به گزارش اصفهان زیبا؛ منشأ تصمیمگیری در وجود انسانها متفاوت است. بعضی وقتها انسان از شوق رسیدن به چیزی که برایش مطلوب است، انتخاب میکند و گاهی هم انتخاب او تنها از سر ترس است برای فرار از وضعیتی که بناست دامنگیر او شود.
هر دوی این انتخابها میتوانند در جای خود عقلانی باشند. انتخاب بر اساس ترس هم در مواقعی ضروری میشود و نمیتوان کسی را به خاطر آن سرزنش کرد. آنچه عقلانی نیست، انتخاب بر اساس شوقها و بیمهای موهوم است. انتخاب بر اساس آیندهای سرابگونه یا فرار از امروزی که این مقدار هم ناخوشایند نیست.
اصولا هنگامی که انسانها در وضعیت نارضایتی از همه چیز به سر میبرند، خیالزده میشوند و از هر چیزی بیمناکاند یا هر چیز جدیدی را مایه امید خود قرار میدهند. آنچه غیرعقلانی است، فرار دائم از داشتهها و امید دائم به نیامدههاست.
انتخاب سیاسی هم از این قاعده مستثنی نیست. هنگامی که یک جامعه یا بخشی از یک جامعه، گرفتار وضعیت نارضایتی مطلق باشد، از هرچه هست میگریزد و به هرچه نیامده است پناه میبرد. این وضعیت مدتزمانی دوام دارد، اما درنهایت از همین تعقیب و گریز هم خسته میشود و دست از انتخاب میشوید.
آنچه ما را به سمت انتخاب درست میبرد، غلبه بر این حالتهای روحی است. غلبه بر ترس بیجا، امید واهی یأس مخرب است. آنچه هرکدام از اینها درون ما ایجاد میکنند، فاصله گرفتن از واقعیتهاست. درصورتیکه انسانها، امکانات و موانع خود را درست بشناسند، کمتر گرفتار توهم میشوند. انتخابات، عرصه شناخت این امکانات و محدودیتهاست. هرکدام از طیفهای سیاسی باید بتوانند در قالب نگاه و برنامه خود، درکی از این امکانات و محدودیتها به مردم بدهند تا آنها بتوانند با غلبه بر ترس و امید و یأس خود، دست به انتخاب بزنند.
آنچه در فضای انتخابات به چشم میآید، بیش از ارائه نگاه و برنامه توسط ستادهای انتخاباتی، القای مجدد ترس نسبت به رأی آوری رقیب است. درواقع در ادوار گوناگون انتخابات ریاست جمهوری، چیزی که غلبه داشته، ایجاد زمینه برای انتخابات واکنشی بوده است. اینکه اگر رقیب رأی بیاورد، در فرهنگ چنین میکند و اهالی فرهنگ بیچاره میشوند و در سیاست خارجی چنان میکند و کشور بدبخت میشود و… انتخابات واکنشی، سرمایهسوز است. ذخیره عقلانیت جامعه را تهدید میکند و هیچ درک تازهای از سیاست و حکمرانی ارائه نمیدهد؛ مردم را همواره عوام نگه میدارد و فرصت شنیدن را از مردم میگیرد.قرآن کریم کار شیطان را وعده فقر دادن معرفی میکند: «الشیطان یعدکم الفقر».
شیطان برای بازداشتن انسانها از راه صحیح، همواره آنها را میترساند. همواره به آنها القا میکند اگر برنامه درست را رفتید، گرفتار میشوید. اما خداوند متعال، همواره وعده مغفرت و فضل میدهد. «و الله یعدکم مغفره منه و فضلا». این دو نگاه در تمام انتخابهای زندگی ما جاری است: یا همواره با نگاه وجودی و به امکانات نگاه میکنیم و موانع را تدبیر میکنیم؛ یا با نگاه عدمی، مانعسازی ذهنی میکنیم تا امکانات فرصت بروز و ظهور نداشته باشند؛بنابراین انتخاب کنشی، مطلوب کسانی است که شیطانصفتانه میخواهند مردم با چشمبسته رأی بدهند.
میخواهند بدون زحمت به قدرت برسند. القای ترس از رقیب کار دشواری نیست. آنچه زحمت میبرد، برنامه داشتن و طرح درانداختن است. این نحوه انتخابات واکنشی، نوعی آیندهفروشی است؛ چرا که مردم نهایتا چند بار در دام القای ترس میافتند؟ آنچه درنهایت برایشان باقی میماند، استهلاک ذهنی بر اثر این همه ترس و نداشتن ابزاری برای یافتن امکانات و در نهایت سرخوردگی است. با این نحوه نگاه به انتخابات، عملا رشد عقل سیاسی را در جامعه کور میکنیم.