به گزارش اصفهان زیبا؛
سراب در خرید
متأسفانه در دنیای امروز، تبلیغات گسترده، ویترین‌های پرزرق‌وبرق مغازه‌ها، نمایش جزئیات زندگی بعضی افراد در فضای مجازی و مقایسه آن‌ها با شرایط زندگی خود؛ مصرف‌گرایی، تنوع‌طلبی و همچنین توجه به تجملات را بسیار رواج داده است؛ به‌طوری‌که به‌اشتباه این موارد جزو شاخص‌های یک زندگی معقول و مطلوب ازنظر بسیاری از افراد محسوب می‌شود.
از طرفی، وجود تخفیف‌ها در ایامی از سال مثل شب یلدا، جمعه سیاه، عید نوروز و… روی محصولاتی که نیاز نداریم، یا رونمایی یک محصول غیرضروری جدید از یک برند، همگی جزو تله‌های خرید محسوب می‌شوند؛ به‌گونه‌ای که ما را به خریدن وسایلی وسوسه می‌کنند که اصلا نیاز ما و خانواده ما نبوده است.
اما به دلیل ذات سیری‌ناپذیر انسان، همه موارد ذکرشده به‌مثابه یک سراب است و نقطه انتهایی وجود ندارد و مدام در حال دویدن و طی‌کردن این مسیر بی‌مقصد هستیم.
اما تا کجای این راه را باید رفت؟ اینکه آیا راه‌حلی وجود دارد یا خیر، مطلبی است که در ادامه به آن می‌پردازیم.
یکی از موارد بسیار مهم در تربیت اقتصادی، آموزش یک خرید اصولی و آگاهانه است که ازقضا کلید حل مشکلات ذکرشده نیز است.
نوشتن لیست خرید
مهم‌ترین اصل در خرید آگاهانه نوشتن لیست خرید قبل از رفتن به فروشگاه است.
هنگام نوشتن لیست، فقط نیازها و اقلام ضروری نوشته می‌شود؛ البته می‌توان در پایان لیست تعدادی از خواسته‌های درجه‌اول (به‌عنوان محصولاتی که دوست داریم بخریم، ولی اگر خریداری نشود، اتفاق خاصی هم نمی‌افتد) را نوشت؛ ولی هرگز خواسته‌های درجه‌دوم و سوم نوشته نمی‌شود.
البته تشخیص نیازها و خواسته‌ها بستگی به هر شخص و شرایط زندگی او دارد؛ به‌طورمثال، خرید غذای نیمه‌آماده برای مادر خانه‌دار خواسته، اما برای مادر شاغل، می‌تواند نیاز باشد.
اقلامی مثل پنیر خامه‌ای، پنیر پیتزا یا لازانیا برای خانواده‌ای که کودک دارند، خواسته درجه‌اول و برای خانواده‌ای که کهولت سن دارند و سالمند محسوب می‌شوند، خواسته درجه‌سوم است.
هنگام نوشتن لیست خرید، بچه‌ها را با خود همراه کنید و از آن‌ها کمک بگیرید: «در یخچال، ببین ماست یا پنیر داریم؟ در کابینت، ببین چه نوع حبوباتی داریم؟ همچنین می‌توانید از کودک خود بپرسید او به چه چیزی نیاز دارد تا شما در لیست اضافه کنید.»
بعضی کالاها مانند برنج، شکر و… به دلیل مداومت استفاده و افزایش چشمگیر قیمت آن در طول سال بهتر است به اندازه نیاز از بازار و به‌صورت عمده تهیه شود. این موارد را هنگام نوشتن لیست خرید با کودک هماهنگ کنید.
نوشتن لیست خرید، منجر به انجام یک خرید هدفمند می‌شود؛ به‌نحوی‌که از خرید اقلام غیرضروری و اسراف جلوگیری شده و به‌مرور کودک متوجه می‌شود که به دلیل محدودیت در نوشتن نیازها و خواسته‌ها مجبور به انتخاب است و نمی‌تواند هرآنچه می‌خواهد، خریداری کند.
