بورس، ناجی اقتصاد ایران

به گزارش اصفهان زیبا؛ به نقل از خبرگزاری ایمنا، بورس از ابتدای سال جاری روزهای طوفانی آغاز کرد به طوری که شاخص کل تا کنون چندین مرتبه سطح‌شکنی کرده و به رکوردهایی دست یافته است که پیش از این به آن نرسیده بود.

به نظر می‌رسد روزهای سیاه بورس به پایان رسیده و اکنون بورس بر مدار صعود قرار گرفته است. البته در این میان بررسی موانعی که پیش از این منجر به روندهای نزولی بورس با وجود ارزندگی، شده بود نیز اهمیت بسیاری دارد.

تورم بیش از ۴۰ درصدی سال گذشته نیز از جمله عواملی بوده که منجر به افزایش سرمایه و افزایش ارزش ریالی شرکت‌های بورسی شده است.

در این میان کارشناسان معتقدند بورس می‌تواند ناجی اقتصاد بوده و با جذب نقدینگی سرگردان موجود در کشور علاوه بر جلوگیری از پیشرفت بازارهای سوداگرانه، این نقدینگی را به سمت بخش تولید هدایت کرده و رشد آن را رقم بزند.

البته همچنان شاهد برخی تصمیمات ناگهانی درخصوص بورس هستیم که تأثیرات مقطعی بر بورس دارد که از جمله آن می‌توان به تعیین حداقل نرخ ۲۸,۵۰۰ تومانی برای نرخ تسعیر ارز پتروشیمی‌ها اشاره کرد. موضوعی که در یکی از روزهای هفته گذشته توانست شاخص کل بورس را برای ساعاتی قرمز رنگ کند.

اما سوال اینجاست که بورس چگونه می‌تواند به مهار تورم کمک کرده و از رشد قیمت طلا و دلار جلوگیری کند؟

سرریز نقدینگی سرگردان به بورس

فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه در این خصوص به خبرنگار ایمنا می‌گوید: یکی از رویدادهای مهم سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ این بود که همزمان با افزایش تورم و حجم نقدینگی بورس واکنش چندان مثبتی از خود نشان نداد. در دو ماه پایانی ۱۴۰۱ و ابتدای سال ۱۴۰۲ شاهد آن هستیم که به دلیل حبابی شدن بازارها از جمله مسکن، ارز، طلا و سکه و حتی خودرو، بازار بورس نقدینگی مشغول به چرخش در سایر بازارها به سمت خود جذب کرده است.

وی اضافه می‌کند: یکی از دلایلی که باعث شده شاهد رشد بورس و شاخص آن باشیم این است که نقدینگی از سایر بازارها که اشباع شد؛ به سمت تعادل که همان بورس است هدایت می‌شود. شادابی در بورس در نهایت منجر به ایجاد جذابیت برای تأمین مالی و تأمین نقدینگی در راستای تولید می‌شود که شعار سال جاری است.

جلوگیری از تورم با هدایت نقدینگی به بورس

به گفته این کارشناس بازار سرمایه، شکل واقعی افزایش تولید و مقابله با تورم این است که نقدینگی را به سمت جایگاه اصلی خود هدایت کنیم، درست است که این اقدام در بازار ثانویه تأثیر مستقیم چندانی در فرایند تأمین مالی بنگاه‌ها و شرکت‌ها ندارد اما این جذابیت منجر می‌شود افزایش سرمایه و یا تأمین مالی از طریق بازار اولیه، فشار اوراق و یا سایر ابزارها اگر مورد استفاده قرار گیرد که جذابیت بورس کمک ویژه‌ای به آن می‌کند.

آقابزرگی با بیان اینکه هدایت نقدینگی به سمت بورس از شکل‌گیری تورم فزاینده در سایر بازارها جلوگیری می‌کند، اضافه می‌کند: امید است با تصمیمات ناصحیح و غیر کارشناسی همچون اعلام نرخ پایه برای محاسبه تسعیر ارز شرکت‌های صادرکننده، از ایفای نقش بورس در اقتصاد جلوگیری نشود.

بورس امسال حداقل ۵۰ درصد بازدهی دارد

وی تصریح می‌کند: در ظاهر این تصمیم توانست شوک منفی به بازار وارد کند اما اساساً این قیمت گذاری‌های دستوری پایدار نخواهد ماند. خلاف جهت جریان اقتصاد هرگونه تصمیمی گرفته شود موفقیت‌آمیز نیست، حتی رونمایی از این تصمیم نیز اقدام اشتباهی بوده است.

این کارشناس بازار سرمایه درباره پیش بینی از وضعیت بورس در سال آینده می‌گوید: اگر وضعیت فعلی بورس، پی بر ای فوروارد و پی بر ای TTM شرکت‌ها را با سال ۹۹ مقایسه کنیم؛ افزایش نسبی سودآوری شرکت‌ها به دلیل تورم ناشی از افزایش نرخ فروش محصولات، افزایش نرخ ارز که ارزش جایگزینی و ارزش فروش شرکت‌ها را بیش از اندازه نشان می‌دهد، تورم ساختاری که مسلماً در سال ۱۴۰۲ نیز حداقل ۵۰۰ همت خواهد بود.؛ امسال برای بورس روشن و درخشان خواهد بود.

وی تصریح می‌کند: با توجه به رکود دو سال گذشته، بورس امسال پر رونق تر بوده و حداقل بازدهی در سطح نرخ تورم ۵۰ درصدی که به سال ۱۴۰۲ پیش بینی می‌شود خواهد داشت.

