اما با تصویب قطعنامه شورای حکم علیه ایران با تأخیر صورت گرفت و به گفته رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان، می‌تواند گامی در راستای رفع موانع در پرونده هسته‌ای ایران باشد چراکه تعامل با آژانس بین‌المللی در رفع ابهامات و توهمات ایجادشده از سمت رژیم صهیونیستی که مبنای تصمیم شورای حکام علیه ایران قرار گرفت، مؤثر است و در ادامه مسیر را برای رسیدن به احیای برجام هموارتر می‌کند.
نکته‌ای که در آخرین تماس تلفنی وزیر امور خارجه کشورمان با مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز به آن اشاره شد. حسین امیرعبداللهیان در تاریخ 9 دسامبر، پس از صحبت تلفنی با جوزپ بورل در توییتی نوشت: «ما در فاز نهایی یک توافق خوب، قوی و بادوام هستیم.»
چندروز پس از این توییت، بورل نیز در جلسه شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا گفت: «ما گزینه بهتر از برجام برای اطمینان از عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای نداریم».
او افزود: «این به نفع خود ماست و اتحادیه اروپا باید پرونده‌های حقوق بشر، پهپادها و برجام را از هم جدا کند.» او خواستار ادامه تعامل تا حدامکان با ایران در پرونده هسته‌ای، علی‌رغم بن‌بست فعلی شد.
وزارت امور خارجه ایران هم در پاسخ به اتحادیه اروپا درباره برجام گفت: «هدف ایران امضای یک توافق پایدار است و آماده است مذاکرات را درراستای پیش‌نویس مذاکرات وین که حاصل ماه‌ها سختی و تلاش بود به نتیجه برساند.
صحبت‌هایی که پس از آن مقامات ایران با سفر یک هیئت آژانس بیــن‌المللی انــرژی اتمــی (IAEA) در18 دسامبر (27 آذر) موافقت کردند. از این طریق پرونده پادمانی ایران بسته و پس‌از آن مذاکرات برای احیای برجام از سر گرفته شود.»
سفر تیم فنی آژانس به تهران؛ تلاش برای زنده نگاه‌داشتن برجام
در حال حاضر باوجود موانع بسیار و مواضع متفاوت طرفین برجامی به‌نظر می‌آید. همه بازیگران علاقه‌مند به توافق برای احیای برجام هستند و به پیامدهای عدم احیای این توافقنامه هم واقف‌اند. موضوعی که البته از نگاه برخی غیرممکن است و با همه این تعاملات بازهم انتظار گشایشی از آن نمی‌رود.
مهدی مطهرنیا، کارشناس مسائل بین‌الملل نیز بر همین عقیده است و در این رابطه به «اصفهان‌زیبا» می‌گوید: «برجام پایان‌یافته و آنچه اکنون درحال‌وقوع است، تلاشی برای نگاه‌داشتن ارتباط تهران با پایتخت‌های اروپایی و اتصال آن با نظام بین‌الملل با محوریت پرونده هستـه ایران است.
برجام به‌عنوان برنامه جامع اقدام مشترک با هدف پذیرش ایران در جامعه بیـن‌المللی صورت گرفت، نه باعنوان «پها» به‌معنای پرونده هسته‌ای ایران. از زمانی که برجام محدود به پها شد، از درون خودش شکست خورد و هم مردم، هم کارشناسان و هم دولت‌ها نیز به این موضوع آگاهند.
اما هیچ‌یک از آن‌ها آن را اعلام نمی‌کنند.»او با اشاره به اهداف سفر تیم فنی آژانس بین‌المللی اتمی به تهران نیز ادامه می‌دهد: «این سفر در فضایی صورت گرفت که نه‌تنها تحریم‌ها علیه ایران برداشته نشده است، بلکه علاوه بر اضافه‌شدن تحریم‌های جدید، پرونده‌های حقوق بشری دیگری نیز علیه ایران بسته شده است.
بی‌تردید کارشناسان امنیتی در بسیاری از کشورها این نکته را مدنظر دارند که هم‌اکنون سخن از لغو همه تحریم‌ها علیه ایران و دیگر مواضع ایران در رابطه با برجام در میان نیست. تنها صحبت از حل مشکلات و به‌حداقل‌رساندن آن‌ها مطرح است.
از این منظر حضور هیئت آژانس در تهران اگرچه یک مسافرت فنی است؛ اما ازنظر سیاسی تلاشی برای نشان‌دادن زنده نگاه‌داشتن برجام از دیدگاه افکار عمومی است.»به گفته این کارشناس بین‌الملل، دستیابی ایران به سلاح اتمی برای غربی‌ها موضوع اصلی نیست؛ چراکه آن‌طور که شاهد هستیم، پاکستان به‌عنوان‌مثال و همسایه ایران دارای سلاح اتمی است.
