شاگردپروری در ورزش رایج بود، از دو دهه قبل مبحث استعدادیابی به‌طور جدی موردتوجه قرار گرفت؛ اما در این مدت آزمون و خطاهای بسیاری انجام شده و این فرایند آن‌گونه که باید نتیجه‌بخش نبوده است.
بنا به اهمیت شناسایی استعدادها، در دوره مدیریت محمد علی‌آبادی در سازمان تربیت بدنی، المپیاد ایرانیان برگزار شد که بزرگ‌ترین رویداد استعدادیابی در آن مقطع محسوب می شد؛ اما روند آن چندان ادامه نیافت. رویداد استعدادیابی در کشور در یک دهه گذشته با عناوین متفاوت و سرفصل‌های مختلف برگزار شده و هر دوره متولیان ورزش کشور الگوی متفاوتی را برای اجرای آن در پیش گرفته‌اند.
شیوع ویروس کرونا باعث ایجاد وقفه در برگزاری المپیاد شد و پس از فروکش‌کردن تبعات این ویروس خطرناک، این رویداد با عنوان المپیاد استعدادهای برتر کشور از سر گرفته شد. با توجه به اینکه فرایند استعدادیابی که از رویدادهایی چون المپیاد آغاز می‌شود، در نهایت باید منتج به مدال‌آوری در رویدادهایی چون بازی‌های آسیایی و المپیک شود، در ادامه عملکرد اصفهان در المپیاد و بازی های آسیایی هانگژو بررسی می‌شود.
تنزل از رتبه دوم تا ششم
برگزاری سومین دوره المپیاد استعدادهای برتر با ماه‌های آغازین مسئولیت جواد محمدی در اداره ورزش و جوانان استان همراه بود و کاروان اصفهان توانست پس از تهران در رده دوم جدول مدالی این رقابت‌ها قرار گرفت؛ اما در دوره چهارم نتیجه به‌دست‌آمده، مطابق پیش‌بینی‌ها نبود و کاروان ورزشی نصف‌جهان در رده چهارم جای گرفت.
در پی عملکرد ورزش اصفهان در این رویداد، روزنامه اصفهان طی مطلبی به انتقاد از نتیجه به‌دست‌آمده پرداخت و نوشت: «چهارمین دوره المپیاد استعدادهای برتر در حالی پایان یافت که نتایج کلی تیم‌ها زیر سایه بازی‌های آسیایی قرار گرفت و در این میان اداره ورزش و جوانان استان اصفهان نیز از فرصت توجه افکار عمومی به المپیک آسیایی هانگژو بیشترین بهره را برد و اگر در سایت این اداره و کانال‌های ارتباطی آن جست‌وجو کنید، به خبری در خصوص نتایج کلی این رویداد و نتیجه تیم اصفهان دست پیدا نخواهید کرد.
بنابر آماری که وزیر ورزش و جوانان در مراسم اختتامیه رقابت‌های المپیاد استعدادهای برتر اعلام کرد، هشت‌هزار و ۳۹۹ ورزشکار در این رویداد و در رشته‌های تیمی و انفرادی شرکت کردند و ۱۲۰مربی استعدادیاب نیز بر روند برگزاری نظارت داشتند.
درمجموع ۹۴۶ مدال طلا در این مسابقات توزیع شد و به ترتیب استان‌های تهران، فارس و آذربایجان شرقی مقام‌های اول تا سوم این دوره از مسابقات را کسب کردند. استان‌های البرز و مازندران در جایگاه بعدی جای گرفته‌اند و اصفهان در رده ششم جای گرفت. رتبه اول استان تهران یک نتیجه تقریبا قابل‌پیش‌بینی است و بعید است هیچ تیم دیگری بتواند ازلحاظ تعداد مدال با پایتخت برابری کند؛ اما برای کسب رتبه دوم، همواره رقابت نزدیکی برقرار است و برخی بر این باورند تیم دوم را باید قهرمان اصلی نامید؛ همچنان که دو تیم فارس و آذربایجان در روزهای پایانی، رقابت نزدیک و پایاپایی برای کسب عنوان دومی داشتند.
