به گزارش اصفهان زیبا؛ روز 27 شهریور، هرساله بهعنوان روز شعر و ادب فارسی گرامی داشته میشود. این عنوان به دلیل بزرگداشت استاد سید محمدحسین بهجت متخلص به شهریار، برای این روز درنظر گرفته شده است.
شهریار شاعر پرآوازه تبریزی، یکی از تأثیرگذارترین شعرای شعر فارسی در دوره معاصر است. به همین بهانه، به سراغ یکی از فیلمهای مستند سالهای اخیر میرویم که به روایت زندگی این شاعر و ادیب شاخص پرداخته است.
فیلم مستند «هنگامه شمردن ستارهها» یا به زبان ترکی، «اولدوز سایاراق»، مستندی در ژانر پرتره، درباره شاعر و ادیب بزرگ معاصر ایرانی، محمدحسین بهجت تبریزی، مشهور به شهریار است. این اثر که به بررسی زندگی استاد شهریار میپردازد، به کارگردانی قربانعلی طاهرفر و قسمتی از مجموعه «چونان سرو» به تهیهکنندگی مصطفی رزاق کریمی است.
طاهرفر که تجربه ساخت فیلمهای سینمایی چون «آپاراتچی» را نیز دارد، در این پروژه به همکاری با مستندساز نامآشنای سینما، مصطفی رزاق کریمی پرداخته است. رزاق کریمی در مجموعه مستند «چونان سرو» که از تولیدات شبکه مستند سیما به حساب میآید، زندگی چهرههای شاخص فرهنگ و ادبیات کشور را به نمایش کشیده است.
«هنگامه شمردن ستارهها» مانند اکثر مستندهای ژانر پرتره، سیری تقریبا خطی را برای روایت زندگی استاد شهریار طی میکند. مستند با تصاویری از مراسم تجلیل و بزرگداشتی که برای شهریار برگزار شده شروع میشود؛ اما در ادامه و پس از اشاره به گوشهنشینی و درگیریهای ذهنی شهریار در سالهای آخر عمرش، داستان زندگی استاد را از بدو تولدش آغاز میکند. این اثر مثل سایر مستندهای پرتره، بر گفتار متن استوار است. گفتار متنی که گاه ادبیاتی شاعرانه به خود میگیرد و گاه نیز با لحنی متفاوت به روایت گفتوگوهای محاورهای میان شهریار و دوستانش میپردازد. تصاویر آرشیوی و مصاحبههای قدیمی از شهریار بهطور هدفمندی مورداستفاده قرار گرفتهاند. این مصاحبهها معمولا شامل خاطرهگوییها یا توصیف احوالات شهریار از مراحل مختلف زندگی خود، به زبان فارسی و برخی اوقات نیز به زبان ترکی است.
مستند از همان ابتدا به وجه مذهبی و تأثیر مسائل دینی بر زندگی شهریار تأکید دارد و این توجه در پایان مستند نیز پررنگتر شده و بر تصویری که از استاد شهریار در ذهن مخاطب میسازد، بسیار مؤثر است. کارگردان با پرداختن به موقعیتهای تاریخی و اجتماعی زمانه شهریار، ارتباط میان شعر و زندگی او را تشریح میکند و ماجرای سرودن شعرهای معروف و خاص او را نمایش میدهد. گرچه مستند بهخوبی به زندگی شخصی و اجتماعی شهریار پرداخته است، اما میتوانست به تحلیل عمیقتر و جامعتر آثار و شخصیت او نیز بپردازد و توجهی بیشتر به سایر ابعاد زندگی پرفرازونشیب او داشته باشد؛ همچنین صدای گوینده و روایت خطی نیز از لطافت و شاعرانگی اثر، که بهوضوح از تلاشهای اصلی مستندساز بوده، کاسته است.
مستند «هنگامه شمردن ستارهها» با وجود نقاط قوت فراوان، همچنان فضایی برای بررسیهای بیشتر و دقیقتر باقی میگذارد. این مستند، اگرچه تصویری جامع از زندگی شهریار ارائه میدهد، اما میتوانست به اثری جدیتر در دنیای مستند تبدیل شود. اما با این وجود، این اثر همچنان بهعنوان یک شروع خوب برای شناخت بهتر استاد شهریار، بسیار ارزشمند است.
شهریار ستارهای است که پرتوهایش همچنان بر ادبیات فارسی میتابد و این مستند، گامی در جهت حفظ یاد و نام این شاعر بزرگ است که نهتنها برای علاقهمندان به شعر و ادبیات، بلکه برای همهکسانی که به دنبال شناخت بهتر تاریخ و فرهنگ ایران هستند، میتواند جذاب باشد.