اما آیا این موضوع ترسی برای غربی‌ها به‌وجود آورده است؟ لذا این موضوع در چارچوب تئوری جنگ نامتعادل بهانه‌ای برای جنگ با تهران است. اگر ایران به‌سرعت به سمت تولید سلاح هسته‌ای برود آیا آمریکا و کشورهای دیگر ایران را به‌عنوان یک بازیگر بین‌المللی در کنار خود خواهند پذیرفت؟ مطمئنا نه. پاکستانی که اکنون دارای بمب هسته‌ای است تا چه‌اندازه توانسته است در آوردگاه توسعه ملی خود با تکیه‌بر آن بمب هسته‌ای در نظام بین‌الملل فعالیت داشته باشد؟»
می‌توان به احیای برجام امیدوار بود
این روزها دولت ایالات‌متحده نیز مکررا از عدم‌تمرکز بر احیای برجام می‌گوید و جو بایـدن به بهانه ناآرامی‌های اجتماعی در ایران رسیدگی به پرونده هسته‌ای ایران را در اولویت‌های آخر دولت خود گذاشته است.
رویکردی که نشان می‌دهد ایالات‌متحده به دنبال احیای برجام نیست. اما به اعتقاد کارشناسان بین‌المللی، تنها هدف بایدن از مطرح‌کردن این موضع، واردآوردن فشار سیاسی علیه کشورمان است.
مرتضی مکی، تحلیلگر مسائل بین‌الملل با اشاره به سیاست بایدن در قبال برجــام بــه «اصفهــان‌زیبــا» می‌گویــد: «آمریکایی‌ها مکرر می‌گویند اولویت ما موضوع داخلی ایران و مسائل اوکراین و کمک‌های ایران به روسیه است.
درواقع آمریکا در استفاده از این شیوه به‌دنبال تبلیغات علیه ایران است. چراکه اگر دولت آمریکا مایل به احیای برجام نبود، خاتمه برجام را اعــلام می‌کــرد. پــس این نظــریــه رد است.»
او می‌افزاید: «آمریکا برجام را پایان‌یافته تلقی نمی‌کند و همچنان معتقد است احیای برجام می‌تواند منافعی را در بحــث مهــار برنامــه‌های هستــه‌ای ایران در پی داشته باشد. از این‌جهت برجام همچنان برای اروپا و آمریکا البته با شیوه و روش خودشان مهم است.»
ایران به‌دنبال رفع اختلاف با آژانس است
مکی در ادامه به اهداف سفر هیئت فنی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اشاره می‌کند و می‌افزاید: «قرار بود این سفر زودتر از این تاریخ صورت گیرد که ایران در واکنش به قطعنامه آژانس آن را تعلیق کرد.
به‌هرحال هم ازنظر ایران و هم ازنظر مجموعه کشورهای غربی، توافقات درخصوص پرونده هسته‌ای ایران و احیای برجام یک‌ضرورت اجتناب‌ناپذیر است. اهمیت برجام برای اروپایی‌ها کمتر از ایران نیست.
از طرفی برجام تنها سندی است که می‌تواند از فشارهای سیاسی و اقتصادی ایران بکاهد. احیای آن از جنبه داخلی پیامدهای مثبتی را برای اقتصاد ایران به همراه خواهد داشت. بنابراین سفر هیئت آژانس به ایران در چنین شرایطی را باید با خوش‌بینی نگاه کرد.
چراکه در شرایط موجود راهی جز احیای برجام نیست و سندی هم بهتر از آن نمی‌تواند میان ایران و آمریکا و مجموعه کشورهای غربی توافق ایجاد کنـد. البتـه این توافــق هم به‌راحتی کســب نمی‌شود.»
این کارشناس حوزه اروپا با بیان اینکه سفر تیم فنی آژانس به تهران نشان از این دارد که ایران به چارچوب و فرمولی درباره موضوعاتی که آژانس درخصوص برنامه‌های هسته‌ای ایران مطرح کرده رسیده است و در صورت توافق با آژانس نیز می‌توان به ادامه مذاکرات برای احیا برجام امیدوار شد، خاطرنشان می‌کند: «برخی با بدبینی اعلام می‌کنند که برجام پایان یافته است.
اما به عقیده بنده اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها هیچ‌کدام حاضر نیستند پایان برجام را اعلام کنند؛ چراکه احیای آن می‌تواند پیامدها و دستاوردهای مثبتی را برای آن‌ها در پی داشته باشد.»
او تصریح کی‌کند: « قطعا اگر ایران چارچوبی برای توافق با آژانس در دست داشته باشد، احیای برجام نیز دور از ذهن نیست. از طرفی، سفر هیئت آژانس به ایران می‌تواند از این جهت مهم باشد که اگر ایران به یک توافق و چارچوبی برای احیای توافق به آژانس دست پیدا کرده باشد، قطعا زمینه توافق ایران با آمریکا نیز فراهم خواهد شد و در ادامه گام‌ها برای احیای برجام نیز برداشته می‌شود.
تصمیم رئیس آژانس انرژی اتمی برای حضور تیم فنی آژانس در ایران نشان داد که جمهوری اسلامی به‌دنبال رفع اختلافات با آژانس است.»
