جدیدترین آمار منتشر شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) نشان می‌دهد که در شهریور ماه امسال در بین ۸۶ قلم کالای اساسی، قیمت ۷۱ کالا بین ۰,۳ تا حدود ۲۰۲,۶ درصد نسبت به خرداد سال گذشته افزایش داشته و بیشترین افزایش قیمت هم مربوط به گروه حبوبات بوده است. قیمت کالاهایی همچون لپه، عدس و برنج هندی به ترتیب با ۱۲۲,۷، ۱۵۲,۳ و ۱۸۸,۳ درصد افزایش قیمت در شهریور امسال نسبت به ماه مشابه سال قبل بیش از ۱۰۰ درصد افزایش داشته و بین دو تا سه برابر شده است. در این میان هفت کالا هم بین ۵۰ تا ۱۰۰ درصد افزایش قیمت داشتند. یعنی در این مدت قیمت برنج پاکستانی با ۹۰,۳ درصد، شکر کیلویی و بسته‌بندی با ۵۷,۶ و ۵۱,۴ درصد، تخم‌مرغ با ۶۱,۸، کنجاله سویای وارداتی با ۹۷,۹ درصد لوبیا قرمز با ۹۱,۹ درصد و لوبیا چیتی با ۶۰,۲ درصد افزایش قیمت، بین ۵۰ تا ۱۰۰ درصد افزایش داشته است.از بین مهم‌ترین کالاهایی که در مدت یاد شده کمتر از ۵۰درصد افزایش قیمت داشتند هم می‌توان به نخود درجه یک با ۳۹,۱ درصد، موز درجه یک با ۳۲,۲، نخود درجه یک با ۲۸,۳ درصد، ذرت خارجی با ۴۰,۹، قند حبه با ۴۸,۷، ماکارونی با حدود ۴۰ و پنیر ۵۲۰ گرمی‌با ۴۰,۸ درصد افزایش قیمت اشاره کرد.
افت قیمت شاید شش ماه تا یک سال دیگر
حالا با توجه به تحولات سیاسی اخیر و اخبار انتخاباتی مبنی بر روی کارآمدن بایدن به عنوان رئیس جمهور آمریکا مردم دغدغه کاهش قیمت کالاهای اساسی را که به صورت روزانه در سبد مصرفی شان قرار دارد نیز دارند. کاهش نرخ ارز این امیدواری را می‌دهد که شاهد ریزش قیمت کالاها و اجناس نیز باشیم. در این باره کارشناسان اقتصادی تحلیل‌های متفاوتی دارند. لطفعلی بخشی، اقتصاددان، به اصفهان زیبا می‌گوید: دولت به کالاهای اساسی ارز 4200تومانی ارز تخصیص داده است و ریزش نرخ ارز از کانال 31هزار تومان، ارتباطی به کاهش نرخ کالاهای اساسی ندارد. این فرضیه اشتباه است که اگرقیمت ارز کاهش یابد، قیمت کالاها نیز ارزان می‌شود. البته این احتمال وجود دارد که اگر قیمت ارز نه به صورت مقطعی بلکه به صورت واقعی کاهش یابد، پس از شش ماه تا یک سال در قیمت کالاهای اساسی نیز تأثیرگذار باشد. بخشی بیان می‌کند: برای کاهش قیمت کالاهای اساسی نباید منتظر انتخابات 1400 نیز بود؛ چون طی انتخابات شعار داده می‌شود مردم هم به دفعات زیاد این شعارها را شنیده‌اند، خط و خطوط اقتصادی طور دیگری تعیین می‌شود و ارتباطی به مسائل سیاسی ندارد.
