به گزارش اصفهان زیبا؛ همین چند وقت پیش بود که احمدرضا لاهیجان‌زاده، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست اصفهان، در نشست خبری که با مدیران پالایشگاه و همچنین چند تن از خبرنگاران گزینش‌شده داشت، از خروج پالایشگاه و فولاد مبارکه از لیست صنایع آلاینده گفت و به تعریف و تمجید از پالایشگاه پرداخت: این پالایشگاه یکی از باکیفیت‌ترین پالایشگاه‌های کشور است و برخی از پالایشگاه‌ها فاصله بسیاری زیادی برای رسیدن به جایگاه این مجموعه دارند. پالایشگاه اصفهان برای توسعه پتروشیمی‌های جدید خود، ۴۰ هکتار زمین در ساحل بندرعباس خریداری کرده و این پروژه‌ها در کنار دریا توسعه پیدا می‌کند.
این سخنان، اما خیلی زود با واکنش تندوتیز فعالان محیط‌زیست و همچنین رسانه‌ها مواجه شد؛ به‌طوری‌که آن‌ها این سخن را برنتابیدند و خروج پالایشگاه از لیست آلاینده‌ها را غیرمنطقی و اقدامی نادرست دانستند. به گزارش «اصفهان زیبا»، حسین احمدی‌کیا، عضو هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان دراین‌باره گفت: پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌های اصفهان مقدار زیادی ترکیبات آلی فرار منتشر می‌کنند که توسط آزمایشگاه‌های معتمد محیط‌زیست قابل‌اندازه‌گیری نیستند.
یکی از روش‌های تعیین انتشار هیدروکربن‌ها و ترکیبات آلی فرار، استفاده از دوربین‌های نوری است که می‌توانند نشتی‌ها را تشخیص دهند. سازمان حفاظت محیط‌زیست این تجهیزات را در اختیار نداشته و پروتکلی نیز برای استفاده از آن‌ها ندارد. سازمان حفاظت محیط‌زیست واحدهای آلاینده را براساس مصوبه سال 1395 هیئت‌وزیران تعیین می‌کند. این مصوبه برای پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها تنها غلظت آلاینده‌های معیار NOx، SO2 و ذرات معلق و برخی آلاینده‌های گازی خروجی از دودکش صنایع پالایشگاهی و پتروشیمی را تعیین کرده و به انتشارات فراری این صنایع و نیز نرخ انتشار آن‌ها ورود نکرده است.
حمیرا صفی‌قلی، معاون فنی اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان هم دراین‌باره بیان کرد: تمامی واحدهای تولیدی که خروجی فاضلاب و پساب و همچنین خروجی هوای دودکش به محیط دارند، نیازمند انجام خوداظهاری و همچنین پایش اداره‌کل محیط‌زیست هستند و علاوه بر آن ضروری است که آن‌ها هیچ‌گونه فرار غبار به محیط نداشته باشند؛ لذا بر اساس نتایج حاصل از این اندازه‌گیری‌ها و بازدیدهای میدانی وضعیت آلایندگی تعیین و بدیهی است فولاد مبارکه و پالایشگاه نیز از این قانون مستثنا نیستند.
با توجه به اینکه وضعیت آلایندگی به‌صورت فصلی تعیین می‌شود، خروج از فهرست یا ورود در پایان هر فصل سال مشخص می‌شود و قابل تسری به دوره‌های بعد بدون مستندات نیست. به گفته او، براساس بازدیدهای میدانی محیط‌زیست و همچنین نتایج آنالیز خروجی در مقایسه با استاندارد و هم از طریق انجام خوداظهاری و هم پایش و اندازه‌گیری اداره‌کل، سنجش صورت می‌پذیرد. در هر دوره موضوع آلودگی ممکن است تغییر کند و جزو مستندات واحد صنعتی است و از نوع آلایندگی هوا هستند و درباره میزان تأثیر نیاز به مدل‌سازی و انجام مطالعات خاص آن واحد دارد.
تغییر موضع یک مدیر!
انتقاد شدید رسانه‌ها و فعالان محیط‌زیست، باعث شد تا لاهیجان‌زاده، چند روز بعد از اظهارات جنجالی‌اش تغییر موضع دهد و سخنان دیگری را بیان کند: سازمان حفاظت محیط‌زیست، مخالفت خود را با اجرای طرح‌های توسعه پتروشیمی و LAB پالایشگاه در اصفهان اعلام کرد. شرکت پالایش نفت اصفهان (پالایشگاه) از زمانی که اعلام کرد درصدد اجرای طرح‌هایی است که برخی از آن‌ها توسعه‌ای و برخی بهینه‌سازی بود، تنها ارگانی که به این موضوع ورود کرد و بسیار جدی هم وارد شد و اعلام کرد که با هرگونه اجرای پروژه که منجر به توسعه پالایشگاه شود مخالف است، اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان بود؛ درحالی‌که هیچ نهاد دیگری به‌صورت ابراز مخالفت رسمی و قانونی در این قضیه ورود نکرد، باوجوداینکه دستگاه‌های متعددی مسئولیت دارند.
