به گزارش اصفهان زیبا؛ امروزه رسانه‌های خبری ازجمله مراجع بی‌بدیل تأمین آگاهی‌های عمومی و اخبار برای مردم هستند و تأثیر زیادی بر ابعاد مختلف زندگی جوامع دارند.
دانش عمومی و آگاهی از حوادث، از عوامل مؤثر بر انگیزش‌های فردی و اجتماعی در جریانات مختلف اجتماعی، سیاسی و فرهنگی و هدایت افکار عمومی است؛ همچنین الگوهای ذهنی ادراک مسائل و شاخصه‌های قضاوت در امور مختلف به طرز چشمگیری متأثر از خبر رسانه‌هاست. با توجه به جایگاه مهم رسانه‌های خبری، شناخت صحیح آن‌ها در کنار لحاظ‌کردن آموزه‌های اخلاقی و دینی می‌تواند انسان‌ها را از غفلت، جهالت و انحراف رهایی بخشد و به صراط مستقیم و حقیقت رهنمون سازد. آموزه‌های اسلامی و اخلاقی بستری است که سعادتمندی را هم‌زمان برای رسانه، کارکنان و مخاطبان آن فراهم می‌کند.
رسانه‌های اسلامی
رسانه اسلامی، رسانه‌ای است که نخست خود به وظایف و الزامات احصاشده در حوزه خبر، متصف بوده و در مرحله بعد با عمل و سخن خود مخاطب را نیز به سمت تخلق به همین اخلاق دعوت کند. بین «وظایف» و «الزامات» در رسانه اسلامی باوجود قرابت محتوایی، خط ممیزه ظریفی دیده می‌شود.
وظایف احصاشده برای حوزه خبر، بیشتر مربوط به اخلاق کارکردی رسانه‌هاست و به‌عبارت‌دیگر به این موضوع می‌پردازد که یک رسانه خبری ازلحاظ اخلاق اسلامی وظیفه دارد تا یک سری وظایف و کارکردها را در خود ایجاد کند. از مهم‌ترین وظایف و کارکردهای یک رسانه‌های اسلامی در حوزه اطلاع‌رسانی می‌توان به تبیین هدف آفرینش انسان، تبیین نگاه انسان به دنیا، عقلایی‌کردن فضای جامعه و ارائه رویکردهای تحلیلی معقول و منطقی اشاره کرد.
از طرف دیگر، الزامات برشمرده‌شده در حوزه اخلاق نفسی قرار دارد؛ یعنی اخلاقی که خود رسانه در راه عمل به کارکردهای خبری باید بدان متصف باشد. ازجمله الزامات اخلاقی در رسانه اسلامی در حوزه اطلاع‌رسانی، پرهیز از علم بی‌عمل و عمل بی‌علم، پرهیز از رویکرد ماکیاولی، پرهیز از ریا و شهرت‌طلبی و عدم تجسس در امور دیگران است.
باید دقت کرد که توجه یک‌جانبه به هرکدام از وظایف یا الزامات، رسانه را از اعتدال مطلوب نظام اخلاق اسلامی دور خواهد ساخت؛ زیرا عمل به وظایف اخلاقی بدون رعایت الزامات خاص آن و همچنین رعایت الزامات اخلاقی بدون حرکت به‌سوی تحقق وظایف، هیچ‌کدام اثربخشی لازم را نخواهد داشت.
الزامات رسانه‌های دینی
اخبار رسانه‌ها در جامعه اسلامی می‌تواند نوری باشد که تاریکی جهل را به روشنایی فهم تبدیل کرده و مخاطب را به سمت رسیدن به آن انسان متعالی راهنمایی کند که هدف غایی اسلام و بینش انقلابی‌اسلامی است؛ لذا مدیریت و برنامه‌ریزی در رسانه اسلامی باید طوری باشد که با جذب افرادی که تمایل به مباحث دینی ندارند، آنان را به دین‌داری ترغیب و دعوت کند.
از طرف دیگر، رسانه دینی باید برنامه‌هایی نیز برای دین‌داران تدارک ببیند؛ به‌گونه‌ای که آن‌ها هم در دین‌داری خود ثابت‌قدم‌تر و محکم‌تر شده و مخاطب عام رسانه به‌مرورزمان به اندیشمندی در حوزه علوم دینی مبدل شود؛ لذا از مشخصه‌های رسانه دینی به‌ویژه در حوزه خبر و اطلاع‌رسانی، این است که صاحبان اصلی آن عالمان دینی بوده و فضای علمی در آن حاکم و نتیجه وجودی آن گسترش عقلانیت در جامعه است. چنین رسانه‌ای در مقابل انحرافات، اصلاح‌گری کرده و مردم را به سمت خردورزی، عقلانیت، سلم، سلام و اسلام هدایت می‌کند.
چنین رسانه‌ای ملزم است که در اطلاع‌رسانی با بهره‌گیری تام از قرآن، هدف آفرینش انسان را محور فعالیت‌های خود قرار داده و به تبیین نگاه انسان به دنیا بپردازد. این رسانه دارای عملکردی متقن و حساب‌شده بوده و تنها منطبق بر معیار عدل و انصاف عمل می‌کند و از جانب‌داری‌های نفسانی و غرض‌ورزانه به دور است؛ علم و عمل در آن رسانه ملازم یکدیگر هستند و برای دست‌یافتن به اهداف به هر وسیله ممکنی متوسل نخواهد شد؛ بلکه به‌درستی و پاکی ابزارهای انتخاب‌شده توجه وافر می‌شود.
ضرورت دیگری که می‌توان برای یک رسانه دینی برشمرد، احترام به شأن و کرامت انسانی، حفظ حریم خصوصی افراد و عدم تحقیر ملت‌هاست. به‌طورکلی رسانه اسلامی با کرامت‌دادن به اصول انسانی، آنان را به‌سوی دین و معنویت سوق می‌دهد تا مخاطب سالم‌العقل غیرمغرض، گمشده خویش را در چنین رسانه‌ای پیدا کند.
فرایندهای انتخاب، تهیه و ارائه خبر باید بر اساس موازین فوق‌الذکر صورت گیرد و طی دوره‌های آموزشی متناسبی این وظایف و الزامات اخلاقی به تمام کارکنان رسانه منعکس‌شده تا آنان در طول زمان به اقتضای تزاحمات و چالش‌های به‌وجودآمده، مهیای کاربست این اصول در امور مربوط باشند.
در کنار این، خودسازی و تربیت اخلاق فردی تک‌تک کارکنان رسانه و شناسایی وظایف و الزامات اخلاقی رسانه‌های اسلامی و درنهایت تخلق به فضایل و دوری از رذایل، ازجمله عوامل ضروری استقرار و تداوم حضور مؤثر رسانه در فضای خبر و اطلاع‌رسانی است. برگزاری سلسله‌جلسات هم‌اندیشی با حضور کارکنان رسانه و عالمان اخلاق اسلامی، برای تعالی، تعمیق و تحکیم اهداف مذکور، راه‌اندازی واحد پژوهش و مطالعه مختص امر اخلاق خبر و اطلاع‌رسانی در راستای توسعه نظری و به‌روزرسانی مطالعات این حوزه و پاسخگویی روزآمد و بهتر به نیازها و پیشگیری از انحرافات احتمالی در آینده ازجمله پیشنهاد‌هایی است که در تعالی سازمانی رسانه اسلامی مؤثر است.