به گزارش اصفهان زیبا؛ ازجمله مسئولیت‌های حاکمیت مبارزه با فساد است، فسادی که وجود آن مطمئنا به فرایندهای اقتصادی و اجتماعی آسیب می‌زند و در ساختارهای دولتی به کاهش خدمات و افزایش نارضایتی مردم می‌انجامد؛ به همین خاطر مبارزه با آن باید اولویت نظام حاکم با هدف ایجاد عدالت اجتماعی، اقتصادی پاک و درنهایت، حفظ اعتماد عمومی قرار گیرد. اختلاس و حقوق‌های نجومی از نمونه فسادهایی است که پیامدهای منفی آن ایجاد شکاف با بعد اجتماعی و اقتصادی است و درعین‌حال نهادینه‌شدن آن باعث گسترش فساد به بخش‌های دیگر و حتی بخش‌های نظارتی می‌شود؛ موضوعی که به دولت و حاکمیت با هدف مقابله با آن و انجام اقدامات پیشگیرانه توصیه می‌شود؛ آن‌طور که در جلسه مشترکی که اخیرا آیت‌الله جوادی‌آملی با رئیس‌جمهور از سرگذراند، بر لزوم مبارزه با فساد، تأکید شد. به گفته آیت‌الله جوادی‌آملی دولت و حاکمیت باید با مفسدان به‌طورجدی مبارزه کند و اجازه ندهد اختلاس و حقوق‌های نجومی در کشور وجود داشته باشد؛ زیرا حتی یک عضو فاسد هم می‌تواند دولت را دچار فساد کند؛ لذا تمام همت مسئولان باید این باشد که با تمام مفسدان در هر رده‌ای مبارزه کنند.
خدشه‌دارکردن اعتماد مردم بزرگ‌ترین ضربه فساد به جامعه اسلامی
در مبارزه با فساد ایجاد شفافیت در فرایندهای مالی و اداری، استفاده از شیوه‌های نظارتی دقیق، حرفه‌ای و مستمر بر عملکرد مسئولان و درعین‌حال به‌کارگیری قوانین سختگیرانه از نخستین اقدامات است. همان‌طور که اشاره شد، وجود یک فرد یا گروه فاسد در بدنه دولتی یا حاکمیت منجر به گسترش فساد در سطح وسیع‌تری خواهد شد و زمانی که مسئولان منافع شخصی را بر اهداف اصلی سازمان مقدم می‌شمارند، فساد با سرعت به سایر بخش‌ها سرایت می‌کند و در پی برملاشدن آن اعتماد عمومی به دولت و نظام کاهش می‌یابد؛ به همین خاطر ایجاد یک سیستم نظارتی قوی و پاسخ‌گو در مبارزه با فساد و درعین‌حال اعمال مجازات‌های سنگین برای عاملان فساد می‌تواند مانعی برای مقابله با آن و حتی گسترش آن به سطوح مختلف باشد؛ علاوه‌براین، وجود اراده سیاسی و هماهنگی بین نهادهای مختلف و مشارکت مردم در این مسیر ضروری است و زمانی می‌توان به ریشه‌کنی فساد امیدوار بود که همه اجزای جامعه از بالا تا پایین‌ترین سطح در مبارزه با فساد با یکدیگر همکاری کنند.
حجت‌الاسلام سید روح‌الله فیاض، امام‌جمعه ملک‌شهر معتقد است که یکی از مبانی مهم و شاخص‌های اساسی حکمرانی اسلامی، موضوع مبارزه با فساد است. به گفته این استاد دانشگاه اصفهان، فساد اگر در جامعه دینی و جامعه اسلامی در هر سطحی بروز پیدا کند، صدمات و خسارات جبران‌ناپذیری را باعث خواهد شد و به همین خاطر در الگوی حکمرانی اسلامی مبارزه با فساد یکی از وظایف حاکمان و مسئولان در جامعه اسلامی تعریف‌شده است. او به «اصفهان‌زیبا» می‌گوید: «بزرگ‌ترین ضربه‌ای که فساد به جامعه اسلامی و دینی خواهد زد، خدشه‌دارکردن اعتماد مردم است. حمایت، اعتماد و همراهی مردم شرط لازم و ضروری در تحقق آرمان‌های اسلامی در جامعه به‌شمار می‌رود و زمانی جامعه اسلامی به آرمان‌های خود می‌رسد که همراهی کامل مردم را داشته باشد و فساد این همراهی را از بین خواهد برد. در مقابل، نظامی که از پشتیبانی و حمایت کامل مردم بهره‌مند نباشد، قاعدتا با چالش‌های بزرگ اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بسیاری مواجه خواهد شد.»
نباید از فسادِ تنها یک مفسد هم چشم‌پوشی کرد
فیاض با اشاره به اینکه عنصر فاسد باعث گسترش فساد در سایر بخش‌ها نیز خواهد شد، خاطرنشان می‌کند: «زمانی که از مبارزه با فساد صحبت می‌کنیم، تنها نباید برخورد با تعداد کمی مفسد را تصور کرده و بر آن تأکید کنیم که می‌توان از این تعداد کم مفسدان چشم‌پوشی کرد؛ با این اعتقاد که این تعداد برای جامعه مشکل‌ساز نخواهند بود؛ خصوصا در امر حکومت‌داری و اداره جامعه اسلامی که میان همه شئونات جامعه پیوستگی وجود دارد و جامعه یک کل به‌هم‌پیوسته است و سیاست، اقتصاد، فرهنگ و آموزش با یکدیگر در ارتباط هستند و بر هم تأثیرگذارند.» او در ادامه توضیح موضوع سرایت فساد به بخش‌های دیگر می‌افزاید: «اگر یک مفسد در نظام اسلامی و مجموعه حاکمیت و دولت در جایگاه بالا و مهمی حضور داشته باشد، فساد برآمده از او مطمئنا بخش‌های دیگر را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد.»
