به گزارش اصفهان زیبا؛ استان اصفهان یکی از استانهای برجسته و منحصربهفردی است که با تقدیم بیش از 23000 شهید، 48200 جانباز و 3500 آزاده، برترین آمار ایثارگری کشور را به خود اختصاص داده است. اصفهان با تقدیم یک شهید به ازای هر 144 نفر (مرد و زن) به نسبت جمعیت نیز بیشترین شهید را تقدیم کرده است.
درمجموع استان اصفهان با تقدیم یکدهم از کل شهدای انقلاب اسلامی سهم بسزایی در حفظ و حراست از انقلاب داشته است.حماسه 5 رمضان قبل از پیروزی انقلاب و حماسه 25 آبان در دفاع مقدس و حماسه 8 دی 88 در دفاع از ولایت، برگهای زرین تاریخ این مردم است.تعداد 1400 شهید جاویدالاثر برگ زرین دیگری از ایثار مردم استان اصفهان است. همچنین لازم به ذکر است تعداد 1500 شهید اصفهانیالاصل نیز خارج از استان اصفهان مدفون هستند.تقدیم 5486 دانشآموز، 543 طلبه و روحانی، 214 معلم و فرهنگی، 491 دانشجو، 165 مهندس، 1086 ورزشکار، 25 پزشک، 188 شاعر و هنرمند، 20 خبرنگار و رسانهای، 117 شهیده زن و 900 کارمند شهید، گوشهای از حماسه مردم اصفهان در دفاع مقدس است.
یکششم شهدای روحانی کشور و همچنین یکششم شهدای دانشآموز کشور متعلق به استان اصفهان است.استان اصفهان دارای 1085 خانواده دو شهیدی، 59 خانواده سه شهیدی، 7 خانواده چهار شهیدی، 3 خانواده پنج شهیدی و 3 خانواده شش شهیدی است. همچنین 56 شهید اصفهان خود پدر شهید بودهاند.گلستان شهدای اصفهان با 7447 شهید بهعنوان دومین گلزار شهدای جهان اسلام شناختهشده است که در این مرکز سالانه دهها مراسم مختلف معنوی و معرفتی برگزار میشود که میزبان خیل عظیم رهجویان شهداست.جانبازان استان ازلحاظ پزشکی به چهار گروه جانبازان ضایعه نخاعی، جانبازان شیمیایی، اعصاب و روان و قطع عضو یا ویژه تقسیم میشوند که بیش از 1700 نفر از جانبازان را جانبازان 70 درصدی تشکیل میدهند.
مردم استان اصفهان در دوران دفاع مقدس همواره حضوری پررنگ و مؤثر داشتهاند؛ بهطوریکه استان اصفهان اولین استانی بود که در سالهای دفاع مقدس دو لشکر به خود اختصاص داد و در راه دفاع از کیان اسلامی هزاران شهید تقدیم کرد. نیروهای اعزامی از استان اصفهان در لشکر 14 امام حسین (ع)، لشکر 8 نجف اشرف و گروه موشکی 15خرداد در جبهههای غرب و جنوب حاضر بودند.همچنین بیش از نیمی از نیروهای تیپ 44 قمربنیهاشم(ع) نیز از نیروهای اعزامی این استان بودند. حضور چشمگیر نیروهای اصفهانی در مناطق کردستان و سیستان و بلوچستان نیز گواه حضور مردم این استان در دفاع مقدس و مبارزه با ضدانقلاب است.
شهدای راه آزادی
متأسفانه درباره 210 شهید مبارزات پیش از پیروزی انقلاب اسلامی کمتر سخن گفتهشده و بزرگداشتی گرفتهشده است. نخستین لالههای شهر اصفهان در آغاز حکومتنظامی و کشتار تحصن تاریخی منزل آیتالله خادمی بود که جان عزیز خود را تقدیم نهضت اسلامی کردند و حفظ این امانت بزرگ را به ما سپردند. (برای مطالعه مقاله مرتبط اینجا کلیک کنید)
البته احمد زمانی استاد تاریخ معاصر معتقد است: «در شهر اصفهان در عین تأثیرگذاری بالا در نهضت یاران امام خمینی (ره)، بهمراتب کمتر از دیگر کلانشهرها شاهد کشتار مردم بودیم و این را مدیون نوع مدیریت حکیمانه و تدابیر امنیتی رهبران انقلاب در اصفهان، همچون مرحوم استاد علیاکبر پروش و آیتالله خادمی و غیره هستیم.»
