روایت‌های تاریخی از شهری مدرن چسبیده‌ به اصفهان

ملک‌شهر از کجا شروع شد؟!

در دهه 40 شمسی جمعیت شهر اصفهان به حد انفجار نزدیک شد؛به‌طوری‌که مردم در محدوده شهر با کمبود خانه و زمین مواجه شدند.

تاریخ انتشار: 11:54 - چهارشنبه 1403/06/21
مدت زمان مطالعه: 4 دقیقه
ملک‌شهر از کجا شروع شد؟!

به گزارش اصفهان زیبا؛ در دهه 40 شمسی جمعیت شهر اصفهان به حد انفجار نزدیک شد؛به‌طوری‌که مردم در محدوده شهر با کمبود خانه و زمین مواجه شدند. اجرای طرح‌های صنعتی عظیم در اطراف شهر اصفهان (همچون کارخانه ذوب‌آهن، سیمان، پتروشیمی، پالایشگاه و صنایع غذایی) و ادامه نهضت احداث کارخانه‌های نساجی، موجب شد بازار کار بزرگی در اصفهان ایجاد و نیاز به انجام طرح‌های شهرک‌سازی در اطراف این شهر به‌شدت احساس شود. / ملک‌شهر

بنابراین ملک‌شهر و خانه‌اصفهان و همچنین شاهین‌شهر که همگی در شمال شهر قرار داشتند، تقریبا در یک زمان کلنگ‌زنی شدند؛ نگاه به شمال شهر هم بر اساس طرح جامع ارگانیک بود.

امروز وقتی در شمال شهر اصفهان به انتهای خیابان رباط برسید، با شهرکی با نقشه خاص و خیابان‌هایی که دور یک هسته مرکزی می‌چرخند، مواجه می‌شوید که ملک‌شهر است. احداث ملک‌شهر را مهندس جوانی به نام محمد‌قلی ملک‌پور برعهده گرفت.

اما محمدقلی ملک‌پور که بود؟ هوشنگ پوریای‌ولی به ما پاسخ می‌دهد: «درباره آقای محمدقلی ملک‌پور باید بگویم ایشان مالک شرکت ملک‌شهر و پدرش یکی از بازرگانان معروف تهران بود که با خانواده دربار هم رفت‌وآمد داشت؛ حتی یکی از زنان رضاشاه، یعنی ملکه توران را به زنی گرفته بود.

درحقیقت او ناپدری شاهپور غلامرضا می‌شد. این‌ها در تهران با فرمانفرمائیان‌ها که از قاجارها بودند، دوست بودند. آقای محمدقلی ملک‌پور یک شرکت ساختمانی راه‌اندازی کرده بود به نام شرکت ساختمانی ملک‌پور. پول داشته و تاجر بوده است. از طریق طرحی که آن‌ها، یعنی شرکت ارگانیک ترتیب می‌دهند، این شرکت ساخت ملک‌شهر را برعهده می‌گیرد» (پوریای‌ولی، 1403).

شاید اولین خبری که از احداث ملک‌شهر در مطبوعات دهه 50 انتشار یافت، خبری بود که در روزنامه محلی «خبرهای روز اصفهان» می‌خوانیم. تیتر مطلب هم مؤید همین امر است: «اولین‌گام در راه شناساندن ملک‌شهر: ملک‌شهر زیبا و مدرن در شمال شهر اصفهان بنا شد».

محتوای خبر انعکاس آگهی پیش‌فروش خانه‌های ملک شهر است که در روزنامه اطلاعات در 1352 انتشار یافته بود. روزنامه محلی خبرهای روز اصفهان در ذیل تیتر بالا نوشت «دور از مطالبی که درباره ملک‌شهر شنیده می‌شود، جای خوشوقتی است در کنار ایجاد شهری تازه و تأمین مسکن به وسیله سرمایه‌گذاران آن، اولین‌آگهی تبلیغاتی به شماره 77966 و به این شکل در گرامی‌نامه “اطلاعات” انتشار یافت: در شمال شهر اصفهان شهری مدرن با همه تجهیزات در شرف تأسیس است که خیابان شرقی و غربی آن به‌صورت بلوار طرح شده و چراغ‌های آن نصب شده است.

در این شهر خانه‌های ارزان‌قیمت ویلا، آپارتمان ساخته خواهد شد. کلیه نقشه‌های آن آماده و از اواسط اسفند امسال ساختمان آن شروع خواهد شد. در این شهر که به نام ملک‌شهر نام‌گذاری شده، همه تجهیزات از حیث تلفن و آب و برق و کلیه حوایج زندگی پیش‌بینی‌شده»(خبرهای روز اصفهان، ش 892، 15 بهمن 1352). پس در اسفند 1352 کلنگ ملک‌شهر به زمین خورده است.