این استاد دانشگاه اصفهان با بیان اینکه فساد تنها «اختلاس» نیست، خاطرنشان می‌کند: «در حال حاضر در ذهن عموم مردم این موضوع شکل‌گرفته که فساد تنها به شکل اختلاس است؛ اما موضوع فساد را گسترده‌تر از صرفا یک اختلاس یا تخلف مالی می‌توان تعریف کرد. به‌صورت عام فساد به هر نوع بی‌عدالتی توزیع خدمات و امکانات در جامعه گفته می‌شود. این بی‌عدالتی ممکن است به شکل ویژه خواری اقتصادی باشد یا اینکه تعرض به حق دیگران و دست‌اندازی تعریف شود؛ به‌عنوان‌مثال، ویژه‌خواری باعث محروم‌شدن بخشی از جامعه از خدماتی که حق آن‌هاست، می‌شود؛ فسادی که باعث افزایش فاصله طبقاتی و افزایش طبقه کم‌برخوردار در جامعه خواهد شد. این فساد به شکل اختلاس نیست و به‌خاطر منشِ اشتباه، نگاهِ اشتباه و خطاهای برخی از مسئولان عملا بخشی از جامعه را از حقوق خود محروم می‌کند و عده‌ای را به‌ویژه خواری می‌رساند.»
حاکمیت قاطع امیرالمؤمنین (ع) در مبارزه با فساد
به عقیده امام‌جمعه ملک‌شهر، سیره امیرالمؤمنین (ع)، دوران حکومت‌داری ایشان و نوع اداره جامعه اسلامی در آن زمان بسیار در مبارزه با فساد مهم و به‌نوعی راه‌گشاست. او می‌گوید: «اینکه لازم است با فساد مبارزه کنیم، یک‌طرف این موضوع است و طرف دیگر آن اما به شیوه و نوع مبارزه با فساد برمی‌گردد. امیرالمؤمنین(ع) در مبارزه با فساد نظارت و بازرسی دقیق، کامل و همه‌جانبه‌ای داشتند.حکم ایشان به مسئولان نیز با سیستم پایش، کنترل و نظارت قوی بود. در تاریخ آمده است که حضرت‌علی(ع) در یک روز هم حکم داوری یک شخص را صادر و هم او را از سمتش عزل کردند. دلیل این اقدام خود را نیز برخورد نامناسب و خشن آن فرد با مردم اعلام کردند.
نظارت و برخورد سریع امیرالمؤمنین(ع)، شیوه حکومت‌داری ایشان بود؛ بنابراین بر اساس الگوی عملی حکمرانی ایشان، برخورد با فساد باید سریع انجام شود و فساد مشمول مرور زمان نشود؛ چراکه فساد با گذر زمان در بخش‌های مختلف رخنه کرده و پیامدهای آن گریبان مردم را خواهد گرفت.» فیاض در ادامه با اشاره به نظارت دقیق و برخورد سریع امیرالمؤمنین(ع) با فساد، این موضوع را نیز مطرح می‌کند که حضرت‌علی(ع) بدون ملاحظه و هیچ‌گونه مماشاتی با فساد برخورد می‌کردند. او عنوان می‌کند: «از نگاه امیرالمؤمنین(ع) عامل فساد فرماندار بود یا قاضی یا اشراف‌زاده، هیچ تفاوتی برای ایشان نداشت؛ بلافاصله برخورد شدید و سریع در رابطه با فسادِ آن‌ها را صورت می‌دادند. می‌گویند در آن زمان فرمانداری با اشخاص ناصالح مصاحبت و همنشینی داشت و ناظران این موضوع را خبر دادند و حضرت خطاب به آن فرماندار دستور دادند حق ندارید در بیت‌المال تصرف کنید تا فرماندار جدید بر سرکار بیاید. پس از آن به حساب شما فورا رسیدگی می‌کنیم. حتی می‌گویند کسی را که حضرت، ناظر بر کنترل بازار قرار داده بودند، دچار خطایی در رفتارش شد. حضرت برای مجازات او 10 جمعه، هر جمعه 10 ضربه شلاق در همان بازار و با حضور مردم در نظر گرفتند تا درس عبرتی برای همگان شود و همه بدانند علی در برخورد با فساد مماشات و ملاحظه نخواهد کرد.»
امام‌جمعه ملک‌شهر می‌افزاید: «اعتقاد امیرالمؤمنین(ع) این بود که باید با ریشه‌های فساد و عواملی که باعث فساد می‌شوند، برخورد شود. به عبارتی ، ایشان معتقد بودند تربیت دینی صحیح مانع ایجاد فساد خواهد شد؛ بدین معنا که اگر انسانی تربیت صحیح و تربیت دینی داشته باشد، ایمنی، پرهیزگاری و تقوایی که به واسطه تربیت دینی در انسان به وجود می‌آید، او را از افتادن در دام فساد حفظ می‌کند؛ عاملی که در مبارزه با ریشه‌های فساد، بسیار مهم و چشمگیر است.»
