به گزارش اصفهان زیبا؛ دیابت نوع ۲ یا به عبارتی بیماری قند جزو شایع‌ترین بیماری‌های مزمن غیرواگیر است که با سطوح بالای قندخون مشخص می‌شود و ناشی از ناتوانی بدن در استفاده مؤثر از انسولین یا مقاومت به انسولین است. ازاین‌رو در این زمینه نظر دکتر فرناز شهدادیان، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی و عضو هیئت‌علمی دانشکده تغذیه، دانشگاه علوم‌پزشکی اصفهان را جویا شدیم:
از عوامل خطر برای دیابت نوع 2 می‌توان به اضافه‌وزن و چاقی، کم‌تحرکی، سابقه‌خانوادگی ابتلا به دیابت، فشارخون بالا و افزایش سن اشاره کرد. علائم رایج این بیماری شامل تشنگی زیاد و افزایش ادرار(پرنوشی و پر ادراری)، خستگی، تاری دید و زخم‌های بهبودنیافته است. پیشگیری، مدیریت و درمان دیابت نوع2 شامل تغییرات در سبک زندگی(به‌ویژه رژیم‌غذایی سالم و فعالیت بدنی منظم) و در برخی موارد استفاده از داروها یا انسولین است. باید توجه کرد که مدیریت مناسب بیماری می‌تواند به کنترل قندخون و کاهش خطر عوارض ناشی از بیماری کمک کند.
نکات کلیدی
راهنمای انجمن دیابت بر اهمیت تغذیه در پیشگیری و مدیریت دیابت، به‌ویژه دیابت نوع ۲ تأکید می‌کند. ازجمله نکات کلیدی مربوط به تغذیه بر اساس راهنمای ADA می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
الف) دستیابی به وزن سالم و حفظ آن: یک رژیم غذایی متعادل به مدیریت وزن و جلوگیری از چاقی و اضافه‌وزن کمک می‌کند که برای کاهش مقاومت به انسولین و بهبود کنترل قند خون حیاتی است.
ب) داشتن رژیم غذایی متعادل و متنوع که شامل مواد غذایی زیر است:
♦ شیر و لبنیات به‌ویژه از نوع کم‌چرب
♦ میوه‌ها و سبزی‌ها: این گروه‌های غذایی باید بخش قابل‌توجهی از رژیم‌غذایی را تشکیل دهند؛ زیرا دارای فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی بالایی هستند. آن‌ها به بهبود سلامت کلی و کنترل قندخون کمک می‌کنند.
♦ غلات کامل: غذاهایی مانند نان سبوس‌دار و برنج قهوه‌ای یا برنج همراه با سبزیجات و حبوبات بر غلات تصفیه‌شده مانند نان سفید و برنج ساده ترجیح داده می‌شوند. غلات کامل دارای شاخص گلایسمی پایین‌تری هستند و برای مدیریت قند خون مفیدند.
♦ مواد غذایی حاوی پروتئین شامل گوشت‌های سفید(مرغ و ماهی)، تخم‌مرغ، حبوبات و مغزها
♦ چربیهای سالم مانند روغن زیتون و کانولا
ج)مدیریت کربوهیدرات مصرفی: مصرف کربوهیدرات‌ها به‌طور مستقیم بر سطح قندخون تأثیر می‌گذارند؛ بنابراین مدیریت آن ضروری است؛ به‌طوری‌که شمارش کربوهیدرات‌ها و انتخاب غذاهایی با شاخص گلایسمی پایین که باعث افزایش آهسته قندخون می‌شوند، در کمک به حفظ قندخون در سطوح مطلوب حائز اهمیت هستند.
د)مصرف فیبر‌غذایی: فیبر‌غذایی نقش مهمی در مدیریت دیابت دارد. فیبر موجود در غلات کامل، جو‌دوسر، حبوبات، میوه‌ها و سبزی‌ها می‌تواند به کاهش کلسترول و بهبود کنترل قندخون کمک کند؛ بنابراین توصیه می‌شود روزانه ۲۵ تا ۳۰ گرم فیبر در رژیم غذایی گنجانده شود.