در دوره گذشته این رویداد، اصفهان به‌عنوان دومی دست پیدا کرد و جواد محمدی که به فاصله کوتاهی پیش از شروع المپیاد، سکان‌داری ورزش استان را برعهده گرفته بود، بر روی این عملکرد مانور ویژه‌ای داد و در برنامه‌های مختلفی که صحبت می‌کرد، بارها به رتبه نایب‌قهرمانی اصفهان اشاره داشت؛ اما در سالی که عملکرد نصف‌جهان در المپیاد به پای محمدی و همکارانش نوشته می‌شود، اصفهان در جمع سه تیم برتر کشور جایی نداشت و قاعدتا او باید پاسخگوی نتایج به‌دست‌آمده باشد. المپیاد استعدادهای برتر خروجی فعالیت استان‌ها در رده پایه است و نتیجه به‌دست‌آمده، ملاکی برای ارزیابی فعالیت‌های صورت گرفته خواهد بود و به همان نسبت که مدیرکل و همکارانش در حوزه ستادی باید پاسخگوی عملکرد کلی تیم باشند، هیئت‌های ورزشی هم باید مسئولیت نتایج رقم خورده را بپذیرند.
اداره ورزش و جوانان استان به‌واسطه عملکرد دوره قبل، برای مدال‌آوری روی برخی رشته‌ها حساب کرده بود؛ اما در میدان مسابقه نتایج طور دیگری رقم خورد و در رشته‌ای مانند جودو که روی مدال طلای آن حساب باز شده بود، مسابقات به‌دلایل غیرفنی برگزار نشد.
در رشته شمشیربازی هم تیم دختران اصفهان مدال‌های زیادی کسب کرد؛ اما با نظر وزارت ورزش و جوانان، قرار است این مسابقات در مهرماه برگزار شود؛ با این حال معلوم نیست مدالی که به دست بیاید، تأثیری در رتبه نهایی استان‌ها خواهد داشت یا خیر؟
در رشته اسکیت هم بروز یک بی‌نظمی ضربه سختی به تیم اصفهان وارد کرد و آن طور که گفته شده، به دلیل تغییر در زمان برگزاری، تیم پسران اصفهان فرصت شرکت در این مسابقات را پیدا نکرده است. با اینکه بروز چنین اتفاقی نیازمند بررسی دقیق برای عدم تکرار آن در آینده است؛ اما این سؤال مطرح می‌شود که چطور دیگر استان‌ها از برگزاری مسابقات اطلاع یافتند و در زمان مقرر شرکت کردند؛ اما تیم اصفهان به‌موقع به مسابقات نرسید؟
اختلافات داخلی در برخی هیئت‌های ورزشی نیز مزید بر علت شد و با توجه به مشکلاتی که بین مسئولان هیئت و برخی مربیان و هیئت‌ها پیش آمده بود، ورزشکاران مدال‌آور دوره قبلی با اینکه شرایط سنی لازم را داشتند، در ترکیب تیم اعزامی جای نگرفتند؛ این در حالی است که در یکی از هیئت‌های ورزشی، چنین مشکلی برای مسابقات قهرمانی کشور در رده‌های سنی به وجود آمده بود و این رشته از کسب مدال بازمانده بود؛ اما برای المپیاد استعدادهای برتر هم اقدامی جهت رفع این موضوع انجام نشد تا دود آن به چشم ورزش اصفهان برود.
به هر صورت المپیاد با هر نتیجه‌ای پایان یافت، مهم‌تر از نتیجه به‌دست‌آمده، آسیب‌شناسی نتایج رقم‌خورده در رشته‌های انفرادی و تیمی اهمیت دارد و انتظار می‌رود مدیران ورزشی استان پس‌ازاینکه از هیاهوی بازی‌های آسیایی فارغ شدند، به‌طورجدی پرونده المپیاد را در دستور کار قرار داده و به جامعه رسانه و ورزش نیز گزارش کاملی بدهند؛ زیرا حق آن‌هاست بدانند چرا تیم اصفهان پایین‌تر از تیم‌هایی چون البرز و فارس قرار گرفته است و مقصر یا مقصران نتایج به‌دست‌آمده چه کسانی هستند؟
انتشار این مطلب و بازخورد رسانه‌ای آن، واکنش اداره ورزش و جوانان استان را به همراه داشت و مدیرکل ورزش و جوانان استان در یکی از نشست‌های اداره کل توضیحاتی در خصوص عملکرد به‌دست‌آمده ارائه کرد و مدعی شد اصفهان در رشته‌های تیمی عملکرد بهتری نسبت به دوره گذشته داشته؛ اما ازآنجایی‌که این رشته‌ها تنها یک مدال دارند، این موضوع به ضرر اصفهان شده است.