ازآنجاکه رهبر معظم انقلاب اسلامی فرمودند: «امروز فضیلت زنده نگهداشتن یاد شهدا کمتر از شهادت نیست»، ما نیز قصد داریم در ادامه بهمرور اسامی شهدای گلگونکفن انقلاب اسلامی در اصفهان بپردازیم. دراینباره چند منبع وجود دارد.
کتاب «تاریخ انقلاب در اصفهان» به قلم عباس نصر، در صفحه 742، تنها به ذکر اسامی 30 نفر از شهدای اصفهان در انقلاب اسلامی (به نقل از بنیاد شهید) بسنده کرده که بهوضوح ناقص است.
اما اولین کتابی که درباره انقلاب اسلامی در اصفهان نوشته شد، به قلم و ذوق استاد سید حسن نوربخش بود که این افتخار همواره برای ایشان باقی خواهد ماند. در صفحاتِ مختلفِ سه جلد کتاب «یادواره نهضت اسلامی با چهره انقلاب در اصفهان»، به سند خود نویسنده، به گردآوری اسامی و تصاویر 93 شهید انقلاب اسلامی پرداخته شده است.طبیعی است که مجالس ختم و عزاداری برای این شهدا، باز هم به جریان مردمی انقلاب اسلامی سرعت میداد.
استاد سید حسن نوربخش، از پیشگامان انقلاب اسلامی
جلد سوم از کتاب یادواره نهضت اسلامی
در جدول زیر، اسامی تا ردیف 93 از کتابهای آقای نوربخش ذکر شده و از شماره 94 الی 107 از کتاب آقای نصر نقل شده است
ردیف |
نام و نام خانوادگی |
زمان شهادت |
مکان شهادت |
1 | مرتضی شریفی رهنانی | 19 دیماه 56
(قیام تاریخی مردم قم) |
قم |
2 | علی ذاکر حسین آبادی | 10 مرداد 57 | حسین آباد (در جریان دستگیری آیت الله سید جلالالدین طاهری) |
3 | مهدی قیومیان | 20 مرداد 57
(مصادف با پنجم رمضان) |
حوالی میدان شهدا، در پایان تحصن تاریخی منزل آیت الله خادمی و شروع حکومت نظامی |
4 | حسن زارع | 20 مرداد 57 | |
5 | رسول نمنبات | 20 مرداد 57 | |
6 | سید حسین دوازده امامی | 20 مرداد 57 | |
7 | اصغر نوری | 20 مرداد 57 | |
8 | رسول باطنی | 20 مرداد 57 | |
9 | علی مرادی | 20 مرداد 57 | |
10 | صفرعلی غلامی | 20 مرداد 57 | |
11 | محمدحسن منتظری | 20 مرداد 57 | |
12 | شهید محسن مهاجر | تظاهرات اصفهان | |
13 | شهید محمدرضا عشاقی | تظاهرات | |
14 | شهید حیدر هادیزاده | تظاهرات | |
15 | مصطفی جوادی | تظاهرات | |
16 | محمد پهلوان | تظاهرات | |
17 | محمود ابطحی | 28 آبان 57 | تظاهرات |
18 | محمدرضا صمدی (عضو انجمن اسلامی دانشجویان آمریکا)
|
کالیفرنیا (در جریان تدارکات راهپیمایی دانشجویی) | |
19 | عباس نبوی منش | 1 محرم 57 | اصفهان |
20 | احمد مطیعی | 1 محرم 57 | اصفهان |
21 | رضا زلالی | 1 محرم 57 | اصفهان |
22 | احمد خوانساری | 1 محرم 57 | اصفهان |
23 | صادق باباشاهی | 1 محرم 57 | اصفهان |
24 | محمود ولیدمغربی | 2 محرم 57 | اصفهان |
25 | سید اصغر میرلوحی | 7 محرم 57 | اصفهان- در این تاریخ تعدادی هم در اثر فشار و ازدیاد جمعیت زخمی شدند. |
26 | حسین مرسومی | 7 محرم 57 | اصفهان |
27 | سید ابراهیم موسوی | 7 محرم 57 | اصفهان |
28 | عباس نوری | 7 محرم 57 | اصفهان |
29 | صغری محمدحسینی | 7 محرم 57 | اصفهان |
30 | علیرضا حاج باقری | 10 محرم 57
(عصر عاشورا) |
در جریان به زیرآوردن مجسمه طاغوتها در اصفهان |
31 | عبدالعلی طالبی | 10 محرم 57 | همان |
32 | سید کمال طباطبایی | 10 محرم 57 | همان |
33 | سید مهدی ارفعی | 11 محرم 57 | |
34 | ناصر کروندی | 11 محرم 57 | |