ه) زمان‌بندی وعده‌ها و کنترل حجم غذا: از مصرف مقادیر زیاد غذا در یک وعده یا گرسنگی‌های طولانی‌مدت باید جلوگیری شود. به علاوه، در رژیم غذایی اصولی دیابت هیچ یک از وعده‌های غذایی نباید حذف شود؛ بنابراین توصیه می‌شود که فرد روزانه سه وعده اصلی شامل صبحانه، ناهار، شام و سه میان‌وعده مصرف کند.
و)محدود کردن قند، کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده، نوشیدنی‌های شیرین شده با شکر: یکی از مواردی که در پیشگیری و کنترل قندخون حائز اهمیت است، حذف قند، شکر، شکلات، شیرینی، نبات، انواع نوشابه‌ها و آب‌میوه‌های صنعتی است. ضمنا توجه به اینکه فیبر موجود در آب‌میوه اندک است، توصیه می‌شود به جای آب‌میوه از میوه کامل استفاده شود.
ز) محدودیت مصرف غذاهای فراوری‌شده، فست‌فودها و چربیهای ترانس: این ترکیبات از طرفی باعث افزایش وزن می‌شوند و از طرف دیگر باعث ایجاد استرس اکسیداتیو و التهاب در بدن می‌شوند که می‌تواند به نوبه خود با مقاومت به انسولین و متعاقبا ابتلا به دیابت و سایر بیماری‌های مزمن غیرواگیر همراه باشد؛ بنابراین توصیه می‌شود انواع سوسیس، کالباس، پیتزا، همبرگر، پنیر پیتزا، انواع سس‌ها، کره، مارگارین، خامه، پیه، دنبه و روغن‌های جامد از رژیم غذایی حذف
شوند.
ح) افزایش فعالیت بدنی: توصیه برای فعالیت بدنی در دیابت نوع ۲ بر ترکیبی از تمرینات هوازی(حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت هوازی با شدت متوسط در هفته) و قدرتی(حداقل دو روز در هفته) تأکید دارد که باید بر اساس نیازها و ترجیحات فردی تنظیم شود. فعالیت‌بدنی منظم برای مدیریت سطح قندخون، بهبود سلامت کلی و کاهش خطر عوارض مرتبط با دیابت ضروری است. نظارت بر سطح قندخون در حین ورزش و مشاوره با ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی برای برنامه‌های شخصی‌سازی‌شده نیز از اجزای کلیدی یک استراتژی موفق ورزشی است.
ط) مصرف آب کافی در طول روز و جلوگیری از کم‌آبی بدن.
ی) غذاهای عملکردی: در کنار رژیم غذایی مناسب برای دیابت، غذاهای عملکردی می‌توانند در برنامه غذایی روزانه فرد مبتلا به دیابت گنجانده شوند. غذاهای عملکردی غذاهایی هستند که فواید سلامتی بیشتری نسبت به تغذیه پایه ارائه می‌دهند. برخی از غذاهای عملکردی که برای مدیریت دیابت مفید هستند، عبارت‌اند از: دارچین، زردچوبه، زنجبیل، سرکه سیب، دانه چیا، چای سبز، کفیر، بامیه و کدو، اسیدهای چرب امگا3 موجود در ماهی‌های چرب دریایی و دانه کتان. البته باید توجه شود که در مصرف غذاهای عملکردی نیز باید تعادل رعایت شود و از مصرف بیش‌ازاندازه آن‌ها خودداری شود.
به‌طور‌کلی تغذیه، یکی از ارکان پیشگیری و مدیریت دیابت بر اساس راهنمای انجمن دیابت است. یک رژیم غذایی متعادل که بر روی غذاهای کامل تأکید دارد، مدیریت مناسب کربوهیدرات‌ها، چربیهای سالم، مصرف کافی فیبر، کنترل حجم غذا و رویکردهای فردی می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی کنترل قندخون و نتایج کلی سلامتی افراد مبتلا به دیابت را بهبود بخشد.