باید توجه داشت که بنا بر آمایش سرزمینی، صنایع بزرگ و آب‌بر دیگر نباید در اصفهان شکل بگیرند؛ ازاین‌رو متولیان آمایش باید به این مسئله ورود می‌کردند؛ برای مثال محل اجرای طرح‌های توسعه در حریم شهری بود و می‌بایست متولیانی که مسئولیت دارند، ورود می‌کردند؛ زیرا موضوع رعایت شعاع ۵۰ کیلومتر فقط برای محیط‌زیست نیست، یک قانون برای همه دستگاه‌هاست؛ اما در رابطه با طرح‌های توسعه پالایشگاه تنها محیط‌زیست ورود کرد و تاکنون بر این قضیه ایستادگی کرده است.
اگرچه تا پیش از ایراد این سخنان از سوی لاهیجان‌زاده، رسانه‌ها به انعقاد تفاهم‌نامه از سوی محیط‌زیست با پالایشگاه اشاره‌کرده بودند، اما او پس از انتقادهای فراوان، این مسئله را تکذیب کرد و مدعی شد که این تفاهم‌نامه از یک ماه پیش آماده بوده است: این‌جانب تفاهم‌نامه را امضا نکردم تا زمانی که پالایشگاه تقبل کرد که پروژه‌های توسعه‌ای خود را به سمت سواحل جنوبی کشور (استان هرمزگان) منتقل کند و در روز امضای این تفاهم‌نامه مدیرعامل پالایشگاه به‌طور رسمی اعلام کرد که ۵۴۰هکتار زمین در استان هرمزگان خریداری کردند و پروژه‌های توسعه‌ای این مجموعه را در مجاورت دریا اجرا خواهند کرد و برای این مهم در حال عقد قرارداد هستند.
این‌جانب زمانی برای امضای تفاهم‌نامه همکاری موافقت کردم که مسئله انتقال طرح‌های توسعه‌ای جدید از جانب پالایشگاه پذیرفته‌شده بود. اعتقاد داریم اداره محیط‌زیست برای جلوگیری از اجرای طرح‌های توسعه پالایشگاه در اصفهان اگرچه تنها بود اما توانست موفق به الزام پالایشگاه به انتقال واحدهای جدید به سمت دریا شود، ضمن اینکه پروژه‌های بهینه‌سازی این مجموعه جزو سیاست‌های سازمان محیط‌زیست بوده است و مجوزهایی از سال‌های ۱۳۸۴ و ۱۳۹۵ را دارد و مستندات آن موجود است که سوخت تولیدی پالایشگاه اصفهان تبدیل به سوخت یورو چهار و یورو پنج شود. اما خبر خروج احتمالی پالایشگاه از لیست آلاینده‌ها با واکنش شورای شهری‌ها نیز مواجه شد.
محمد نورصالحی، رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان دراین‌باره به ایمنا گفت: توسعه پالایشگاه با تمام قوانین موجود مغایر است؛ پالایشگاه در شعاع کمتر از ۵۰کیلومتری شهر اصفهان قرار دارد و حال طرح توسعه چند صد هکتاری آن با توجیه تولید محصولات پاک بدتر است. او با اشاره به اینکه سبزترین صنعت هم اجازه ماندن و توسعه در شعاع ۵۰ کیلومتری شهر اصفهان را ندارد، افزود: میزان عوارض دریافت شده از تمام صنایع اطراف اصفهان طی سه سال گذشته، از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ درمجموع ۲۱۰ میلیارد تومان بود که این عدد باید بیش از ۲ هزار میلیارد تومان باشد.
آیا پالایشگاه دیگر آلاینده نیست؟
دراین‌باره عضو هیئت‌رئیسه شورای اسلامی شهر اصفهان گفت: آلایندگی این کلان‌شهر در حال حاضر آتش زیر خاکستر است و در چند سال آینده در صورت استمرار کم‌توجهی‌ها، موجب افزایش و پیدایش بیماری‌های خاص در این محدوده از کشور می‌شود.