هانگژو بر المپیاد سایه نینداخت پس از عملکردی که در المپیاد استعدادهای برتر به دست آمد، مدیران ورزشی استان امیدوار بودند با مدال‌آوری ورزشکاران اصفهانی در بازی‌های آسیایی هانگژو بر روی این موضوع مانور بدهند؛ اما نتیجه به‌دست‌آمده در المپیک آسیایی هم ضعیف‌تر از پیش‌بینی‌ها بود.
روزنامه اصفهان زیبا طی مطلبی به این موضوع پرداخت و نوشت: «همان‌طوری که پیش‌بینی می‌شد، ورزش اصفهان نتوانست نتیجه جاکارتا را تکرار کند و تنها سه‌مدال نقره و سه برنز ره‌آورد ورزشکاران استان از بازی‌های آسیایی هانگژو بود تا به نسبت دوره گذشته این رقابت‌ها عقب‌گرد داشته باشیم. در بازی‌های آسیایی جاکارتا، شهربانو و الهه منصوریان در بخش ساندا و زهرا کیانی در بخش تالو به سه مدال نقره رسیدند و مرجان سلحشوری هم به فینال رسید؛ اما از رسیدن به مدال طلا بازماند. سهراب مرادی، تنها طلایی رشته‌های انفرادی بود که در دسته 94 کیلوگرم بر سکوی اول این رقابت‌ها ایستاد تا پس از قهرمانی در المپیک و قهرمانی در جهان، کلکسیون مدال‌هایش را تکمیل کند. در رشته‌های تیمی دومدال سهم تیم‌های کبدی بانوان و والیبال مردان شد که ورزشکاران اصفهان از آن سهم داشتند. در تیم ملی والیبال، امیر غفور و محمدجواد معنوی‌نژاد، دو عضو تیم ملی بودند که با غلبه بر ژاپن رتبه اول قاره کهن را از آن خود کردند.
در تیم ملی کبدی بانوان که دست به کار بزرگی زد و با غلبه بر هند قهرمان آسیا شد، رؤیا داودیان و سمیرا عطاردیان، دو نماینده اصفهان بودند. امیر دهداری هم با تیم واترپلو به مدال برنز رسید. ارسلان کاظمی و آرن داودی با همراهی تیم ملی بسکتبال، مدال نقره را از آن خود کردند و احمدرضا طالبیان، ملی‌پوش اصفهانی، در تیم ملی کایاک چهارنفره کشورمان به مدال برنز دست پیدا کردند. با این حال در بازی‌های آسیایی هانگژو، هیچ مدال طلایی در رشته‌های تیمی و انفرادی برای ورزش اصفهان به دست نیامد و هیچ‌کدام از ورزشکاران مرد موفق به کسب مدال نشدند و تمام شش مدال توسط بانوان ورزشکار استان به دست آمد؛ بااین‌حال بانوان ورزشکار هم در حد انتظار ظاهر نشدند و حتی نفرات مدال‌آور هم نتوانستند پیش‌بینی‌ها را محقق کنند.»
عملکرد ورزشکاران اصفهانی در بازی‌های آسیایی با واکنش برخی از منتقدان اداره ورزش و جوانان استان همراه بود و این افراد با مقایسه نتیجه 2023 با 2018 تلاش می‌کردند به بهانه هانگژو و انتقاد از نتیجه به‌دست‌آمده، تسویه‌حساب‌های دیگری داشته باشند که این بار نیز روزنامه اصفهان اقدام به موضع‌گیری کرد و در مطلبی با عنوان «کلاهمان را قاضی کنیم» نوشت: «بازی‌های آسیایی که هرچهار سال یک‌بار برگزار می‌شود، محکی برای سنجش قدرت استان‌ها محسوب می‌شود و به‌نوعی نشان‌دهنده عملکرد ورزش یک استان خواهد بود که در نتایج ورزشکاران آن استان نمایان می‌شود؛ اما سؤال اینجاست که آیا نتیجه به‌دست‌آمده در هانگژو را باید تمام‌وکمال به حساب اداره کل نوشت؟
ناگفته پیداست اگر ورزشکاران اعزامی اصفهان نتیجه ایدئالی کسب می‌کردند، اداره ورزش و جوانان و متولیان آن مانور ویژه‌ای بر روی این موضوع می‌دادند و طبیعــی اســت نتیجه نـامطلــوب به‌دست‌آمده هم متوجه سکان‌دار ورزش نصف‌جهان و همکاران ستادی او و هیئت‌های ورزشی دخیل خواهد بود.