35 | علیرضا فدائی | 11 محرم 57 | |
36 | احمد مؤمنی | 11 محرم 57 | |
37 | رضا قلعه شاهی | 11 محرم 57 | |
38 | ناصر یحیائی | 11 محرم 57 | |
39 | زهره رضایی | 11 محرم 57 | |
40 | زهره بحرینیان | 11 محرم 57 | |
41 | سکینه احتمالی | 11 محرم 57 | |
42 | شهید محمود اودرون | 12 محرم 57 | |
43 | علیرضا میرمحمدصادقی | 12 محرم 57 | |
44 | حسین محمدی | 12 محرم 57 | |
45 | مجید عرب | 12 محرم 57 | |
46 | علی بیزری | 12 محرم 57 | |
47 | مهدی عمرو | 12 محرم 57 | |
48 | حسین میرزاباقری | 12 محرم 57 | |
49 | علی فرهادی | 12 محرم 57 | |
50 | محمد جلالی | – | خارج از اصفهان |
51 | غلامرضا کوهی | خارج از اصفهان | |
52 | ابوالقاسم عمومی | خارج از اصفهان | |
53 | مصطفی توکلی ریزی | خارج از اصفهان | |
54 | سید امان الله فائق | اردستان | |
55 | سید حسین رضویان | خارج از اصفهان | |
56 | حسن افشاری | خارج از اصفهان | |
57 | بهمن اکبری | خارج از اصفهان | |
58 | جمشید نادری | خارج از اصفهان | |
59 | حسن زارع [این اسم در بند 4 به عنوان شهدای تحصن تکرار شده است؟!] | خارج از اصفهان | |
60 | سید محمود طباطبائی | خارج از اصفهان | |
61 | حسین ولدانی | – | اطراف اصفهان |
62 | حبیب الله موحدیان | 29 محرم 57
(9 دی 57) |
شهادت درمقابل هوانیروز- تا این زمان نوعا شهدا را به حالت مخفی و وحشت تشییع و به خاک میسپردند. از شهادت حبیب الله موحدیان، تشییع شهدا آشکارا و با مراسم انجام میگرفت. |
63 | عبدالله طالب | روز 11 یا 12 محرم 57 | نجف آباد. در این ایام عده زیادی نیز جانباز و معلول شدهاند.
|
64 | نصراله محمدی | 11 یا 12 محرم 57 | نجف آباد |
65 | محمد جلالی | 11 یا 12 محرم 57 | نجف آباد |
66 | نصرالله صادقپور | 11 یا 12 محرم 57 | نجف آباد |
67 | حسن پورمحمدی | 11 یا 12 محرم 57 | نجف آباد |
68 | محمدرضا هادی | 11 یا 12 محرم 57 | نجف آباد |
69 | علی کافیان | 11 یا 12 محرم 57 | نجف آباد |
70 | اصغر اناری | 11 یا 12 محرم 57 | نجف آباد |
71 | محمدعلی سلیمانی | 11 یا 12 محرم 57 | نجف آباد |
72 | اسماعیل مردانی | 11 یا 12 محرم 57 | نجف آباد |
73 | علی مردانی | 11 یا 12 محرم 57 | نجف آباد |
74 | مهدی محمدی | 11 یا 12 محرم 57 | نجف آباد |
75 | حقیقی نیا | 11 یا 12 محرم 57 | نجف آباد |
76 | محسن مانی مقدم | 11 یا 12 محرم 57 | نجف آباد |
77 | مهدی فتاح المنان | 11 یا 12 محرم 57 | نجف آباد |
78 | سید مهدی اسماعیلیان | 11 یا 12 محرم 57 | نجف آباد |
79 | علی کرباسی | 11 یا 12 محرم 57 | نجف آباد |
80 | غلامحسین احمدی | 11 یا 12 محرم 57 | نجف آباد |
81 | حیدرعلی جعفری | 11 یا 12 محرم 57 | نجف آباد |
82 | طیبه تنهائی | 11 یا 12 محرم 57 | نجف آباد |
83 | مصطفی آقابابائی | 8 بهمن 57 | |
84 | اصغر طرق رودی | در آستانه پیروزی انقلاب | |
85 | مهرداد صبوحانیان | در آستانه پیروزی انقلاب | |
86 | محمد مردانی تودشکی | در آستانه پیروزی انقلاب | |
87 | مصطفی جوراب دوز | در آستانه پیروزی انقلاب | |
88 | محمود روزبه نیا | 21 بهمن 57
(روز آخر حیات رژیم پهلوی) |
تهران |
89 | اکبر فخفوری | 22 بهمن 57
(روز پیروزی انقلاب اسلامی) |
اصفهان |
