به گزارش اصفهان زیبا؛ ضرب‌المثل «مهریه را کی داده و کی گرفته» از قدیم ورد زبان خانواده‌های دختر و پسر در زمان ازدواج بوده است؛ اما باید توجه داشت که مهریه جزو حقوق مادی به‌رسمیت شناخته‌شده در سند ازدواج است و زنان هر زمان بخواهند می‌توانند برای دریافتش اقدام کنند. قول‌وقرارها بر این بود «مهریه» هدیه‌ای باشد از سوی داماد. هدیه‌ای که هربار با دردسری جدید ماجرایی را به خود اختصاص داده است؛ ماجراهایی که ثابت می‌کنند این بده‌بستان ها هم به همین راحتی‌ها نیست. چه جدال‌هایی که بر سر این هدیه شکل نگرفته‌اند. بسیاری از زنان وقتی زیر سقف مشترک می‌روند، می‌خواهند زندگی‌شان را تا پایان عمر در کنار همسرشان ادامه دهند؛ اما به دلیل مشکلات بی‌پایان زندگی، وقتی زنی قصد جدایی از همسرش را می‌گیرد، مجبور به طلب مهریه می‌شود؛ مهریه‌ای که از حقوق شرعی، عرفی و پشتوانه‌ای برای او به شمار می‌آید.
دردسرهای یک جدایی!
آرزو، 37 ساله که حدود دوسالی است با وجود یک دختر از همسرش جدا شده، اما هنوز نتوانسته به‌طور رسمی طلاق بگیرد. او از دردسرهای این جدایی و زندگی نافرجامش به «اصفهان‌زیبا»می‌گوید: ابتدا قرار بود توافقی از همسرم جدا شوم؛ اما بعد درباره حضانت دخترم تحت‌فشار قرار گرفتم و به‌نوعی همسرم قصد داشت به‌واسطه دخترم مانع این طلاق رسمی شود، بنابراین ناچار شدم بدون درخواست طلاق، مهریه‌ام را به اجرا بگذارم. البته همسرم اموالش را به نام مادرش کرد و امروز نه می‌توانم مهریه‌ام را بگیرم و نه طلاق. حالا دو سالی است که در راهروهای دادگاه در رفت‌وآمد هستم ولی به نتیجه‌ای نرسیده‌ام.
راحله، 43 ساله مادر دختر 14 و پسر 10 ساله است که از پایان ناخوش زندگی‌اش می‌گوید: ابتدا قرار به طلاق توافقی شد، اما بعد همسرم مخالفت کرد و ناچار شدم مهریه‌ام را به اجرا بگذارم و دادگاه قسط‌بندی کرد که هر شش ماه یک‌بار یک سکه پرداخت کند. البته همسرم باید به ازای نگهداری فرزندانم هرماهی رقمی بین دو میلیون تومان پرداخت کند که متأسفانه این کار را نمی‌کند.
فرشاد 26 ساله که بعد از یک دوره دوماهه عقد، با اخطاریه پرداخت مهریه غافلگیر شد، می‌گوید: همسرم قصد طلاق نداشت، اما مهریه‌اش را به اجرا گذاشت و دادگاه با ضبط حساب‌هایم، اجرای مهریه را صادر کرد و هر سه ماه یک‌بار، باید یک و نیم‌سکه پرداخت کنم، این زندگی دیگر ازنظر من تمام‌شده بود، درنهایت بعد از یک سال از یکدیگر جدا شدیم.
روایت‌هایی که تمامی ندارند
روایت زنان و مردان درباره دریافت و پرداخت مهریه در راهروهای دادگاه زیاد است و اگرچه قرار بود این زندگی بدون هیچ مشکل تا آخر عمر ادامه یابد، اما شرایط سخت و مشکلات دوطرفه، موجب شد مهریه به راهی برای دریافت این حق مبدل شود.
اگرچه قانون امروز قوانین سخت‌تری برای جلوگیری از ثبت مهریه سنگین گذاشته و قرار است طرح دریافت مالیات از مهریه اجرا شود، اما این طرح‌ها، بعضا نمی‌تواند آشیان ویران یک زندگی را دوباره سرپا نگه دارد. آنچه این روزها بیشتر از همه موردتوجه قرار دارد، کم‌رنگ شدن ضمانت اجرای قانون برای دریافت مهریه است که متأسفانه بعضا به ضرر زنان در پرونده‌های مربوط به طلاق منجر می‌شود.
ثبت ۹۴ هزار درخواست مهریه در سال جاری
معاون امور اسناد سازمان ثبت‌اسناد و املاک کشور مهرماه امسال درباره ثبت درخواست مهریه به ایرنا گفته است که تشکیل پرونده درخواست اجرای مهریه به معنای طلاق نیست و ممکن است برخی از زوجین که پرونده اجرایی دارند، همراه با یکدیگر برای اجرای مهریه مراجعه کنند و درواقع زوجین مطالبات خود را وصول می‌کنند و زوج هم بدهی خود را پرداخت
می‌کند.