خرید کالای خارج از لیست‌خرید ممنوع!
پایبندی به لیست خرید، به‌مرور موجب خود‌کنترلی کودک هنگام دیدن آن‌همه تنوع در رنگ و بسته‌بندی و… محصولات می‌شود؛ همچنین رفتارهایی مثل غرزدن، گریه و اصرار بیش‌ازاندازه برای خرید یک محصول را دیگر از کودک نمی‌بینیم.
اما احتمال دارد هنگام دیدن محصولات در قفسه‌ها، متوجه شویم یکی از اقلامی را که ازقضا نیاز خانواده بوده است، در لیست خرید ننوشته‌ایم و فراموش شده است. اکنون اگر کودک زیر پنج سال داریم، بهتر است بدون اینکه او متوجه شود، کالای مورد‌نیاز را در سبد خرید قرار دهیم؛ اما اگر کودک، بالای پنج سال است، می‌توانیم او را در جریان بگذاریم: «ما یک بسته نان باگت نیاز داشتیم، اما فراموش کردیم بنویسیم.» سپس از کودک بخواهید از قفسه بردارد و در سبد خرید قرار دهد. با این کار او متوجه می‌شود فراموش‌‌کردن نیازها و نوشتن آن‌ها در لیست خرید، امری طبیعی است و می‌تواند همان لحظه در سبد خرید قرار بگیرد.
خوش‌مزه‌جان
همان‌طور که قبلا گفتیم، در لیست خرید باید نیازها و نهایتا خواسته‌های درجه‌اول نوشته شود. اما یک پرسش پیش می‌آید: «هیچ‌گاه نباید خواسته‌های درجه‌دوم و سوم خریداری و به آن‌ها توجه شود؟»
خیر. در پایان هر خرید، هرکدام از اعضای خانواده می‌توانند یک یا دو مورد از خواسته‌های خود را که دوست دارند با عنوان «خوش‌مزه‌جان یا شگفتانه یا…» خریداری کنند؛ البته با رعایت شروط زیر:
1.جزو موارد ممنوعه خانواده نباشد؛
2.از سقف قیمت تعیین‌شده، برای «خوش‌مزه‌جان» بیشتر نشود.
بهتر است اوایل، تعداد موارد «خوش‌مزه‌جان» دو عدد باشد. به‌مرور آن را به یک مورد کاهش دهید.
گاهی سهم «خوش‌مزه‌جان» خود را به کودک ببخشید و اجازه دهید کودک از سهم شما استفاده کند؛ اما در نظر بگیرید این کار شما نباید همیشه انجام شود؛ چون توقع در کودک ایجاد می‌کند و آنگاه او قدردان لطف و گذشت شما نیست.
کمک‌گرفتن از کودک هنگام خرید
در بیشتر فروشگاه‌ها اقلام غیرضروری در ابتدای فروشگاه قرار دارد و برای پیداکردن اقلام ضروری مثل لبنیات و… باید مسیری را طی کرد؛ همچنین نزدیک صندوق و در مرحله پایانی خرید نیز، خوراکی‌هایی کوچک و البته خوش‌مزه قرار می‌دهند که احتمال دارد کودک با دیدن آن‌ها شروع به بهانه‌گیری برای خرید موارد غیرضروری کند؛ پس بهتر است برای دورکردن توجهش از آن محصولات، به او مسئولیت دهید.
از کودک بخواهید از روی لیست خرید بخواند و شما محصول را پیدا کنید یا بالعکس. در انتهای خرید نیز می‌توانید کیسه را به کودک بدهید و از او بخواهید اقلام خریداری‌شده را بعد از حساب‌کردن در کیسه بگذارد یا خریدهای خانواده را از داخل سبد بردارد و برای حساب‌کردن به فروشنده بدهد.
