به گزارش اصفهان زیبا؛ سالانه در شهر اصفهان جشنواره فیلم کودک و نوجوان برگزار می‌شود و سنین مختلف را، از کودکان گرفته تا پیش‌کسوتان هنر، گرد هم می‌آورد تا به تماشای آثار جشنواره بنشینند. با توجه به اینکه جشنواره به کودکان اختصاص دارد و فیلم‌ها غالبا برای مخاطب کودک ساخته می‌شوند، از سال‌های ابتدایی، جشنواره به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شده که کودکان و نوجوانان علاقه‌مند به فیلم و سینما، به تماشا و داوری فیلم‌ها بنشینند و در اختتامیه جشنواره، پروانه زرین از جانب آن‌ها به فیلمسازان تعلق بگیرد. اینکه تا چه اندازه این کار برای بچه‌ها و متقابلا فیلمسازان می‌تواند مفید باشد، سوالی است که در ادامه به آن پاسخ خواهیم داد.
از سال 1370، انتخاب داوران کودک و نوجوان در برنامه کار جشنواره قرار گرفت. در واقع، تصمیم بر آن شد که در کنار جایزه هیئت داوران بخش اصلی، پروانه زرین داوران کودک و نوجوان به فیلم برگزیده از دیدگاه آن‌ها تعلق گیرد. این شیوه برای دو گروه می‌تواند سودمند باشد؛ کودکان و نوجوانان، فیلمسازان حوزه کودک.
خودباوری، نتیجه مبارک داوری!
در درجه اول، فرایند برگزیده‌شدن، شرکت در جشنواره و برنامه‌های جانبی آن، فیلم دیدن و در کنار گروهی از هم‌سالان قرارگرفتن برای کودکان و نوجوانان بسیار جذاب است؛ اما مسئله مهم‌تر از آن مسئولیتی است که به آن‌ها واگذار می‌شود. بچه‌ها باید به تماشای فیلم‌های جشنواره بنشینند و بهترین فیلم را برگزینند. مسئولیتی که به عهده این بچه‌هاست، آن‌ها را در جایگاهی قرار می‌دهد که چشمان فیلمسازان به تصمیماتشان دوخته می‌شود. درنهایت، در اختتامیه جشنواره آن‌ها به‌خوبی درک می‌کنند که نظراتشان تا چه اندازه می‌تواند مؤثر واقع شود. این مسئله، خودباوری و اعتماد‌به‌نفس کودکان را به دنبال خواهد داشت و فارغ از اینکه قرار است این بچه‌ها در آینده به حیات خود در سینما ادامه بدهند یا خیر، به آن‌ها بسیار کمک خواهد کرد.
پاگذاشتن در وادی سینما به دنبال استعدادیابی
به علاوه، حضور در جشنواره کودک به‌عنوان داور، باعث می‌شود کودکان بتوانند تاحدودی با فرایند فیلمسازی و سینما آشنا بشوند و اگر علاقه‌مند به فیلمسازی یا سایر حرفه‌های سینمایی هستند، استعدادهای خود را در آینده در این زمینه شکوفا کنند. با توجه به بررسی‌هایی که در گذشته انجام شده است، تعداد زیادی از کودکانی که در دوره‌های مختلف جشنواره به‌عنوان داور حضور داشته‌اند، فیلمسازان امروزند و در حوزه سینما فعالیت می‌کنند. بنابراین فراهم آوردن زمینه‌ای برای کودکان و حضورشان به‌عنوان داور در جشنواره موجب شکوفایی استعدادهای شهر اصفهان در حوزه فیلمسازی می‌شود.
فارغ از مسائلی که مطرح شد، جشنواره به کودکان چگونه فیلم‌دیدن را می‌آموزد و این باعث می‌شود که کودکان هرگاه با فیلمی مواجه می‌شوند، بتوانند آن را در حد درک و فهم خود تحلیل و بررسی کرده و محتوای فیلم را به‌خوبی دریافت کنند.
مخاطب اصلی را دریابید!
در درجه دوم، حضور داوران کودک برای فیلمسازان در درک بهتر سلیقه مخاطب خود و درنتیجه، فروش بهتر فیلم‌ها، می‌تواند مفید واقع شود. حضور داوران کودک و نوجوان در کنار داوران بخش اصلی جشنواره، موجب می‌شود کارگردانان و تهیه‌کنندگان نه‌تنها از نکات صاحب‌نظران درباره اثر خود آگاه شوند، بلکه از نظر و سلیقه مخاطب اصلی خود یعنی کودکان و نوجوانان مطلع شوند و بتوانند فیلم‌های مورد قبول آن‌ها را تهیه کنند.
در این میان چند نکته وجود دارد که رعایتشان به روند جشنواره کمک‌کننده خواهد بود و می‌تواند جشنواره را بهتر به‌سمت اهدافش راهنمایی کند. برخی از این مسائل تاحدودی رفع شده‌اند و برخی دیگر جای تأمل بیشتری دارند. این مسائل عبارت‌اند از نحوه انتخاب داوران، تفکیک فیلم‌های کودک و نوجوان و فراهم‌آوردن زمینه آموزش برای کودکان علاقه‌مند به سینما.
