به گزارش اصفهان زیبا؛ در ادوار انتخابات ریاستجمهوری، وضعیت بهگونهای بوده است که رؤسای جمهور دوره اولی، مدتی از ابتدای دوره مسئولیت خود را در مسرت ناشی از پیروزی و جلب نظر اکثریت بهسر میبردهاند و افکار عمومی هم توقع نداشتهاند که رئیسجمهور تازه بر تخت نشسته، طی چند ماه معجزه کند.
بر این اساس، جامعه به رئیسجمهور تازه مهلت میداد تیم خود را بچیند، مقدمات را فراهم کند و ایدهها و وعدههایش را در قالب لایحه، به قانون بدل سازد تا پس از اجرا، نتایج آن قابلدرک و رصد باشد؛ درواقع برای رئیسجمهور جدید، مدتزمانی «ماهعسل» ریاست تلقی میشد و بهبیاندیگر، او و دولتش در «زنگ انشا» به سر میبردند؛ اما بعد از یکیدو سال، زنگ انشا تمام میشد و «زنگ حساب» فرامیرسید و مردم، خواستار مشاهده ملموس نتایج میشدند. نهمین رئیسجمهور اما به نظر میرسد ماهعسل ندارد و برای هرکدام از دو کاندیدای فینال (جلیلی و پزشکیان) زنگ انشایی در کار نخواهد بود و زنگ حساب از همان روز تشکیل دولت فرامیرسد؛ اما چرا؟
1. 60درصد واجدان، به هر دلیلی در انتخابات مرحله اول رأی ندادند. بسیار امید میرفت که در هفته جاری، با اوجگیری مجدد تبلیغات و بهویژه با انجام دو مناظره تازه، مشارکت اوج بگیرد. اگرچه هنوز تا برگزاری انتخابات یک روز فرصت باقی است و نظرسنجیهای جدیدی هم منتشرنشده است، از سطح نازل دو مناظره اخیر و حواشی آن و روند تبلیغات انتخاباتی این هفته و استراتژی دیوودلبرتراشی و غیرتسازی ستاد هر دو کاندیدا، به نظر نمیرسد مشارکت دچار تکانه اساسی شود؛ لذا با پیشفرض نرسیدن سطح مشارکت به 50درصد و نزدیکبودن آرای دو کاندیدا، رئیسجمهور نهم با کسب یک اکثریت نسبی از بین رأیدهندگان راهی پاستور خواهد شد و حداقل رأی 50درصد واجدان رأیدادن بهعلاوه حدود 50درصد (کمی بیشتر یا کمتر) از رأی شرکتکنندگان در مرحله دوم را نخواهد داشت. بهاحتمال فراوان رئیسجمهور نهم نظر موافق حدود 75درصد (اندکی بیشتر یا کمتر) از کل 61میلیون واجد رأی دادن را دارا نخواهد بود و نظر موافق حدود یکچهارم کل واجدان رأیدادن و به همین نسبت، یکچهارم کل ایرانیان را به همراه خود خواهد داشت.
2. نهمین رئیسجمهور در شرایط ویژهای راهی پاستور میشود. درزمینه روابط خارجی وضعیت خاص و پیچیدهای بر منطقه و روابط ایران با آمریکا، غرب و آژانس حاکم است که نشانههای آن از هماکنون هویداست. اخیرا چند کشور اروپایی اقداماتی را برای فعالکردن مکانیسم ماشه و ارجاع پرونده هستهای ایران به شورای امنیت آغاز کردهاند که بیتردید، چالشهای مهمی را پیش روی رئیسجمهور نهم قرار خواهد داد؛ همچنین وضعیت جنگ غزه و احتمال تجاوز نظامی اسرائیل به لبنان و درگیری با حزبالله نیز یقینا تأثیرات مهمی بر جای خواهد گذاشت؛ نتیجه انتخابات آمریکا هم بدون تردید بر کشور اثر خواهد گذاشت و رئیسجمهور آینده باید برای تمامی این مسائل تدبیر کند؛ همچنین نباید ازنظر دور داشت که جایگاه ایران در معادلات منطقه و جبهه مقاومت، بهویژه پس از عملیات وعده صادق با گذشته متفاوت شده است و دولت آینده یقینا میتواند و باید این پارامتر را در روابط خارجی خود مدنظر قرار دهد و بتواند از آن بهره ببرد.