احمد شریعتی با اشاره به همکاری سایر دستگاه‌ها ازجمله دادستانی برای جلوگیری از ایجاد آلایندگی اظهار کرد: مدتی پیش سازمان محیط‌زیست استان اعلام کرد مناطق آلاینده این استان ازجمله پالایشگاه و نیروگاه آلاینده نیست و آلایندگی ندارد! پس از پیگیری‌ها و بررسی‌ها متوجه شدیم که سازمان محیط‌زیست از این صنایع آلاینده حدود ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای کمک به ردیف‌های اجتماعی خود، دریافت کرده است که رانت محسوب می‌شود و باید جلوی رانت‌خواری در گسترش صنعت اصفهان گرفته شود. شریعتی با بیان اینکه توسعه صنایع خلاف میل شهروندان است و آثار نامطلوبی برای شهر و شهروندان به همراه دارد، تصریح کرد: منافع سازمانی باید در راستای سلامت شهروندان باشد؛اما این موضوع در حال حاضر به‌صورت برعکس حرکت می‌کند.
دراین‌باره رئیس کمیسیون حقوقی، برنامه‌ریزی و پایش مصوبات شورای اسلامی شهر اصفهان به «ایمنا» گفت: آیا راست است که پالایشگاه و نیروگاه و فولاد مبارکه و پتروشیمی و امثال آن‌ها دیگر آلاینده نیستند؟ آیا این شدت آلایندگی از اثرات ترافیک، خودرو و اتوبوس است؟ کاش مدیرکل محیط‌زیست که این روزها سکوت کرده است، لااقل روشنگری می‌کرد.
احمدرضا مصور بیان کرد: تعداد اندک روزهایی با هوای پاک، آلایندگی به انواع آلاینده‌ها که یک نمونه آن میزان غلظت گاز اوزون به ۲۲۴ واحد در ایستگاه فرشادی در وسط شهر و ۱۵۲ پی‌ام ۲.۵ است که مربوط به نهم مرداد ۱۴۰۳ است؛ البته آمار امروز را هم در نرم‌افزار آنلاین می‌توان دید که همچنان ناسالم است. هنگام بحث آلودگی هوا منشأ و منابع آن به‌راحتی فراموش می‌شود و این پرسش پیش می‌آید که آیا راست است پالایشگاه، نیروگاه، فولاد مبارکه و پتروشیمی و امثال آن‌ها دیگر آلاینده نیست؟ آیا این شدت آلایندگی از اثرات ترافیک، خودرو و اتوبوس است؟ ای‌کاش مدیرکل محیط‌زیست که این روزها سکوت کرده است، حداقل روشنگری می‌کرد؛ زیرا این حق اصفهان نیست.
رئیس کمیسیون حقوقی، برنامه‌ریزی و پایش مصوبات شورای اسلامی شهر اصفهان ادامه داد: کیفیت آسفالت‌های انجام‌شده در برخی از نقاط شهر و بعضی پروژه‌های کوچک خوب نیست و به‌نظر می‌رسد کمیت بر کیفیت در برخی از موارد غلبه کرده است. آیا نظارتی بر این موارد، به‌ویژه در مواردی که آسفالت در کوچه‌ها و معابر فرعی انجام شده است وجود ندارد؟ این حق اصفهان نیست! اما دراین‌باره، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست اصفهان نیز بیکار ننشست و در خصوص این سخنان اظهارنظر کرد.
احمدرضا لاهیجان‌زاده با تأکید براینکه «این‌گونه بازی‌ها دیگر برای مردم فرهیخته اصفهان نخ‌نما شده است»، افزود: به دلیل برخی مطالب خلاف واقع تعدادی از اعضای شورای شهر اصفهان در ایام اخیر، بایستی مطالبی که به دلیل بی‌اخلاقی محض به اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست اصفهان نسبت داده یا به‌نوعی تهمت و افترا زده شده است، برای مردم شفاف‌سازی شود.
او با قدردانی از زحمات و درایت شهردار اصفهان و معاونان شهرداری که همسو با محیط‌زیست اقدامات و برنامه‌های قابل‌قبولی را اجرا و دنبال می‌کنند، تصریح کرد: از اکثر اعضای شورای اسلامی شهر اصفهان که همواره حفظ محیط‌زیست سرلوحه برنامه‌های آن‌هاست نیز قدردانی می‌کنم و به‌طورقطع برخی اظهارات خارج از عرف و قانون چند عضو این شورا به‌هیچ‌وجه نافی تلاش‌ها و زحمات شهرداری و شاکله شورای شهر اصفهان نبوده و نخواهد بود.
