سفر رئیس مجلس شورای اسلامی به روسیه با حاشیههای پرشماری همراه شد. مدافعان و مخالفان او به صفآرایی سنگین در فضای رسانهای اقدام کردند. اما مسئله سفر سیاسی را میتوان از دریچهای دیگر نیز نگریست.
چند روزی از بحثوجدل شکلگرفته میان صادق زیباکلام و خسرو معتضد، یکی به عنوان استاد علوم سیاسی و دیگری معروف به تاریخنگار گذشته است. مناظره بحثبرانگیز این دو با یکدیگر زمینه اظهارنظرهای متفاوتی را در رسانهها و شبکههای اجتماعی و فضای مجازی فراهم کرد. اکنون با فرونشستن جنجالها میتوان موضوع مورد مناقشه میان این دو چهره سرشناس را از دریچهای دیگر نگاه کرد.
26دی57 آخرین شاه نظام سیاسی متکی به اندیشه سلطنتپادشاهی از ایران رفت. عرصه سیاسی آنقدر به او تنگ آمده بود که ترجیح داد اهرم قدرت را به بهانه «رفتن برای استراحت» مانند اوایل سال1332 رها کند و به امید روزهایی وقت بگذراند که شاید، احتمالا و ممکن است این قدرت به تاج و تخت او دوباره بازگردانده شود. اما این همه تصویر خوب و دیدنی، نه برای او و نه خاندان سلطنت برای مرتبهای دیگر به ترسیم نیامد. رفتن محمدرضا پهلوی و وعدههای بسیار آخرین نخستوزیر نظام پادشاهی، عزم مخالفان را بیش از همیشه استوارتر ساخت تا شاه برای همیشه برود و نام و نشانی از نظام سلطنت باقی نماند.
سیاستمدارن و آنان که بخش گستردهای از قدرت قانونگذاری، قضایی و اجرایی در دنیای امروز را در اختیار دارند تا زمانی سخن و حرفشان از سوی کارگزاران قدرت خریدار دارد که به صندلی قدرت تکیه زده باشند؛ اما این همه با دوری جستن آنان از قدرت عوض خواهد شد.
طی هفتههای گذشته برخی چهرههای سیاسی نزدیک به جریان اصولگرا و اصلاحطلب از آمدن و نیامدن به کارزار انتخابات ریاست جمهوری سال آینده سخن گفتهاند. اما به نظر میرسد اقناع افکار عمومی برای هرکدام از کاندیداهای انتخابات دشوارتر از دورههای قبل است.
بودن، نبودن و کنشهای سیاستمداران به غیر از دقت به مفهوم قدرت و الزامات آن معنایی نخواهد داشت. چرا که هر کدام از کنشگران سیاسی و کسانی که با توسل جستن به جایگاه قانونی صاحب قدرت شده و میشوند، تجزیه و تحلیل برونداد رفتارشان به غیر از بررسی کارکردهای قدرتی که در دست دارند خالی از معناست. طی چند هفته اخیر رییس جمهور آمریکا با طی کردن تمام مراحل قانونی و غیرقانونی و دست زدن به اقدامات خارج از عرف جایگاه قدرت انتخابی، سودای باقی ماندن در قدرت را بدون تعارفهای معمول بروز داده و همچنان میدهد، گویا ترامپ بدون در نظر گرفتن مخاطرات سیاسی و اجتماعی که به دنبال این کنش خواهد داشت، میخواهد در قدرت بماند.
ترور سردار سلیمانی به دستور ترامپ یکی از تلخترین وقایع سال گذشته بود. یک سال از آن روزها و خبر شوکآور گذشت. تشییع پیکر شهید سلیمانی با حضور پرشمار شهروندان در شهرهای اهواز، مشهد، تهران و کرمان و انتشار تصاویر متفاوت و کمتر دیدهشده سردار از سوی کاربران در شبکههای اجتماعی و نشر دلنوشتههای تأثیرگذار شهروندان درباره شهید سلیمانی در دنیای مجازی که همیشه اهل انتقاد از وضعیت موجود بوده و هستند و از صغیر تا کبیر مدیران دولتی را با ادبیاتی تیز مینوازند، دارای نکتههایی است که در ادامه این یادداشت میآید:
چندی پیش نمایندگان مجلس شورای اسلامی بخشی از قانون انتخابات ریاستجمهوری را با انجام اصلاحاتی تصویب کردند. تغییراتی که بیش از آنکه واقعیتها، پیامدها و هزینههای احتمالی در آینده نهچنداندور را در نظر داشته باشد، براساس سنجش مصلحتها در حال انجام پذیرفتن است. بحثهای مختلفی از سوی نمایندگان و فعالان سیاسی نزدیک به جریانهای سیاسی طی روزهای گذشته مطرح شـده است.
با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال و مشخص شدن کاندیدای اصلی در انتخابات ریاست جمهوری سال1400 برای مرتبهای دیگر با چهرههای آشنایی روبهرو میشویم که بعضا طی ماهها و سالهای گذشته تلاش کردند از قدرت سیاسی به دور بمانند؛ ولی این روزها مشخص شده است فکر آن دوری جستن از برخی کنشهای سیاسی چیزی جز کسب فرصت مناسب برای حضور فعال و رسیدن به جایگاه بهتر نبوده است. یکی از چهرههای سیاسی که قصدی برای ورود به میدان سیاست را نداشت عزتاله ضرغامی بود.
بسیاری از مخاطبان همچنان رسانهها را منعکسکننده اخبار و رویدادهای مختلف در دنیای امروز میدانند، در صورتی که در دنیای واقعی کارکرد رسانهها بازتاب یک واقعه بدون رتوش آن نیست. نشریه تایم بهعنوان نشریهای تأثیرگذار که مخاطبان خاص خود را در سراسر جهان داشته و دارد و برخی از یادداشتهای این نشریه به فارسی نیز ترجمه میشود، در آخرین شماره خود با درج تصویر بایدن و هریس این دو را به عنوان چهره سال انتخاب کرده است.
بسیاری از مخاطبان همچنان رسانهها را منعکسکننده اخبار و رویدادهای مختلف در دنیای امروز میدانند، در صورتی که در دنیای واقعی کارکرد رسانهها بازتاب یک واقعه بدون رتوش آن نیست. نشریه تایم بهعنوان نشریهای تأثیرگذار که مخاطبان خاص خود را در سراسر جهان داشته و دارد و برخی از یادداشتهای این نشریه به فارسی نیز ترجمه میشود، در آخرین شماره خود با درج تصویر بایدن و هریس این دو را به عنوان چهره سال انتخاب کرده است.
منازعه میان رئیس دولت و رئیس مجلس شورای اسلامی پس از تصویب مصوبه «اقدام راهبری برای رفع تحریمها» وارد فاز تازهای شده است. گویا حسن روحانی و قالیباف تعارفهای معمول و عادی سیاسی را کنار گذاشته و هرکدام سیاست خویش را دنبال میکنند. درگیری سیاسی روحانی و قالیباف به اینکه یکی خود را حقوقدان و دیگری را سرهنگ خطاب میکند بازنمیگردد، حتی اختلاف دیدگاه آنان مربوط به سالهای قبل و بعد از تیرماه سال 1378 و کنترل اوضاع خیابانهای تهران نیست، چراکه میتوان اینهمه را در ظرف تبلیغات انتخابات ریاستجمهوری ریخت و بخشی از آن کارزار را به حال و هوای روزهای تبلیغات و فضای حاکم بر کل کشور مربوط دانست.