چگونگی تأثیر بورس بر مهار قیمت دلار و طلا

سیاوش وکیلی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، درباره چگونگی تأثیر بورس بر مهار قیمت دلار و طلا، اظهار می‌کند: آنچه می‌تواند بورس را جذاب کند، موضوع سرمایه‌گذاری است. همه سرمایه‌گذاران به درستی آگاهند که ارز یک وسیله مبادله و ابزار پولی است و ابزاری برای سرمایه‌گذاری نیست اما به واسطه برخی از سیاست‌های اشتباه در کشور، حوزه‌های سرمایه‌گذاری که می‌توانند جانشین دلار شوند به دلایل مختلفی باعث شده مردم به جای سرمایه‌گذاری در بخش مولد اقتصاد به بازارهای غیرمولد روی آورند.

وی اضافه می‌کند: پشتوانه بازار سرمایه که سهام شرکت‌ها در آن معامله می‌شود، دارایی است؛ انبوهی از کارخانه‌ها و شرکت‌های فعال در بخش تولید محصولات یا ارائه خدمات، سهام خود را در بازار سرمایه عرضه می‌کنند.

قیمت‌گذاری دستوری منجر به کاهش سودآوری بورس می‌شود

این تحلیل‌گر بازار سرمایه می‌گوید: به‌دلیل برخی از سیاست‌های اشتباه ازجمله قیمت‌گذاری دستوری، در سه صنعت کلان کشور شامل پتروشیمی‌ها، گروه‌های معدنی و فلزی که کشور در آن مزیت نسبی دارد و بیشتر ارزش بازار سرمایه نیز در این صنایع خلاصه می‌شود، دچار کاهش سودآوری شده‌اند چراکه قیمت‌گذاری دستوری کالاها و خدمات منجربه کاهش سود این شرکت‌ها شده است. فاصله قیمت‌گذاری دستوری با قیمتی که در بخش واقعی اقتصاد مورد داد و ستد قرار می‌گیرد، نصیب تولید کننده نشده و به واسطه‌ها تعلق می‌گیرد.

وکیلی اضافه می‌کند: بنابراین مزیت اصلی که بازار سرمایه می‌تواند در رونق اقتصادی کشور ایفا کند از دست رفته و اثرگذاری این بازار تضعیف شده است، برای رفع این مشکل باید قیمت‌گذاری دستوری و دخالت‌های بی‌مورد و وضع برخی از عوارض برای برخی از شرکت‌های صادراتی کنار گذاشته شود.

آسیب وضع عوارض به شرکت‌های صادراتی بورسی

وی تصریح می‌کند: وضع عوارض برای شرکت‌های صادراتی از طرفی منجر به از دست رفتن قدرت رقابت این شرکت‌ها در بازارهای جهانی شده و از طرفی آن‌ها ناچارند بخشی از سود خود را به عنوان عوارض به دولت پرداخت کنند که منجر به کاهش سودآوری این شرکت‌ها می‌شود و بازار سرمایه نمی‌تواند نقش خود را در مهار تورم ایفا کند.

این کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: اگر این دخالت‌ها در بازار سرمایه انجام نشود، شاهد بازگشت اعتماد مردم به بورس هستیم به نحوی که به جای سرمایه‌گذاری در بازارهای غیرمولد، با اطمینان در بورس سرمایه‌گذاری خواهند کرد.

بورس می‌تواند به کاهش تورم کمک کند

وکیلی اضافه می‌کند: با توجه به اینکه حمایت از بازار سرمایه و سودآور شدن شرکت‌ها منجر به افزایش عرضه کالاها و خدمات می‌شود، قیمت‌ها کاهش می‌یابد و بورس می‌تواند به کاهش تورم کمک کند اما متأسفانه پس از ورود شورای رقابت به عرضه خودرو در بورس کالا، باید منتظر باشیم که شورای رقابت چه تغییراتی در قیمت‌گذاری خودروها اعمال می‌کند، این تنها یک نمونه از دخالت در بازار سرمایه است.

وی ادامه می‌دهد: در سایر کالاها همچون پتروشیمی‌ها و محصولات فلزی همچون ورق فولادی و تیر آهن نیز شاهد قیمت‌گذاری دستوری هستیم، این در حالی است که کالاها و خدمات با قیمت‌های دستوری به دست مصرف کننده نهایی نمی‌رسد و فاصله قیمت بازار آزاد با قیمت دستوری نصیب دلالان و رانت‌خواران می‌شود.

نرخ تسعیر پتروشیمی‌ها، نرخ پایه است

این کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: با تغییر نرخ تسعیر ارز پتروشیمی‌ها به ۲۸ هزار تومان بازار دچار اشتباه برآورد شد اما با انتشار اخبار تکمیلی مشخص شد این نرخ پایه است؛ با توجه به اینکه بورس محل تلاقی عرضه و تقاضاست، محصولات با نرخ پایه معامله نمی‌شود و رقابت شکل می‌گیرد. بنابراین روند کاهشی شاخص بورس تغییر کرده و به طرف مثبت حرکت کرد، حجم نسبتاً زیاد معاملات بورس نشان می‌دهد نرخ اعلام شده برای تسعیر ارز پتروشیمی‌ها پایه است و تولیدکنندگان متضرر نمی‌شوند و فاصله قیمتی نصیب محصولات پتروشیمی می‌شود.

وکیلی خاطرنشان می‌کند: به رغم شعارهای موجود، اقتصاد ایران پیش‌بینی پذیر نیست. همچنین نرخ خوراک پتروشیمی‌ها همچنان مشخص نیست. بنابراین نمی‌توان روند بورس در سال ۱۴۰۲ را از هم اکنون پیش‌بینی کرد.