به گزارش اصفهان زیبا؛ میکروب چیست و راه‌های پیشگیری از مقاومت میکروبی کدام است؟… پاسخ این سوالات را می‌توانید از زبان دکتر نگین سلطانی، سرپرست امور دارویی مرکز بهداشت شماره یک اصفهان بخوانید:
میکروب و مقاومت میکروبی
اصطلاح «میکروب» به مجموعه‌ای از موجودات میکروسکوپی از جمله: باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و پروتوزوآ‌ها اطلاق می‌شود.
میکروبها، موجودات بسیار کوچکی هستند که بدون ابزارهای اختصاصی که میکروسکوپ نامیده می‌شوند، نمی‌توان آنها را مشاهده کرد.
میکروب‌های بسیار زیادی در درون بدن انسان وجود دارند، ولی با این حال منجر به ایجاد بیماری نمی‌شوند. همچنین وجود برخی از میکروبها برای فعالیت مناسب برخی از بخش‌های بدن الزامی است.
به عنوان مثال، روده‌ها بدون وجود برخی از باکتری‌های «مفید» اختصاصی نمی‌توانند به خوبی غذا را هضم کنند.
اما، مقاومت میکروبی یعنی باکتری‌ها، ویروس‌ها و… که هر کدام به تنهایی می‌توانند موجب عفونت و بیماری شوند و به داروهای موجود پاسخ نمی‌دهند.
تصور کنید دچار عفونت شده‌اید، این عفونت می‌تواند یک عفونت شایع مانند عفونت دستگاه ادراری یا یک عفونت جدی‌تر مانند سل باشد.
حالا تصور کنید که پزشکان به شما بگویند این عفونت به درمان پاسخ نمی‌دهد! به این معنی که هیچ داروی موثری در بهبود و درمان این عفونت وجود ندارد، این عدم پاسخ به درمان، به دنبال مقاومت میکروبی ایجاد شده است.
به طور دقیق‌تر می‌توان گفت؛ مقاومت میکروبی یعنی باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها که هر کدام به تنهایی می‌توانند موجب عفونت و بیماری شوند و به داروهای موجود پاسخ نمی‌دهند.
این مساله از این نظر اهمیت دارد که درمان عفونت‌های مقاوم می‌تواند دشوار و گاهی غیرممکن باشد و حتی مرگ بیمار را به همراه داشته باشد.
باید بدانید مقاومت میکروبى به معناى مقاومت بدن ما در برابر آنتى‌بیوتیک‌ها یا سایر ضد‌میکروب‌ها نیست؛ بلکه مقاومت میکروبی زمانی اتفاق می‌افتد که میکروبها دچار تغییراتی می‌شوند که از آنها در برابر اثرات ضد‌میکروبی داروها محافظت می‌کند.
در واقع همه رده‌های میکروبها می‌توانند مقاومت ایجاد کنند.
چگونگی تاثیر استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضد‌قارچ بر مقاومت ضد‌میکروبی
داروهای ضد‌میکروب از جمله آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضد‌قارچ در درمان عفونت‌های ناشی از انواع باکتری و قارچ نقش به‌سزائی دارند، اما باید توجه داشت که مصرف طولانی‌مدت این داروها با از بین بردن باکتری‌های مفید، سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کنند.
پدیده مقاومت میکروبی از سوی سازمان جهانی بهداشت به عنوان یکی از 10 تهدید اصلی سلامت مطرح شده است.
در کشور افزایش موارد مقاومت در برخی از ارگانیسم‌های دارای اولویت دیده شده است.
بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی در سال 2022، از بین 63 کشور که میزان مصرف آنتی‌بیوتیک خود را به سازمان جهانی بهداشت گزارش داده‌اند، کشور ایران در لیست بالاترین کشورهای مصرف کننده این داروها بوده و روند مصرف در سه سال اخیر رو به افزایش بوده است.
بر اساس یافته‌های نظام مراقبت آزمایشگاهی مقاومت میکروبی در کشور، میزان مقاومت Ecoli به سفالوسپورین نسل سوم و چهارم رو به افزایش بوده و در سال ۱۴۰۱ میزان این مقاومت ۶۶ درصد بوده است.
همچنین این رقم در مورد استافیلوکوک مقاوم به متی‌سیلین در کشور ۳۶درصد است که متوسط جهانی آن بین ۱۵ تا ۴۵درصد گزارش شده است.
علاوه بر آن میزان‌های بالایی از مقاومت آسینتوباکتر ۹۲درصد، سودومونا ۶۰درصد و کلبسیلا ۵۶ درصد به گروه کارباپنم گزارش شده است.
راه‌های پیشگیری از مقاومت میکروبی
- استفاده صحیح و به‌جا از آنتی‌بیوتیک‌ها یک مسئولیت همگانی است، از درمان خودسرانه با آنتی‌بیوتیک‌ها خودداری کند.
- آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضد‌ویروسی، ضد‌قارچ و ضد‌انگل را فقط با دستور پزشک مصرف کنید.
- آنتی‌بیوتیک‌های باقیمانده در منزل را به اطرافیان خود تجویز نکنید .
- آنتی‌بیوتیک‌ها قادر به درمان سرماخوردگی، کرونا و آنفلوانزا نیستند.
- شست‌وشوی منظم دست‌ها با آب و صابون می‌تواند از گسترش عفونت‌ها به‌خصوص میکروب‌های مقاوم به درمان پیشگیری کند.
- با رعایت اصول پیشگیری و واکسیناسیون به موقع از گسترش میکروب‌های مقاوم جلوگیری کنید.
– استفاده خودسرانه و نادرست از داروهای ضد‌میکروبی، عامل اصلی بروز مقاومت میکروبی است .
- در مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها احتیاط کنید! بگذارید آنتی‌بیوتیک‌ها همچنان اثر‌بخش باشند.
- هرگز آنتی‌بیوتیک‌ها را بدون تجویز پزشک مصرف نکنید.
- مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها در جمعیت دامی، مساوی با مقاومت میکروبی در انسان است.
در نهایت به یاد داشته باشید میکروب‌های مقاوم به دارو قابل دیدن نیستند، ولی مبتلایان به آنها قابل مشاهده‌اند.
با پرهیز از مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها، از مقاوم شدن میکروبها جلوگیری کنیم.