بااین‌حال اگر قضاوت منطقی به موضوع داشته باشیم، عملکرد یک ورزشکار حرفه‌ای و ملی‌پوش، ارتباط چندانی به مدیران فعلی ورزش استان پیدا نمی‌کند؛ همچنان‌که اگر بخواهیم ناکامی را سهم‌بندی کنیم، سیدمحمد طباطبایی و جواد محمدی تقریبا سهم مشترکی خواهند داشت؛ زیرا چهارسال گذشته ورزش استان در اختیار هر دو مدیر بوده است.
اما اگر کلاهمان را قاضی کنیم، مدیرکل فعلی یا قبلی چه نقشی در برنزگرفتن شهربانو منصوریان چهل‌ساله داشتند و چه‌کار می‌توانستند برای طلاگرفتن او انجام دهند که دریغ کردند؟ خواهران منصوریان سال‌هاست از متن ورزش به حاشیه رفته‌اند و در شرایطی که انتظار می‌رفت آخرین فرصت احتمالی در بازی‌های آسیایی برای کسب طلا را غنیمت بشمارند، به مدال نقره و برنز قناعت کردند. تا پیش از اعزام تیم ملی اسکیت فری استایل به بازی‌های آسیایی، درباره قدرت این تیم و شانس مدال‌آوری آن‌ها صحبت زیادی می‌شد و شنیده‌ها از آن حکایت داشت که پیش‌بینی دو مدال طلا برای تیم چهارنفره ایران را داشته‌اند؛ اما در عمل تنها یک مدال به دست آمد که در این مورد هم تقصیری متوجه اداره کل نیست و کسان دیگری این اطلاعات را به متولی ورزش استان داده‌اند. چه قبول کنیم و چه قبول نکنیم نتیجه عملکرد چهارساله ورزش اصفهان در هانگژو به نمایش درآمد و نتیجه به‌دست‌آمده هم قابل‌قبول نیست و باید با دقت در موضوع از جنبه‌های فنی و پشتیبانی، عملکرد رقم‌خورده آسیب‌شناسی شود.»
نقش کلیدی هیئت‌های ورزشی
فعـالیــت در رده پــایـــه یکــی از اولویت‌های مهم تعریف‌شده برای فدراسیون‌های ورزشی است و بر این اساس کمیته پایه در این نهادهای ورزشی شکل گرفته است. به‌تبع فدراسیون‌ها، در هیئت‌های استانی نیز تشکیلات ورزش پایه ساماندهی شده که وظیفه شناسایی و پرورش استعدادهای ورزشی را بر عهده گرفته دارد.
پشتوانه‌سازی در بحث قهرمانی نیز از مسیر استعدادیابی می‌گذرد و اگر خللی در این امر مهم صورت گیرد، بدنه یک رشته خالی از قهرمانان خواهد شد، با این حال و برخلاف آنچه در برنامه‌ها و اظهارات بر بحث استعدادیابی تأکید زیادی می‌شود، در عمل اولویت مهمی برای برخی هیئت‌های ورزشی استان نیست و یک رئیس هیئت که برای چهارسال مسئولیت را عهده‌دار شده، در تلاش است با توجه بیشتر به قهرمانان، ویترین هیئت را به نمایش بگذارد.
ازسوی‌دیگر فعالیت در رده پایه امری زمان‌بر است و یک کودک ده‌یازده‌ساله، چندین سال به طول می‌انجامد تا به رده قهرمانی برسد و در این مسیر بسیاری نیز از چرخه خارج می‌شوند و تنها تعداد محدودی به سطح اول می‌رسند که این موضوع نیز مزید بر علت است تا هیئت‌های ورزشی ترجیح بدهند هزینه‌های هیئت را صرف بزرگ‌سالان کنند که نتایج آن مستقیما به پای خودشان نوشته می‌شود.
در این میان کمبودهای مالی نیز شامل حال رده‌های پایه می‌شود و در زمانی که هیئت‌های ورزشی ناچار به انتخاب برای اعزام تیم می‌شوند، همیشه قرعه به نام تیم‌های پایه می‌افتد که اولویت اعزام را به تیم‌های بزرگ‌سال بدهند.