3. در مباحث داخلی، یقینا یکی از اصلیترین دلایل عدم حضور حدود 60درصد واجدان در انتخابات، مشکلات اقتصادی است. بر اساس آخرین نظرسنجی ایسپا که چند هفته پیش از مرحله اول انتخابات ریاستجمهوری در کل کشور انجام شده بود، مسائل و مشکلات اقتصادی و معیشتی در صدر توجه مردم قرار دارد. یافتههای نظرسنجی نشان داد، از دیدگاه ۵۸,۵درصد از مردم، دولت و رئیسجمهور آینده باید موضوع و مسئله «فقر و محرومیت» را در اولویت کاری خود قرار دهند. «ایجاد اشتغال» با ۳۹,۷درصد، موضوع «تورم و ارزش پول ملی» با ۳۶,۵درصد، «سیاست خارجی و روابط با دیگر کشورها» با ۲۸,۷درصد، موضوع «امنیت ملی» با ۲۸,۴درصد، «ساماندهی بخش مسکن» با ۲۰,۶درصد و «مبارزه با فساد و رانت» با ۱۹,۶درصد ازجمله مواردی است که مردم به آن اشارهکردهاند؛ اما میزان مشارکت مرحله اول مشخص کرد مردم با مشاهده برنامههای شش کاندیدا، نشانهای از احتمال بهبود شرایط اقتصادی نیافتهاند.
در همین زمینه، چالش بزرگ افزایش قیمت حاملهای انرژی و بهویژه بنزین پیش روی آقایان پزشکیان یا جلیلی خواهد بود. اگرچه در روکمکنیهای انتخاباتی این هفته، طرفین یکدیگر را به برنامهریزی برای گرانی بنزین متهم کرده و این اتهام را از خود مبرا میکردند، حقیقت این است که گرانکردن بنزین، تصمیمی گریزناپذیر خواهد بود و علیالظاهر هر دو کاندیدا هم از آن باخبرند. در این زمینه، رئیس مرکز بررسیهای استراتژیک دولت سیزدهم گفته است: «شهید رئیسی، در چندین جلسه که ما در خدمت ایشان بودیم، میگفتند که شما تصمیم درست را پیشنهاد دهید و کاری به رأی آوری من و دولتم در سال آینده نداشته باشید و یکی از مصداقها، مسئله بنزین بود و دولت در یک سال مانده به انتخابات در آستانه یک تصمیم مهم و درست بود.» در ویدئویی که از مصطفی زمانیان در فضای رسانهای منتشر شد، او افزوده است: «تصمیمگیریهای مهمی قرار بود در دولت گرفته شود. بعضا دوستان اشاره میکردند که سال آخر دولت، جای تصمیمهایی که به مردم فشار وارد کند، نیست.» علاوه بر مشکلات اقتصادی، به لیست مسائل پرشمار داخلی میتوان موارد بحثبرانگیز دیگری مانند پوشش و حجاب و اینترنت را اضافه کرد.
4. به گفته فعالان اقتصادی، بازارهای داخلی مدتهاست در انتظار انتخاب رئیسجمهور نهم و استقرار دولت چهاردهم به سر میبرد و از روز شنبه 16 تیرماه، واکنش بازارها به رئیسجمهور جدید، حاوی بار معنایی و روانی خاصی برای دولت بعدی خواهد بود.
5. رئیسجمهور نهم و دولت چهاردهم، برای ساماندادن به مشکلات اقتصادی و اتخاذ تصمیمهای مهم و چالشبرانگیز در این حوزه روزهای سختی را پیش رو دارند؛ تصمیمهایی که از هماکنون و در صورت عدم افزایش محسوس مشارکت در روز جمعه (15 تیر) پشتوانه مردمی بسیار اندکی خواهد داشت؛ البته نباید از یاد برد که هرکدام از دو کاندیدا، با توجه به تفاوت عمیق گفتمانی، انتظارهای ایجادکرده و وعدههای ارائهکردهشان چالشهای اختصاصی خود را بهویژه در قبال رأیدهندگانشان ، خواهند داشت.
6. رئیسجمهور نهم درعینحال، رئیس همه جمهور ایرانی است و نمیتواند از زیر بار مطالبههای اکثریتی که رأی ندادند یا به او رأی ندادند، شانه خالی کند. برای او، برآوردهکردن انتظارها و راضیکردن این اکثریت ناهمراه و دارای ذهنیت، کاری دشوار خواهد بود. با توجه به همه این موارد و عوامل دیگر، دوران مسئولیت رئیسجمهور نهم و دولت چهاردهم را میتوان یکی از چالشیترین دوران ریاستجمهوری دانست که یقینا فشار فراوانی بر فرد منتخب و منتخبانش در دولت تحمیل خواهد کرد. این وضعیت تراژیک، بهصورت نمادین هم به دلیل همزمانی اعلام نتایج نهایی و آغاز محرمالحرام، برای رئیسجمهور نهم رقم خورده است؛ چراکه او و ستاد و هوادارانش، حتی فرصت برگزاری جشن پیروزی هم نخواهند داشت.