اگر چند فرزند دارید، می‌توانید بین آن‌ها تقسیم‌کار کنید یا برای هیجان بیشتر به‌صورت مسابقه انجام دهید؛ همچنین می‌توانید بعد از خرید، همراه با کودک اقلام خریداری‌شده را ازنظر قیمت و تعداد با فاکتور فروش تک‌به‌تک بررسی کنید.
خریدکردن در فروشگاه‌های بزرگ برای بعضی خانواده‌ها به‌عنوان یک تفریح خانوادگی محسوب می‌شود. یک سبد خرید برمی‌دارند و هرآنچه می‌بینند، در سبد می‌گذارند. این روش خریدکردن بسیار اشتباه است و موارد ذکرشده در ابتدای متن مثل اسراف، مصرف‌گرایی و… را به‌همراه دارد. بهتر است زمان ماندن در فروشگاه را به حداقل برسانید؛ همچنین بهتر است تا زمانی که این اصول برای کودک و والدین به‌طور کامل تثبیت نشده است، در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و بزرگ خرید نکنید؛ زیرا در این فروشگاه‌ها تنوع محصولات بسیار زیاد است و احتمال خریدکردن اشتباه، بالا می‌رود.
توجه به قیمت و کیفیت کالاها
در فروشگاه همراه با کودک، هر محصول را ازنظر قیمت، وزن و کیفیت با سایر برندهای دیگر، مقایسه کنید. از تجربه‌های خود در خریدهای قبلی حتما استفاده کنید.«یادت هست دفعه پیش، از کدام برند برای کیک خرید کردیم، خوب و خوش‌مزه بود، این بار هم همان را می‌خریم.»«قیمت این رب گوجه‌فرنگی در دست من را باآنکه در دست توست مقایسه کن و به من بگو. هر دو تقریبا وزن برابر دارند.»
علاوه بر قیمت برای هر محصول باید به تاریخ تولید، تاریخ انقضا، سیب سلامت و علامت استاندارد آن توجه شود. روی بسته‌بندی بعضی کالاها، این پنج مورد به‌سختی پیدا می‌شود. بهتر است با کودک همراهی کنید تا خود بتواند موارد را پیدا کند.
تخفیف‌گرفتن
خرید با قیمت پایین همیشه لذت‌بخش است؛ اما گاهی رفتار و برخورد نادرست ما با فروشنده می‌تواند تأثیر مخربی روی کودک بگذارد. قرار نیست برای گرفتن تخفیفِ جزئی، عزت‌نفس و شخصیت خود را پایین بیاورید یا از محصول عیب‌جویی بی‌مورد کنید؛ به‌نحوی‌که کودک احساس کند شما فروشنده را فریب می‌دهید.
اگر به خصوصیات اخلاقی و کسب‌و‌کاری فروشنده مثل انصاف، احترام و… آگاهی دارید، حتما پیش روی کودک بیان کنید. این‌گونه کودک متوجه ارزش‌های مهم کسب‌و‌کار می‌شود و دیگر نیازی به اصرارکردن در گرفتن تخفیف نیست؛ همچنین تخفیف‌گرفتن برای بعضی کالاهای شرکتی یا اساسی که قیمت آن‌ها از قبل مشخص است، امری بیهوده تلقی می‌شود.
توجه به این نکته ضروری است که هنگام گرفتن تخفیف، درنظرگرفتن رضایت فروشنده که باعث برکت در استفاده از آن محصول می‌شود، بسیار مهم است.
نکته پایانی
برای تثبیت تمامی این موارد بهتر است در خانه با کودک از دو یا سه‌سالگی در قالب فروشگاه‌رفتن و خریدکردن بازی کنید. در طول بازی شما بچه باشید و فرزند شما نقش مادر یا پدر را بازی کند و تمامی رفتارهای هنگام خرید را به فراخور سن او مثل اصرار بی‌مورد برای خرید یک محصول، توجه‌کردن به قیمت کالا، نوشتن لیست خرید، پول‌دادن و کارت‌کشیدن و… را بازی کنید.