برگزاری المپیاد استعدادهای برتر یکی از اهرم‌هایی است که باعث می‌شود هیئت‌های ورزشی به بخش پایه نیز توجه داشته باشند؛ اما می‌طلبد با بررسی عملکرد رشته‌های مختلف المپیاد، ارزیابی درستی از فعالیت‌های صورت گرفته در بخش پایه هیئت‌های ورزشی انجام شود.
نقش باشگاه‌ها در استعدادپروری
برخی این دیدگاه را مطرح می‌کنند که از باشگاه‌های حرفه‌ای تنها باید فعالیت در سطح اول باشگاهی فعالیت کنند؛ اما برخی دیگر تأکید دارند ستاره‌سازی باید در باشگاه‌ها انجام شود و یک باشگاه حرفه‌ای از بازیکنانی که پرورش داده، استفاده کند.
بهترین نمونه برای این دیدگاه آکادمی لاماسیا از باشگاه بارسلوناست که بازیکنان زیادی را در رشته فوتبال برای تیم بزرگ‌سالان باشگاه پرورش می‌دهد که این موضوع علاوه بر بحث پشتوانه سازی، در بحث درآمدزایی نیز اهمیت دارد. در اصفهان باشگاه‌های سپاهان و ذوب‌آهن به‌واسطه اینکه در راستای مسئولیت‌های اجتماعی دو شرکت فولاد مبارکه و ذوب‌آهن در حوزه ورزش فعالیت دارند، در رده‌های پایه نیز سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی دارند.
در گذشته باشگاه ذوب‌آهن، سازندگی قابل‌توجهی در رشته بسکتبال داشت و در مقطعی نیمی از بازیکنان تیم ملی بسکتبال، محصولات آکادمی باشگاه ذوب‌آهن بودند؛ اما در ادامه این روند دست‌خوش تغییراتی شد و سال‌هاست نامی از پرورش‌یافته‌های این باشگاه در سطح ملی خبری نیست. در رشته هندبال نیز سپاهان پایگاه اصلی پرورش ورزشکاران دختر و پسر است و هیچ‌گاه تیم‌های ملی در رده‌های سنی مختلف خالی از بازیکنان ملی‌پوش این باشگاه نبوده است؛ اما این رویه برای تمام رشته‌های پایه وجود ندارد؛ ضمن اینکه دو‌باشگاه تنها در تعدادی از رشته‌ها فعالیت دارند و رشته‌های دیگری از سازمان‌دهی باشگاهی محروم هستند. در این وضعیت انتظار می‌رود باشگاه‌های خصوصی این خلأ را پر کنند؛ اما از آنجایی که باشگاه‌های خصوصی با بودجه مالک شخصی اداره می‌شوند، چندان نمی‌شود خرده‌ای به آن‌ها گرفت؛ زیرا هزینه‌کرد آن‌ها در ورزش بیشتر بر مبنای تبلیغات و معرفی برند است؛ با این حال باشگاه‌های خصوصی نیز فعالیت‌های پایه‌ای غیرمتناوبی دارند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به مدرسه فوتسال باشگاه گیتی‌پسند اشاره کرد که با هدف پشتوانه‌سازی برای تیم بزرگ‌سالان باشگاه فعالیت می‌کند.
حالت ایدئال استفاده از ظرفیت بودجه‌ای و امکانات سخت‌افزاری باشگاه‌ها و توان فنی هیئــت‌های ورزشــی بــرای استعدادیابی است و اگر این دو فاکتور مهم کنار هم قرار بگیرند، اتفاق مثبتی رقم خواهد خورد.
مسیر پیش رو
ورزش اصفهان ســال آینــده المپیــک پاریس 2024 را پیش رو دارد که مهم‌ترین فستیوال ورزشی دنیا محسوب می‌شود و کسب سهمیه حضور در این رویداد هم اتفاق مهمی است. روند کسب سهمیه المپیک پاریس از چندی قبل آغاز شده و ورزشکاران اصفهانی در مسابقات انتخابی مختلفی شرکت کرده‌اند؛ اما تاکنون سهمیه‌ای به دست نیامده است. در رشته تکواندو، وزنه‌برداری و تیراندازی ورزشکاران استان شانس کسب مدال دارند که از این جمع رسول معتمدی در رشته وزنه‌برداری، مسیر استعدادیابی را از هیئت آغاز کرده و در مسابقات قهرمانی نوجوانان کشور روند درخشش او آغاز شد و تا قهرمانی جهان نیز ادامه پیدا کرد و می‌توان امیدوار بود به المپیک نیز ختم شود.