تأثیر کاهش نرخ ارز بر کالاهای اساسی متفاوت است
درمقابل عضو هیئت‌علمی دانشکده اقتصاددانشگاه اصفهان براین باور است که تأثیر کاهش نرخ ارز بر قیمت کالای اساسی متفاوت است، یعنی برای کالاهای مختلف تأثیر یکسان ندارد. محمدواعظ برازانی به اصفهان زیبا می‌گوید: آن دسته از کالاهای مصرفی ضروری مردم که قیمت داخلی آن‌ها بر حسب نرخ ارز آزاد تعیین می‌شده تحت تأثیر کاهش نرخ ارز کاهش قیمت پیدا می‌کند، برای مثال، الان برای گروه‌هایی از جامعه تجهیزات الکترونیک مثل لپ‌تاپ و تلفن همراه ضروری است. قیمت این کالاها در صورت ادامه نرخ فعلی ارز کاهش پیدا می‌کند . واعظ برازانی ادامه می‌دهد: قیمت آن دسته از کالاهای ضروری که براساس نرخ ارز 4200تومانی تعیین می‌شده مانند عمده داروها تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد، مگر اینکه دولت سیاست‌های خود را در زمینه تامین ارز موردنیاز دارو یا نهاده‌های مورد استفاده در دارو تغییر دهد؛ به این ترتیب، قیمت کالاهایی که هزینه تمام‌شده تولید آن‌ها در داخل به صورت تلفیقی هم تحت تأثیر نرخ ارز آزاد و هم نرخ ارز رسمی قرار داشته است، مانند هزینه تمام شده تولید مرغ و قیمت بازاری مرغ در صورت حفط نرخ ارز موجود در بازار کاهش پیدا می‌کند، اما به سطح چندماه گذشته که نهاده‌های آن‌ها عمدتا با ارز دولتی تامین می‌شد نمی‌رسد و پیش بینی 20 درصد افت قیمت این کالاها وجود دارد.
میزان درآمد ارزی تعیین‌کننده قیمت کالاهاست
از سوی دیگر، شهرام معینی ، عضو هیئت علمی‌دانشکده اقتصاد دانشگاه اصفهان تغییـــــــر در قیمت کالاهای اساسی را در گرو رویکرد دولتمردان در قبال سیاست خارجه و تصمیم‌گیری بایدن در خصوص چگونگی روابطش با ایران می‌داند، چراکه برای تامین کالای اساسی باید به میزان کافی ارز در اختیار داشته باشیم. معینی به اصفهان زیبا می‌گوید: مهم‌ترین مسئله این است که به دنبال کاهش صادرات نفت، درآمدهای ارزی نیز کاهش پیدا کرده است، میزان صادرات غیرنفتی نیز در شش‌ماهه ابتدایی سال حدود 13 و نیم میلیارد دلار بوده است، با این حساب، درآمدهای دولت برای واردات کاهش یافته است. معینی تصریح می‌کند: با روی‌کارآمدن بایدن پیش‌بینی‌هایی انجام می‌شود که قیمت‌ها قرار است کاهش پیدا کند، برای تامین غذا و دارو باید روزانه واردات انجام شود در شرایط کنونی ارز چندانی برای عرضه در بازار نیست، مگر اینکه برجام احیا شود و بتوانیم نفت بفروشیم و صادرات غیرنفتی ما تسهیل شود و به ارز دسترسی پیدا کنیم، در این شرایط می‌توانیم درآمد داشته باشیم. او عنوان می‌کند: با روی‌کارآمدن بایدن اگر برجام احیا شود می‌توان درآمدهای نفتی را افزایش داد و صادرات غیرنفتی نیز تسهیل می‌شود و به منابع ارزی دسترسی پیدا می‌کنیم؛ دراین صورت قیمت کالاهای اساسی نیز کاهش پیدا می‌کند. این عضو هیئت علمی‌دانشکده اقتصاد دانشگاه اصفهان عنوان می‌کند: اگر فرض کنیم از ابتدای بهمن بایدن روی کار می‌آید باید دید تاچه اندازه برای او اولویت دارد به برجام برگردد. ازسوی دیگر، تصمیم‌گیری مسئولان کشور در قبال سیاست خارجی نیز تعیین‌کننده است. درمجموع تغییر در قیمت کالاهای اساسی به دسترسی کشور به منابع ارزی طی ماه‌های آینده بستگی دارد.