لاهیجان‌زاده با اشاره به مطالب بیان‌شده اخیر از سوی دو عضو شورای شهر اصفهان درباره توسعه پالایشگاه و عوارض آلایندگی تأکید کرد: برخلاف اظهارات این دو نفر، پالایشگاه اصفهان هیچ‌گاه از فهرست صنایع آلاینده و عوارض آلایندگی خارج نشده است و همچنان در فهرست مربوط قرار دارد. مستندات این موضوع نیز نزد معاون امور عمرانی استاندار، اداره‌کل امور مالیاتی و سازمان بازرسی موجود است؛ لذا انتشار خبر خروج پالایشگاه از فهرست صنایع آلاینده، کذب محض، شایعه‌پراکنی و نشر اکاذیب توسط این افراد است که بایستی در مراجع قانونی پاسخ‌گوی اظهارات خود باشند. با برگزاری جلسه‌های متعدد در یک بازه زمانی شش‌ماهه با حضور استاندار، معاونان استانداری، معاون وزیر نفت، معاون سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور و دستگاه‌های نظارتی، اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان موفق شد طرح‌های توسعه پالایشگاه اصفهان مشتمل بر پتروشیمی را به‌طورکلی منتفی و آن‌ها را به استان هرمزگان و در مجاورت دریا منتقل کند.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست اصفهان بیان کرد: در حال حاضر پالایشگاه اصفهان بر اساس مصوبه سال ۱۳۹۶ هیئت وزیران و سایر مجوزها صرفا اجازه دارد پروژه بهینه‌سازی تولید سوخت خود را برای تولید بنزین و گازوئیل با استانداردهای «یورو ۴» و «یورو ۵» و مازوت کم گوگرد اجرا کند که با تکمیل آن روزانه ده‌ها میلیون لیتر سوخت باکیفیت و با استاندارد بسیار بالا در سطح استان توزیع خواهد شد و اثر چشمگیری بر بهبود کیفیت محیط‌زیست و کاهش آلودگی هوا ناشی از منابع متحرک (خودروها) خواهد داشت.
این موضوع مصوبه سفر رئیس‌جمهور شهید به استان بود که به‌طور رسمی توسط آقای مُخبر، معاون‌اول وقت رئیس‌جمهور، به استان و دستگاه‌های اجرایی ابلاغ و مقرر شد از محل مسئولیت اجتماعی در راستای حفظ محیط‌زیست هزینه شود و این مصوبه لازم‌الاجرا که حداقل ۱۳ صنعت را دربرمی‌گیرد و خاص پالایشگاه نیست، مربوط به ابتدای سال ۱۴۰۱ بوده و هیچ ارتباطی هم با موضوع اخیر پالایشگاه، یعنی طرح توسعه آن ندارد. موضوع خلاف واقع دیگری که توسط یکی از اعضای غیرمطلع شورای شهر اصفهان مطرح شده، خروج نیروگاه شهید محمد منتظری از فهرست عوارض آلایندگی و پرداخت مسئولیت اجتماعی است.
ای‌کاش او قبل از انتشار این مطالب سراسر کذب با یک تماس تلفنی، صحت‌وسقم این مطالب را جویا می‌شد. تعطیلی دائمی بیش از ۴۰ واحد غیرمجاز تولید آجر، تعطیلی و پلمب ۳۰۰ کوره آجر برای نخستین‌بار در تاریخ فعالیت کوره‌های آجرپزی، اختصاص ۵۰ هکتار از اراضی شهرک بزرگ برای برنامه‌ریزی خروج ۵۳ واحد ریخته‌گری از شهرهای اصفهان، خمینی‌شهر و نجف‌آباد و اختصاص ۵۰ هکتار زمین دیگر در شهرک بزرگ برای خروج حداقل ۵۰ واحد دیگر ریخته‌گری استان، نتیجه تلاش اداره‌کل محیط‌زیست اصفهان در مدت یادشده بوده است؛ باوجوداین، حالا باید دید با توجه به انتقادهای شدید به صحبت‌های لاهیجان‌زاده و تغییر موضع او، آیا پالایشگاه از لیست صنایع آلاینده خارج خواهد شد؟
به نظر می‌رسد با توجه به تفاوت‌ها و مغایرت‌های زیاد صحبت‌های مطرح‌شده درباره خروج برخی از صنایع از فهرست صنایع آلاینده لازم است قوه قضاییه ضمن ورود به این موضوع از آینده شهر اصفهان صیانت نموده و یک بار برای همیشه تکلیف صنایع آلاینده مستقر درشعاع 50 کیلومتری شهر اصفهان را با نهادها و سازمان های متولی صیانت از آب، خاک و هوای اصفهان مشخص کند.