90 | فریبرز دهش | روزهای آخر حیات رژیم پهلوی | اصفهان |
91 | رضا اسلامی مشکنانی | روزهای آخر حیات رژیم پهلوی | اصفهان |
92 | احمد کیوانپور | روزهای آخر حیات رژیم پهلوی | اصفهان |
93 | رضا رضائی تودشکی | روزهای آخر حیات رژیم پهلوی | اصفهان |
94 | قربانعلی ذکریا | 15 خرداد 57 | نجف آباد |
95 | مصطفی رجایی | عید غدیر 57 | خمینی شهر |
96 | سیروس جدیدی | شاهین شهر | |
97 | مجید حیاتی | شاهین شهر | |
98 | حسن زارعی | 22 بهمن 57 | اصفهان |
99 | محمدتقی پیرمرادیان | اربعین 57 | نجف آباد |
100 | شهید سید حسن میرباقری | 22 بهمن 57 | شیراز |
101 | رحمت الله روحانی | کاشان | |
102 | سیدعلی بطحائی | شهرضا | |
103 | مظفر موسوی | اصفهان | |
104 | محمدحسین اکرمی | 22 آذر 57 | گلپایگان |
105 | احمدعلی بامیان | 10 آذر 57 | خمین |
106 | احمد قاضی زاهدی | 25 آذر 57 | گلپایگان |
107 | محمد شجاعی | 22 بهمن 57 | تهران |
مزار شهید سید حسین دوازدهامامی گلستان شهدای اصفهان
مزار شهید رسول باطنی تخت فولاد اصفهان، تکیه فاضل هندی
مزار شهید علیمحمد مرادی گلزار شهدای روستای سیبک بروجن
مزار شهید صفرعلی غلامی گلزار شهدای قهدریجان
شهدای سازمان مهدویون
هفت نفر از اعضای سازمان چریکی مهدویون اصفهان در درگیری مسلحانه با ساواک به شهادت رسیدند:مهدی امیرشاهکرمی (شهادت 31 خرداد 1354 در حوالی جی، محله کردآباد)، حسینجان زینعلی (شهادت 18 بهمن 1354، روبهروی دانشگاه تهران)، محمد امیرشاهکرمی (شهادت در سال 1354، تهران) فاطمه جعفریان (شهادت 29 فروردین 1356 در تبریز)، مرتضی واعظی دهنوی (شهادت 29 فروردین 1356 در تبریز)، ابراهیم جعفریان (شهادت در سال 1356، زندان کمیته مشترک تهران)، طیبه واعظی دهنوی (شهادت در سال 1356، زندان کمیته مشترک تهران). همچنین پدر و مادر و عروس خانواده امیرشاهکرمی (زهرا زندیزاده) در دو تصادف مشکوک رانندگی کشته شدهاند.
شهدای 17 شهریور 1357 (جمعه سیاه)
در میان شهدای قیام خونین میدان ژاله تهران، مورخ 17 شهریور 57، تعداد هفت نفر اصفهانی هستند: غلامحسین شنبه متولد گلپایگان، کبری صفا متولد کاشان، محمدرضا عبداللهی آرانی متولد آران و بیدگل، اکبر عظیمی متولد نطنز، محمداسماعیل غزنوی متولد گلپایگان، محمدرضا پوراشراقی متولد گلپایگان، قنبر جعفری میرآبادی متولد تیران و کرون (به نقل از بنیاد شهید و امور ایثارگران استان اصفهان).
فانوسهای شهر
پایگاه اطلاعرسانی «نوید شاهد» (وابسته به بنیاد شهید و امور ایثارگران) در یک فایل قابل دانلود، تصاویر و زندگینامه مختصر شهدای انقلاب اسلامی استان اصفهان را منتشر کرده است که تعداد این شهدا را 210 نفر نشان میدهد. (برای مطالعه اینجا کلیک کنید)
تعداد شهدای انقلاب اسلامی در استان اصفهان به تفکیک شهر
ردیف |
شهرستان |
تعداد شهدای انقلاب اسلامی |
1 | اصفهان | 76 |
2 | نجف آباد | 36 |
3 | کاشان | 25 |
4 | خمینی شهر | 10 |
5 | شهرضا | 10 |
6 | گلپایگان | 8 |
7 | شاهین شهر | 8 |
8 | خوانسار | 7 |
9 | لنجان | 6 |
10 | آران و بیدگل | 5 |
11 | سمیرم | 4 |
12 | برخوار و میمه | 3 |
13 | فلاورجان | 2 |
14 | تیران و کرون | 2 |
15 | نطنز | 2 |
16 | دهاقان | 2 |
17 | مبارکه | 2 |
18 | جرقویه | 1 |
19 | اردستان | 1 |