به گفته سید صادق سعادتیان، صدور اجراییه مهریه الزاما به معنای طلاق نیست؛ بلکه نحوه وصول مطالبات است؛ چراکه مهریه عندالمطالبه محسوب می‌شود. درخواست ثبت اجرای مهریه در دوایر اجرایی این سازمان ۱۳ درصد در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته کاهش یافته است؛ به‌طوری‌که از ابتدای امسال تا پایان شهریور، ۹۴ هزار پرونده درخواست مهریه ثبت شده است.
او با اشاره به ماده ۹۲ قانون ثبت اسناد و املاک کشور توضیح می‌دهد: «اسناد ازدواج به‌طور مستقیم در دوایر اجرای اسناد رسمی مورداجرا قرار می‌گیرد تا حرمت افراد حفظ و حقوق عمومی آن‌ها رعایت شود و افراد به‌جای اینکه در محاکم و دادگاه‌ها پرونده تشکیل دهند و درگیر فرایندهای قضایی شوند که در برخی موارد هم این درگیری‌ها منجر به اختلافات بیشتر می‌شود؛ پیش‌بینی شده است که اسناد در دوایر اسناد رسمی اجرا شود و مردم بدون مراجعه به محاکم بتوانند مطالبات خود را وصول کنند. مهریه حق است و هر زمان که زوجه بخواهد می‌تواند برای مطالبه آن درخواست بدهد و اکنون زوجه برای درخواست مهریه باید در هر دفتر اسناد رسمی ازدواج که واقعه عقد ازدواج در آنجا ثبت شده باشد، مراجعه کند و درواقع، به مراجعه به دوایر اجرای ثبت یا مراجع قضایی در وهله نخست نیازی نیست؛ بلکه پس از صدور اجراییه باید به دوایر اجراییه همان شهرستان مراجعه شود.»
سعادتیان در پاسخ به اینکه آیا درصورت انصراف زوجه از وصول مطالبات خود و دریافت مهریه هزینه اجراییه دریافت می‌شود، می‌گوید: «در موضوع مهریه اگر زوجه درخواست صدور اجراییه داشته باشد، درصورتی‌که از بدو صدور تا ختم صدور اجراییه هرزمانی انصراف خود را اعلام کند، هیچ هزینه‌ای از طرفین وصول نمی‌شود و معاف از پرداختی است؛ زیرا از رفع اختلافات خانوادگی حمایت می‌کنیم.»
ورود مجلس به موضوع مهریه‌های سنگین
موضوع مهریه‌های سنگین آن‌قدر بغرنج شد که نمایندگان مجلس یازدهم در ماه‌های ابتدایی شروع به کار خود همان سال 1399 به قول خودشان برای اصلاح قانون مهریه، کمر همت بستند. هرچند از همان سال تا به امروز، بررسی این اصلاحیه در کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس طول کشیده، طی ماه گذشته جزئیات تازه‌ای از این اصلاحیه خبرساز شد؛ موضوعی که ابوالفضل ابوترابی، نماینده مجلس درباره آن توضیحاتی داد و گفت که برای جلوگیری از تعیین تعداد عجیب‌‌غریب سکه‌ها به‌عنوان مهریه، وارد میدان شدیم و به‌این‌ترتیب مقرر کردیم که به‌منظور جلوگیری از ثبت مهریه‌های سنگین، برای مهریه‌های بالای ۱۴ سکه «حق ثبت» دریافت شود.
او در توضیح بندهای مهم این اصلاحیه به رسانه‌ها می‌گوید: «ما در این اصلاحیه چند موضوع را پیگیری می‌کنیم. اول اینکه فرایند دادرسی برای زنانی که خواهان دریافت مهریه هستند، زمان‌بر است؛ یعنی در حال حاضر فرایند دادرسی سه سال طول می‌کشد.»
به‌گفته این نماینده مجلس، قرار است که هوش مصنوعی برای کاهش زمان دادرسی به نفع زنان وارد میدان شود: «در تلاش هستیم تا از هوش مصنوعی برای قضاوت کمک بگیریم و از این طریق فرایند دادرسی به شکل آنلاین انجام شود؛ درواقع فرایند درخواست برای دریافت مهریه وارد یک روند سیستمی و خودکار خواهد شد و به‌این‌ترتیب در مدت 10 روز به مردها اعلام می‌شود که اگر دلیلی برای پرداخت‌نکردن مهریه دارند، برای تشکیل پرونده باید به دادگاه مراجعه کنند یا ظرف 10 روز مهریه را بپردازند.»