در آبان همان سال 1353 پروژه ملک‌شهر به‌اندازه‌ای پیشرفت کرد که تورهای بازدید برای آن گذاشتند. در این زمان رؤسای روابط‌عمومی استان کرمان به بازدید ملک‌شهر فراخوانده
شدند.

در این بازدید آقای مهندس محمدعلی ملک‌پور، برادر محمدقلی ملک‌پور، که قائم‌مقام مدیرعامل شرکت بود، به آنان خوشامد گفت و توضیح‌هایی راجع به پروژه ارائه داد.

او «طرح شهرک ملک‌شهر را که در زمینی به مساحت دومیلیون مترمربع با شش‌هزار واحد مسکونی و 30هزار جمعیت ساکن، به صورتی مدرن و متناسب با روحیه خاص ایرانی و متکی بر سنت‌های ملی ساخته می‌شود، برای رؤسای روابط‌عمومی استان کرمان توجیه کرد.

او اضافه کرد که در ملک‌شهر اولویت‌ها به مسائل انسانی اختصاص یافته و تأسیسات فرهنگی، بهداشتی، هنری، درمانی، آموزشی و تفننی به صورتی در این شهرک پیاده خواهد شد که جنبه نمونه خواهد داشت و در ایران کم‌نظیر خواهد بود.

مهندس محمدعلی ملک‌پور به‌عنوان نمونه از تأسیسات تفریحی موجود در ملک‌شهر شامل دریاچه‌ای با مساحت 100هزار مترمربع، باشگاه قایقرانی، رستوران و فضای سبز که 45 درصد از کل مساحت این شهرک را به خود اختصاص داده، سخن گفت و اظهار داشت: هتل بزرگ ملک‌شهر و ویلاها و متل‌های ساحلی آن تا اوایل سال آینده آماده بهره‌برداری خواهد شد و یک پارک تفریحی بزرگ و مدرن در این شهرک به‌وجود می‌آید که با پارک‌های تفریحی بزرگ جهان برابر خواهد بود» (اصفهان، ش 3322، 26 آبان 1353).

اختصاص حدود نصف مساحت شهرک به فضای سبز و پارک می‌تواند برای مردمی که در بافت سنتی و کوچه‌های پیچ‌درپیچ شهر می‌زیستند، بسیار وسوسه‌انگیز باشد.

دریاچه و قایقرانی امتیاز ملک‌شهر

شاید بتوان گفت امتیاز ویژه‌ای که ملک‌شهر دارا بود و هیچ‌کدام از شهرک‌های اطراف، آن را نداشتند، شهربازی بزرگی بود که در ابتدای این شهرک قرار دارد. این شهربازی هنوز هم برقرار است. در آنجا دریاچه‌ای مصنوعی ساخته‌شده و روی آن ورزش‌های آبی برقرار بود.

طی اطلاعیه‌ای در فروردین1354 معلوم می‌شود استقبال مردم اصفهان از این ورزش‌ها به حدی بوده است که «روابط‌عمومی ملک‌شهر»، محدودیت‌هایی را برقرار کرده بود. متن اطلاعیه:

«با توجه به اینکه همواره ایجاد یک محیط آرام‌بخش، سالم و خانوادگی در کنار تأسیسات و امکانات تفریحی و تفرجی ملک‌شهر موردتوجه اولیای این شهرک بوده و تاکنون نیز در اجرای این منظور نهایت کوشش را معمول داشته است، با مطالعات وسیعی که انجام شد، به خاطر تأمین رفاه و آسایش بیشتر خانواده‌هایی که ایام تعطیل یا ساعات فراغت خود را به‌منظور استفاده از امکانات دریاچه و قایقرانی ملک‌شهر در این شهرک می‌گذرانند، مقررات ویژه‌ای وضع شده است.

به موجب آن از 15 اردیبهشت‌ سال جاری صرفا اعضای باشگاه قایقرانی ملک‌شهر که دارای کارت عضویت رسمی هستند، به‌اتفاق میهمانانشان خواهند توانست از تأسیسات و امکانات این باشگاه استفاده کنند.

روابط‌عمومی ملک‌شهر» (اصفهان، ش 3409، 21 فروردین 1354).

شهرک ملک‌شهر امروز از محله‌های بسیار خوب شهر اصفهان محسوب می‌شود. اتصال خط متروی اصفهان به این شهرک و احداث دو ایستگاه در آن، امور ارتباطی و رفت‌و آمد را برای این شهرک بسیار آسان کرده است.

برچسب‌های خبر
اخبار مرتبط
دیدگاهتان را بنویسید

- دیدگاه شما، پس از تایید سردبیر در پایگاه خبری اصفهان زیبا منتشر خواهد‌شد
- دیدگاه‌هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد‌شد
- دیدگاه‌هایی که به غیر از زبان‌فارسی یا غیرمرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد‌شد

5 × دو =