برکتی از جنس المپیاد
قبل از شکل‌گیری المپیاد فیلمسازی نوجوانان، زمینه و بستر مخصوص برای یادگیری حرفه‌های سینمایی و آشنایی بیشتر با فیلمسازی برای نوجوانان داور و خبرنگار وجود نداشت. درنتیجه، یافتن مسیر و دنبال‌کردن علاقه برای آن‌ها دشوار و تقریبا ناممکن به نظر می‌رسید؛ اما بعد از شکل‌گیری المپیاد فیلمسازی، بستری برای نوجوانان علاقه‌مند به فیلمسازی فراهم آمد تا بتوانند از آموزش‌های متناسب با رده سنی خود درخصوص فیلمسازی بهره‌مند شوند.
امسال خوشبختانه داوران بخش کودک و نوجوان و همچنین آثاری که برای آن‌ها به نمایش در می‌آمد تفکیک شده بود؛ اما باید به این نکته توجه کرد که تا جای ممکن این تفکیک آثار برای کودکان به صورت دقیق‌تر انجام شود تا بتوانند از دیدن فیلم‌ها لذت بیشتری ببرند.به علاوه زمان نمایش آثار برای کودکان و نوجوانان به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده است که صبح‌ها به صورت اختیاری برای دیدن فیلم‌های کوتاه و بعد‌از‌ظهر‌ها به صورت اجباری به تماشای آثار بلند می‌نشینند.
البته با توجه به شیوه برنامه‌ریزی برای داوران کودک و نوجوان اینگونه به نظر می‌رسد که برنامه‌ریزی سختگیرانه‌ای وجود ندارد. قبل از آنکه فیلم‌های‌کودکان و نوجوانان تفکیک شوند، تمامی فیلم‌ها برای داوران به نمایش درمی‌آمد. اشکال این موضوع درست جایی آشکار می‌شود که فیلم‌های مرتبط با نوجوانان هرچند برای آن‌ها جذاب اند، برای کودکان خسته‌کننده می‌نمود و همین‌طور موضوع فیلم‌های کودکان برای نوجوانان سطحی یا غیرضروری به نظر می‌رسید. به همین سبب برخی از فیلم‌ها با وجود اینکه برای مخاطب خود جذابیت کافی داشتند، فرصت دستیابی به پروانه زرین از سوی داوران نوجوان را از دست می‌دادند. البته تفکیک فیلم‌ها بر اساس مخاطب کودک و نوجوان قرار است امسال انجام شود و جوایز جداگانه‌ای به فیلم‌ها تعلق می‌گیرد.
شیوه مجازی را کنار بگذارید
به‌عنوان آخرین نکته باید به نحوه گزینش داوران جشنواره اشاره کرد. در گذشته تمامی داوران کودک و نوجوان با یک آزمون کتبی و یک آزمون شفاهی گزینش می‌شدند، سپس داوران برگزیده طی یک هفته در کارگاه‌های آموزشی شرکت می‌کردند و در نهایت، یک روز مانده به جشنواره، پس از اکران یک فیلم به‌صورت آزمایشی آن را نقد می‌کردند تا بتوانند در ایام جشنواره عملکرد بهتری در خصوص تماشا و نقد فیلم‌ها داشته باشند؛ همچنین کنترل تعداد کمتری از بچه‌ها هم برای مسئولان آن‌ها راحت‌تر بود و کودکان علاقه‌مندتر به سینما برگزیده می‌شدند.
در دوره‌های اخیر جشنواره، این روند تغییر پیدا کرده است؛ به‌گونه‌ای که کودکان به‌صورت مجازی جزوه‌ای را دریافت کرده و با توجه به مطالب آن، در یک آزمون کتبی شرکت می‌کنند و برگزیدگان برای داوری به سالن سینما می‌روند. همچنین تعداد زیاد داوران برگزیده بیش از پیش بوده و کار مسئولان آن‌ها را سخت‌تر از گذشته کرده است. باید توجه داشت انتخاب تعداد زیاد داوران و با حساسیت کمتر گرچه فرصت حضور در سالن سینما و تماشای آثار جشنواره را نصیب بیشتر بچه‌ها می‌کند، اما تمامی بچه‌ها ذوق و دغدغه‌مندی نسبت به سینما و فیلم را ندارند و این موضوع موجب بازیگوشی یا بی‌قراری بچه‌ها در سینما می‌شود.همچنین بچه ها دغدغه عمیقی به جشنواره کودک ندارند و به میزان کافی گاهی از اهمیت برگزاری جشنواره آگاه نیستند و بیشتر دغدغه مدرسه رفتن و نوشتن مشق هایشان را دارند.این در حالی است که در ادوار گذشته کودکان دغدغه بیشتری به آثار و سینمای کودک داشتند و جشنواره کودک را جزئی از خود می دانستند.
هرچه فرایند گزینش داوران کودک و نوجوان دقیق و کارشناسانه‌تر باشد، در میزان نشاط و پویایی جشنواره مؤثرتر خواهد بود. انتخاب دقیق و البته نه سختگیرانه کودکان به منوال سال‌های گذشته جشنواره به وسیله آزمون کتبی و شفاهی بسیار مؤثرتر از شیوه مجازی فعلی است.
در آخر، این مطلب را باید گوشزد کرد که هدف اصلی جشنواره همواره کودکان و نوجوانان بوده‌اند و از همین رو، ابتکار به‌کارگرفتن کودکان و نوجوانان هم در جایگاه داور و هم در جایگاه خبرنگار، این هدف را تا حدود زیادی محقق خواهد کرد. امیدواریم که با در نظر داشتن تمامی جوانب این عمل، بهترین برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری‌ها در این حوزه برای کودکان انجام شود.