به گزارش اصفهان زیبا؛ در جنوب شرقی اصفهان یکی از مهم‌ترین گورستان‌های تاریخی جهان اسلام با گنجینه‌ای ارزشمند از مقابر و مشاهد بزرگان قرار گرفته است. این گورستان در کنار مزارهایی چون گورستان بقیع در مدینه منوره، قبرستان ابوطالب در مکه مکرمه و گورستان وادی‌السلام در نجف‌اشرف از مهم‌ترین و متبرک‌ترین مراقد جهان اسلام محسوب می‌شود.
تخت‌فولاد نام گورستان تاریخی شهر اصفهان و لسان‌الارض و بابارکن‌الدین نیز از نام‌های پیشین این گورستان بوده است. همانند بسیاری از گورستان‌های تاریخی جهان، پیدایش این گورستان چندان روشن نیست؛ اما به گواهی سنگ آرامگاه‌ها و اشیای کشف‌شده، پیشینه این گورستان را می‌توان قرن چهارم و پنجم هجری دانست. پژوهشگران شیعه، تخت‌فولاد را به لحاظ تعدد عالمان خفته در آن، وادی‌السلام ثانی می‌نامند. تخت‌فولاد یک گورستان نبوده، بلکه مجموعه‌ای از کاروان‌سرا، اقامتگاه، مدرسه، مسجد، آب‌انبار و غیره بوده است.
علت نام‌گذاری تخت‌فولاد وجود مزار بابافولاد حلوایی، یکی از عارفان و عالمان بزرگ است؛ اما یک دلیل دیگر هم برای این نام‌گذاری شناخته‌شده و آن، وسعت این گورستان است که در گذشته تا پل خواجو ادامه داشته است.
قدمت تخت‌فولاد به قرون هفتم و هشتم هجری قمری می‌رسد و این مکان مدفن بسیاری از علما، عرفا و هنرمندان برجسته است. در برخی منابع، قدمت این قبرستان به پیش از اسلام نسبت داده می‌شود؛ بدین واسطه که مزار یوشع نبی، از پیامبران بنی‌اسرائیل، در تکیه لسان‌الارض در تخت‌فولاد قرار دارد؛ ولی این احتمال بسیار ضعیف است؛ چون مقبره یوشع‌بن‌نون که وصی حضرت موسی بود، در فلسطین واقع است؛ لذا شاید بتوان مقبره مذکور را متعلق به یکی از بزرگان بنی‌اسرائیل دانست. آثاری که از این قبرستان به‌دست‌آمده، مربوط به دوران بعد از اسلام است. تا دو دهه پیش، لسان‌الارض که امروز قسمتی از تکیه‌شهدای اصفهان است، با دیواری کهنه محصور بود که به گفته متخصصان میراث‌فرهنگی در بعضی از قسمت‌های آن آجرهایی به سبک دیلمی (مربوط به قرون اولیه اسلامی) نمایان بود.
کشف تعدادی سنگ قبر به خط کوفی و خط نسخ مربوط به سال‌های ۵۶۷ و ۶۸۶ هجری‌قمری، وجود این قبرستان را در قرون ششم و هفتم قطعی می‌کند. از قرن هفتم تا دهم هجری، تخت‌فولاد جایگاه عبادت و ریاضت عرفایی چون بابارکن‌الدین و بابافولاد بود. در قرن هفتم و هشتم هجری، تعدادی از عرفا مثل بابارکن‌الدین در این مکان ساکن و پس از مرگ نیز در همین‌جا دفن شدند. تا قبل از دوره صفوی، گاهی بزرگانی در این مکان دفن می‌شدند؛ ولی قبرستان رسمی شهر نبود و مردم اموات خود را در محله‌های خویش دفن می‌کردند. از دوره صفوی، به دلیل رشد بافت شهری، این مکان به بزرگ‌ترین قبرستان شهر مبدل شد و در زمان شاه‌عباس دوم رونق یافت.
تخت‌فولاد کنونی با مساحت حدود ۷۵ هکتار، در طول تاریخ به نام‌هایی چون لسان‌الارض، بابارکن‌الدین و تخت‌فولاد معروف بوده و هست. وجه تسمیه آن را می‌توان به دلیل وجود عبادتگاه و مقبره بابافولاد حلوایی (متوفی ۹۵۹ هجری) در قسمتی از این مکان دانست که امروزه در خیابان فیض واقع بوده و یکی از مهم‌ترین علل نام‌گذاری این قبرستان به تخت‌فولاد است. برخی، نام‌گذاری این قبرستان را به فردی به نام پولاد، از دلاوران و سرداران دیلمی نسبت می‌دهند که در مکانی میان پل خواجو و دروازه تخت‌فولاد، تخته‌سنگی را قرار می‌داد و روی آن می‌نشست و کشتی‌گیران و پهلوانان در برابر او، در زمینی مسطح کشتی می‌گرفتند.
مرحوم جلال همایی به نکته دیگری در رابطه با نام این مکان اشاره می‌کند؛ مبنی بر اینکه چون این قبرستان در گذشته تا نزدیک زاینده‌رود امتداد داشت، تا پیش از ساخت پل خواجو، برای عبور از رودخانه، از تخته‌هایی که روی سنگ‌ها قرار می‌دادند، استفاده می‌کردند.
شاید کلمه تخت‌فولاد تغییرشکل‌یافته لغت تخته پل‌ها باشد؛ یعنی پلی که از تخته ساخته شده است. تخت‌فولاد مدفن بیش از دوهزار نفر از هنرمندان، علما و عرفای برجسته است که نام‌بردن از آنان در اینجا مقدور نیست و با احتساب سرداران شهید مدفون در جنت‌الشهدا، این تعداد به دوهزارو500 نفر می‌رسد. درفروردین ۱۳۶۳، شهرداری اصفهان این قبرستان را متروکه اعلام کرد که از اول اردیبهشت ۱۳۶۳ (۱۹ رجب ۱۴۰۴)، رسما دفن مردگان در این مکان متوقف و ممنوع شد. تعداد ۵۵ تکیه در تخت‌فولاد وجود دارد و درمجموع، حدود یک‌صدهزار نفر در این مکان مدفون هستند.
