به گزارش اصفهان زیبا؛ محمد عمرانی یکی از اهالی دهنوست. او در سال گذشته برای شناخت بیشتر این محل، مطالبی بالغ بر 100 شماره تحت عنوان دهنوشناسی نوشته و در کانال محلی دهنو به نام «باغ نو» منتشر کرده است. از عمرانی درباره قدمت، آثار تاریخی و نام دهنو پرسیدیم. توضیحات او را در ادامه می خوانید.
دهنو و موقعیت آن در اصفهان
دهنو از شمال به خیابان حکیم فرزانه و بلوار دانشگاه صنعتی اصفهان و فلکه استقلال، از غرب به اراضی کشاورزی و باغ‌های مشترک بین دهنو و خمینی شهر، از جنوب به باغ ها و اراضی دستگرد و شهرک رسالت و از شرق به خیابان امام خمینی و شاهپور جدید منتهی شده است.
قدمت
به درستی مشخص نیست؛ اما براساس نقل‌قول‌ها که سینه‌به‌سینه نقل شده است بیشتر از ۷۰۰ سال قدمت دارد.
زبان مردم
مخصوص خود و شباهت زیادی به لهجه اصفهانی دارد. این زبان با به‌کاربردن واژه‌های پارسی مخصوص دهنویی آمیخته به زبان پهلوی هخامنشی و ساسانی است. مانند پسین و چاشتگاه و چینه( دیوار) یا هَشتَم( گذاشتم) و لغات دیگر.
ساکنان
اقوام دهنو اکثرا مهاجر هستند که نسبت به روستاهای همجوار بیشترین فامیل‌ها را دارند؛ از جمله فامیل‌ها مشهدی، قمی، دستگردی،کمشه و پور… . بالای ۱۲۰ فامیل در منطقه دهنو وجود دارد که از شهرستان‌های کاشان، یزد، گلپايگان و نجف‌آباد و… به دهنو آمده اند؛ به طور مثال گفته می‌شود فامیل‌های یزدانی ساکن دهنو از نسل ملامحسن فیض کاشانی هستند.
ارتباط مردم با اتباع
به احتمال زیاد در زمان حمله افغان‌ها به شهر اصفهان مردم دهنو با آن‌ها شجاعانه مبارزه کردند و هنوز روحیه ضدافغانی در اکثر مردم دهنو وجود دارد. از این جهت محله دهنو تنها محله‌ای است که در آن قوم افغان راه ندارد.
محصولات زراعی
در ۷۰ سال گذشته که آب در این منطقه فراوان بود، عمده محصولات کشاورزی تولیدشده در دهنو شامل گندم و جو، خربزه، خیار و یونجه بوده که اکنون هم کم‌وبیش وجود دارد؛ مانند ذرت، گوجه و خیار، بادمجان، بامیه و فلفل و…
فعالیت‌های اهالی
نان‌پزی با تنور آتشی یکی از مشاغل زنان ساکن دهنو است که در کل منطقه پرطرفدار است.البته قالی‌بافی نیز از قدمت دیرینه‌ای برخوردار است. دهنو قطب کاشی‌سازی اصفهان بوده و بیشتر از ۱۳۰ کارگاه مردانه و زنانه برای این منظور فعالیت می‌کنند. از دیگر کارهای رایج در دهنو کانکس و کانتینرسازی و همین‌طور صنعت جرثقیل ( جراثقال) را می‌توان نام برد.
مسجد جامع و سرگذشت آن
در دهنو مسجدی به نام مسجد جامع در نزدیکی دو حمام قدیمی قرار دارد. قدمت مسجد که شبستان آن که هنوز پابرجاست با حمام‌ها بیشتر از ۴۰۰ سال است. مسجد حسن‌دلاک مسجدی قدیمی دیگری است که بیشتر از 300سال از عمر آن می‌گذرد.
حسینیه قدیمی
حسینه قدیمی در دهنو قرار دارد که قدمت آن بیش از ۴۰۰ سال بوده و هم اکنون پایگاه بسیج است. سازه‌های این حسینیه که در دوطبقه است به طور کامل از خشت خام ساخته شده. البته سقاخانه‌ای در آن قرار داشته که به سبک نقاشی‌های دوران صفویه منقش به تصاویر بسیار زیبا از پرده‌خوانی و شمایل‌های شبیه‌خوان ها بود که متأسفانه تمام آن تخریب شده است.
دیگر بناهای قدیمی
در گذشته چهار آسیاب آبی در چهار طرف دهنو قرار داشت؛ آسیاب وزیری، آسیاب بالاده، آسیاب دنده‌ای و آسیاب باغی و یک عمارت بسیار بزرگ به نام «باغ نو» که در دوران قاجار ساخته شده است.
علاوه بر این موارد، یخچال‌های طبیعی در دهنو قرار داشته است که آثار هیچ کدام وجود ندارد؛ اما هنوز منطقه‌ای به نام «درب یخچال» در دهنو واقع شده که بیانگر وجود این یخچال‌های طبیعی در این محله است.
وجه تسمیه
منبع قابل استنادی نیست؛ مگر آنکه دهنو همان دِژِ نو بوده که به مرور به دهنو تغییر یافته است.
اسامی کوچه‌ها
در گذشته کوچه‌ها نام‌های زیبایی داشتند؛ مانند کوچه گَلِه، کوچه پشت بارو، کوچه باغ، کوچه پاچنار، کوچه باغ داج( تاج) و … .
ایثارگری‌های اهالی
در زمان دفاع مقدس دهنو حدودا سه هزار نفر جمعیت داشت که بیشتر از ۴۰۰ نفر رزمنده به جبهه‌ها رفتند و بیشتر از ۱۵۴ شهید در میدان و چهار شهید قبل از انقلاب در درگیری با ساواک به شهادت رسیدند. همچنین در این محله دو شهید قبل از جنگ در سیستان و بیشتر از ۸۰نفر جانباز، از ۵درصد تا ۷۰درصد و ۱۶ اسیر دارد که نسبت به جمعیت آن زمان بیشترین آمار را داراست.