به گزارش اصفهان زیبا؛ گسترش روزافزون جمعیت کلان‌شهرها و موضوعاتی نظیر ناهنجاری‌های بصری و زیست‌محیطی، ترافیک و آلودگی هوا، مدیریت شهری را در این مسیر قرار می‌دهد که راهکارهای کارآمدی نظیر «توسعه پایدار» را اتخاذ کند.
به‌طورکلی حملونقل معمولا یک‌دهم ارزش‌افزوده اکثر اقتصادها را به‌صورت مستقیم شامل می‌شود و اگر به‌طور غیرمستقیم به آن بنگریم، توسعه سیستم‌های حملونقل جزو پایه‌های رشد اقتصادی بوده و نقش اساسی را در پروسه‌های توسعه ایفا می‌کند. در بین شیوه‌های حمل‌و‌نقلی، مترو عادلانه‌ترین سامانه حملونقل شهری به شمار می‌آید.
مترو یکی از پرکاربردترین وسایل حملونقل عمومی محسوب می‌شود؛ شبکه‌ای که علاوه بر جابه‌جایی مسافر، پیش‌شرط توسعه پایدار در کلان‌شهرها نیز محسوب می‌شود. مترو از جمله سیستم‌های حملونقل شهری است که امروزه به‌ویژه از نظر صرفه‌جویی در مصرف انرژی، موردتوجه جهانی است.
اولین متروی جهانی حدود ۱۴۰ سال پیش در شهر لندن تأسیس شد و شهرهای پاریس، نیویورک، مسکو به ترتیب در دهه‌های بعد صاحب مترو شدند. فکر ایجاد مترو در ایران در سال ۱۳۵۳ با توجه به مشکلات ترافیک تهران مطرح و در سال ۱۳۵۶ عملیات اجرایی آن آغاز شد.
امروزه یکی از مشکلات شهرهای صنعتی، آلودگی هواست که وجود وسایل نقلیه دودزا و ترافیک شهری این آلودگی را دوچندان می‌کند. استفاده از مترو از حجم تردد وسایل نقلیه کاسته است و تأثیر بسزایی در کاهش آلودگی هوا دارد. باید تصریح کرد که حملونقل در بین بخش‌های مختلف انرژی در انتشار آلاینده‌های هوا بیشترین سهم و 56.2 درصد را دارد؛ در حالی که نیروگاه‌های کشور 15.4 درصد، صنعت 23.63 درصد، خانگی، تجاری و عمومی 9.33 درصد، کشاورزی 4.20 درصد و حملونقل دریایی 1.6 درصد از آلایندگی هوا را به خود اختصاص داده اند.
از دیگر فواید استفاده از مترو، صرفه‌جویی در مصرف سوخت‌های فسیلی است. در حال حاضر بخش عمده انرژی مصرفی در حوزه حملونقل در دنیا از سوخت فسیلی تأمین می‌شود که این موضوع در کشورهای درحال‌توسعه به‌مراتب شدیدتر است. این در حالی است که مترو به علت استفاده از انرژی الکتریکی، از درصد آلودگی پایینی برخوردار است؛ درعین‌حال علاوه‌بر مزیت اقتصادی کاهش مصرف انرژی‌های تجدیدناپذیر، شاهد کاهش انتشار آلاینده‌ها در آسمان شهرها نیز خواهیم بود. از طرفی حملونقل ریلی با قابلیت حمل انبوه بار و مسافر یک‌هفتم حملونقل جاده‌ای سوخت مصرف می‌کند؛ بدین ترتیب این سهم تنها 20درصد از مصرف گازوئیل کشور را به خود اختصاص می‌دهد.
استفاده از مترو باعث جایگزین شدن سطح زیرین زمین به جای سطح بالایی شده و تردد و تجمع سطح بالایی را کاهش می‌دهد. از مهم‌ترین منافع زیست‌محیطی سیستم حملونقل مترو کاستن از تعداد سفر به‌وسیله اتومبیل شخصی است؛ زیرا برای عبور 10 هزار نفر در دو جهت حدودا نیاز به 5 هزار اتومبیل شخصی است. در همین ارتباط با انتقال هر میلیارد واحد حمل از بخش جاده‌ای به مترو، مبلغ 22.5 میلیون دلار منافع ملی در بر خواهد داشت. از طرفی ساخت مراکز خرید و تفریحی در ایستگاه‌های مترو می‌تواند به کاهش تردد در سطح شهر کمک بسزایی داشته باشد.
طبق آمار موجود، بخش عمده سوانح کشور مربوط به حملونقل جاده‌ای بوده و به‌طور متوسط هر سی دقیقه یک نفر کشته و در هر پنج دقیقه یک نفر مجروح می‌شود؛ درحالی‌که تعداد کشته‌شدگان در هر یک میلیارد نفر‌کیلومتر جابه‌جایی مسافر از طریق جاده‌های ریلی نزدیک به هفت نفر و به عبارتی یک‌هفدهم جاده است که این نشانگر ایمنی بیشتر در جاده‌های ریلی است.
ناگفته نماند علی‌رغم مزایایی که برای مترو ذکر شد ساخت و استفاده از مترو هزینه‌های اولیه بالایی در بر دارد که از جمله این هزینه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد؛ ماشین‌آلات حفاری، عملیات اجرایی تونل‌ها و فضاهای تأسیساتی، ریل‌گذاری، سیستم‌های تهویه هوا و تخلیه دود، آسایش و ایمنی مسافران، تجهیز خطوط و تعدد رام‌های قطار، سیستم‌های کنترلی و مخابراتی، امور عمرانی مرتبط با ساخت و معماری ایستگاه‌ها، تجهیزات فروش و کنترل بلیت، نگهداری و تعمیرات تجهیزات و تأسیسات و ده‌ها مورد دیگر که در این بحث مجال پرداختن به آن‌ها نیست؛ البته باید گفت این هزینه‌ها در مقابل هزینه‌های گزافی که شلوغی و ترافیک خودرویی و آلودگی‌های صوتی و هوا برای سلامتی مردم و شهروندان در پی دارد، قابل‌مقایسه نیست و در طول سالیان متمادی، مقرون‌به‌صرفه‌بودن استفاده از مترو اثبات شده و مدیریت و سرمایه‌گذاری در راه‌اندازی و توسعه این صنعت را به‌عنوان یک زیرساخت اساسی برای شهرهای بزرگ ضروری کرده است.
در پایان باید گفت در کنار ضروری بودن وجود مترو، فرهنگ استفاده درست از آن نیز دارای اهمیت بسیاری است. هرقدر فرهنگ صحیح استفاده از مترو در جامعه بیشتر حاکم شود، علاوه بر افزایش کارایی و بهره‌وری از این وسیله نقلیه عمومی، موجب افزایش طول عمر این نوع وسیله عمومی خواهد شد.
