یارانه پنهان تأثیر بسزایی برکاهش قیمتها دارد؛ از این رو دولت یارانه پنهان انرژی را برای صنایع در نظر گرفته بود که باعث پایین نگاه داشتن هزینه حملونقل کالاها شده و از این طریق بهای تمامشده کالاها، پایینتر از قیمت واقعی آن، محاسبه میشود. ولی دولت درسال جاری ناچار به کنار گذاشتن یارانه پنهان شده است.
یارانه پنهان چیست؟
هنگامی که صحبت از یارانه میشود، عموم مردم به فکر یارانه نقدی 45 هزار تومانی می افتند؛ ولی جدای از این یارانه آشکار، دولت یارانه پنهان نیز پرداخت میکند که این یارانه بیشتر شامل حال صنایع و مراحل مربوط به تولید میشود. به عبارتی کالاهای اساسی با پرداخت یارانه پنهان توسط دولت با قیمت مناسبتری در سبد خرید خانوار قرار میگیرد. پرداخت یارانه پنهان با مشکلات زیادی در سال جاری همراه شد؛ زیرا دولت با تکیه بر منابع ارزی خود، قیمت کالاهایی را تضمین میکند که پشتوانه این منابع ارزی همان ارز معروف یعنی ارز 4200 تومانی است. از این رو قیمت دو دسته کالاهای وارداتی و تولید داخل به دلیل وابستگی به یارانه پنهان دچار نوسانهایی شدهاند.
از سیمان تا خیار
افزایش قیمت مهمان دائمی بازار مصالح ساختمانی در طول سال99 است و قیمت آهن، سیمان و… روند صعودی پیدا کرده است. قیمت سیمان در بهمن افزایش بیسابقهای داشت؛ زیرا قیمت مصوب سیمان 17 هزار تومان بود؛ ولی در آذر با نرخ حدود 19 هزار تومان به فروش میرسید و این بها در بهمن به بیش از 40هزار تومان رسید. به گزارش مهر، حسن الهیاری، مدیرکل نظارت بر کالاهای فلزی و معدنی سازمان حمایت، درخصوص علت گرانی سیمان توضیح داد: «نرخ فروش سیمان طی هفتههای اخیر در بازار آزاد و فروش بالاتر از نرخ مصرفکننده با لحاظ ارزش افزوده و تمام هزینههای قانونی (به عنوان مثال 000, 195 ریال برای سیمان پاکتی تیپ۲)، ناشی از بروز مشکلاتی از قبیل قطع برق توسط وزارت نیرو در بیشتر کارخانهها به دلیل توزیع متناسب برق در سطح ملی و قطع گاز توسط وزارت نفت است.» طبق گفتههای این مقام مسئول، قطع برق، قطع گاز و افزایش کرایههای حمل در طول هفتههای قبل موجب افزایش قیمت سیمان شده است. به گزارش اقتصاد آنلاین، مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران، با اشاره به یارانه پنهان بهعنوان عامل اصلی گرانیهای اخیر سیمان، گفت: «کارخانههای سیمان عملا از آبان به دلیل قطعی برق و گاز تعطیل بودهاند. همچنین سازمان حمایت از مصرفکننده، افزایش کرایههای حمل و کاهش عرضه در برخی استانها را از عوامل مؤثر بر گرانی عنوان کرده است. افزایش قیمت پاکت، صادرات سیمان و کاهش عرضه داخلی توجیههای دیگر گرانیهای اخیر در این مدت است.» قطعی برق و گاز، افزایش هزینههای حملونقل و… تنها بر بازار سیمان تأثیر نگذاشته است و قیمت محصولات کشاورزی نیز تحت تأثیر عوامل نامبرده روند روبهرشدی پیدا کردهاند؛ برای نمونه قیمت خیار در اواسط بهمن به بیش از 20 هزار تومان رسید و درجستوجوی علت این موضوع مشخص شد قطع گاز و برق گلخانهها و یخزدگی بوتهها عامل اصلی گرانی خیار محسوب میشوند.
همچنین دولت در بخشهای مختلف تولید محصولات کشاورزی مانند سم، کود و بذر یارانه پنهان پرداخت میکند و با پرداخت ارز 4200 تومانی مواد اولیه تولید محصولات کشاورزی تأمین میشود. درمقابل ارز دولتی در طول سال جاری از بخش کشاورزی کنار رفت که این امر منجر به رشد قیمت محصولات کشاورزی شد. برای نمونه قیمت کف هر کیلوگرم از انواع میوه به 10 هزار تومان رسید یا یک کیلوگرم سبزیخوردن تا 12 هزار تومان نیز قیمتگذاری میشود که تمام این گرانـیها ریشه در یارانه پنهان دارد. حذف یـارانه پنهان در گذشته باعث گـرانـی کـالاهـای دیگری مانند گوشت قرمز، چای، لاستیک خودرو و… نیز شـد. درمجموع دهکهای پایین به صورت مستقیم از طریق یارانه پنهان مورد حمایت قرار میگیرند. درمقابل پرداخت حجم عظیم یارانه پنهان موجب کسری بودجه دولت و افزایش تورم میشود که اقتصاد کشور را با بحرانهای متعددی مانند مشکلات تأمین انرژی برق و گاز صنایع روبهرو ساخته است.