به گفته ابوترابی، نکته دوم اینکه هرسال با توجه به تورم، سکه گران می‌شود و ازآنجاکه مهریه‌ها بر اساس سکه است، حجم انبوهی از پرونده‌های قضایی درباره پرداخت مهریه روانه سیستم قضایی می‌شود. معمولا در این شرایط مردها درخواست می‌کنند تا اقساط پرداخت مهریه که مطابق سکه است، کم شود. درباره تعدیل اقساط مهریه نیز قرار است رئیس قوه قضاییه به‌تناسب افزایش سکه و تورم، بخشنامه‌ای را صادر و اقساط مهریه در کل کشور را تعدیل کند تا از این طریق تعداد پرونده‌ها کم شود.
دریافت مالیات برای ثبت مهریه
یکی از جنجالی‌ترین بندهای این اصلاحیه مربوط به دریافت حق ثبت براساس تعداد سکه‌های مهریه است؛ موضوعی که با انتقادهای بسیاری همراه شد؛ چراکه مهریه یک تصمیم مشترک میان زن و شوهر شناخته می‌شود.
این نماینده مجلس درباره جزئیات هزینه ثبت می‌گوید: «به‌منظور جلوگیری از ثبت مهریه‌های سنگین، برای مهریه‌های بالای 14 سکه “حق ثبت”دریافت شود. همچنین برای مهریه‌های بین 14 تا 100 سکه 0.4 درصد قیمت سکه‌ها، مهریه‌های بین 100 تا 200 سکه 2 درصد قیمت سکه‌ها و مهریه‌های 200 سکه به بالا 15 درصد قیمت سکه‌ها مشمول پرداخت حق ثبت می‌شود.زنانی که شرایط سخت، زندگی آن‌ها را از ادامه زندگی مشترک بازمی‌دارد، می‌توانند با تکیه‌بر موضوع عسر و حرج یا همان سختی و مشقت زندگی زناشویی، درخواست طلاق
دهند. »
به‌گفته ابوترابی، براساس اصلاحیه مجلس، یک بازه زمانی مشخص به این موضوع اختصاص داده شده است: «در حال حاضر بین قاضی‌ها درباره اثبات عسر و حرج اختلاف است. ما تصمیم گرفتیم تا بازه زمانی 9 ماه را مشخص کنیم و اگر در این بازه زمانی زن به‌دلیل سختی غیرقابل‌تحمل در منزل همسر نبود، چنین برداشت می‌شود که زن نمی‌خواهد با این فرد زندگی کند. در حال حاضر قاضی‌ها نظرهای مختلفی دارند و این بازه زمانی از دو ماه تا پنج سال متغیر است.»
مساله مهریه، اهمیت زیادی دارد
اما باید دید قوانینی همچون ثبت مهریه آیا می‌تواند بازدارنده از طلاق باشد یا خیر؟ نجمه باقری، وکیل پایه‌یک دادگستری در این خصوص به «اصفهان‌زیبا» توضیح می‌دهد: «این قوانین و اختصاص مالیات به آن نمی‌تواند بازدارنده باشد. »
او با بیان اینکه مهریه به لحاظ اجتماعی جهت برابری حقوق زن و مرد و اهرمی برای متقاعدسازی است، می‌گوید: «زمانی که زن نتواند اقدام به طلاق کند، می‌تواند با به اجرا گذاشتن مهریه فرد را متقاعد به این امر کند و حتی بعضا به ازای بخشش مهریه، حاضر به طلاق توافقی شود؛ اما اینکه مهریه و پرداخت آن و قوانین سخت‌گیرانه نسبت به پرداخت مهریه‌های بالا مانعی برای جلوگیری از طلاق باشد و گشایشی جهت ادامه زندگی ایجاد کند، در عمل جوابگو نیست.»
باقری اضافه می‌کند: «البته امکان ثبت 110 سکه و حتی بیشتر برای مهریه وجود دارد، اما گرفتن آن منوط به اثبات توانایی مالی زوج است؛ با این وجود مهریه نه مانع از انجام طلاق می‌شود. »
او تأکید می‌کند: «درمجموع گرفتن مهریه بستگی به شرایط مالی زوج دارد و اگر کسی توانایی مالی داشته باشد، پرداخت مهریه برای زوجه ایجاد مشکل و سختی نخواهد کرد.»
این وکیل پایه‌یک دادگستری تأکید می‌کند: «مهریه همانند هر دین دیگر است و اگر بدهکار ازنظر مالی دارای تمکن باشد باید رقم دین و بدهی را پرداخت کند و درصورتی‌که این توان را نداشته باشد، بر اساس درآمد و بررسی دادگاه ماهیانه یا سالیانه باید عدد مشخصی را به زوجه پرداخت کند.»
