استفاده از سلاح‌های شیمیایی اولین بار کی و کجا انجام شد؟
استفاده از گازهای شیمیایی و خردل برای اولین‌بار در جنگ جهانی اول در کشور بلژیک انجام شد و بعدازآن آلمان با مسموم شدن بیش از یک‌میلیون نفر، بیشترین استفاده را از این گازها داشت. از این زمان بود که کنوانسیونی برای منع استفاده از سلاح‌های شیمیایی تشکیل شد و بر این اساس، کشورهای زیادی بر عدم استفاده از این سلاح‌ها، متعهد شدند تا زمان جنگ ایران و عراق که گسترده‌ترین استفاده از سلاح‌های کشتارجمعی شیمیایی و میکروبی در ایران صورت گرفت.
گفتید گسترده‌ترین استفاده از سلاح‌های کشتارجمعی شیمیایی و میکروبی، زمان جنگ ایران و عراق بوده است. اولین‌باری که عراق شروع به استفاده از این سلاح‌ها کرد، چه زمانی بود؟
عراق از سال 63 در عملیات بدر، انواع و اقسام سلاح‌های شیمیایی را ابتدا به‌صورت گلولههای توپ و بعدها به‌صورت بمب به‌وسیله هواپیماها در عملیات‌های مختلف ازجمله عملیات والفجر 8 و کربلای 5 استفاده کرد؛ به‌عنوان‌مثال، در یک عملیات کربلای 5، بیش از پنج هزار نفر سرباز جنگی با یک‌نفس کشیدن، شیمیایی شدند و کارایی‌شان، کمتر شد.
عوارض این سلاح‌ها به چه صورت خود را نشان داد؟
متأسفانه 35 سال است که جانبازان شیمیایی درگیر عوارض آن گازها هستند. بخشی از این عوارض در روزهای اول به‌صورت گازهای تاول‌زا بود که در ابتدا تأثیر زیادی روی پوست بچه‌ها می‌گذاشت و زمانی که وضعیت پوستی‌شان کمی متعادل می‌شد، عوارض سراغ ریه‌ها و چشم‌ها می‌رفت و جاهای دیگر را درگیر می‌کرد. مشکل دیگر اینکه، بعد از گذشت چند سال، سلول‌های بنیادی چشم جانبازان شیمیایی از بین می‌رود و قرنیه‌ها دچار مشکل شده و براثر خشکی مفرط به نابینایی تبدیل می‌شود. جا دارد یادی کنیم از پروفسور جوادی که با پیوند سلول‌های بنیادی برای اولین‌بار در دنیا، در این عرصه تلاش ویژه‌ای کرد و زحمت‌های زیادی را متحمل شد تا جانبازان را کمی از این شرایط سخت نجات دهد.
پیوند سلول‌های بنیادی چه نتیجه‌ای داشت؟
به‌واسطه پیوند سلول‌های بنیادی، شرایط بهتری برای بسیاری از جانبازان نابینا، فراهم شد و در حال حاضر نیز، بسیاری از بچه‌های ما که دچار ضایعه چشمی هستند، دائم پیوند می‌شوند.
چه شد که تصمیم به راه‌اندازی سازمان مردم‌نهاد جمعیت جانبازان شیمیایی در استان اصفهان گرفتید؟
متأسفانه جانبازان شیمیایی روزبه‌روز، مشکلات بیشتری غیر از جانبازی و عوارض آن، گریبانگیرشان می‌شد که نیاز به رسیدگی بیشتر و متمرکزتر و از همه مهم‌تر پاسخ‌گویی به آن‌ها داشت. انصاف این بود که مدیریت خوبی ازطرف مسئولان صورت گیرد، که آن‌طور که شایسته بود اقداماتی برای آن‌ها صورت نمی‌گرفت. این موارد دست‌به‌دست هم داد تا از طریق ارتباط با موزه صلح تهران، مقدمات راه‌اندازی یک سازمان مردم‌نهاد به نام «انجمن صلح نفس‌های ماندگار جمعیت جانبازان شیمیایی» در اصفهان شکل بگیرد تا جواب‌گوی نیازهایشان باشد.
فکر می‌کنید این انجمن تا چه اندازه می‌تواند در رفع مشکلات جانبازان شیمیایی مؤثر باشد؟
به‌طورکل می‌طلبید از خود جانبازان یک سازمان مردم‌نهاد شکل بگیرد که این افراد را حمایت کند و پیگیر کارهای حقوقی و درمانی آن‌ها باشد یا اصلا یک برنامه تفریحی بگذارد و هرماه این بچه‌ها را دورهم جمع کند و به آن‌ها امید بدهد. به‌هرحال تشکیل این انجمن بی‌تأثیر نیست.این انجمن، بعد فرهنگی و بعد روانی جانبازان را به‌صورت ویژه‌تر مدنظر دارد.
به عقیده شما مهم‌ترین نیاز جانبازان شیمیایی چیست؟
جانبازان شیمیایی گروهی هستند که به‌طور ویژه، تحت‌تأثیر تغییرات اقلیمی بوده و آب‌وهوا به‌شدت می‌تواند روی بیماری آن‌ها و کیفیت زندگی‌شان تأثیر داشته باشد. شاید جانبازان دیگر این‌قدر تحت‌تأثیر شرایط اقلیمی نباشند. متأسفانه رسیدگی به این موارد در قوانین بنیاد شهید جایی ندارد و هیچ توجهی به این موضوع‌ها و نیازهای این‌چنینی جانبازان نمی‌شود. متأسفانه شاهد این هستیم که درصد جانبازی جانبازان را مثلا به‌جای اینکه 70درصد بدهند، 68درصد می‌دهند که به‌طور مثال، فلان امکانات جانباز 70درصدی به آن‌ها تعلق نگیرد. این‌گونه است که به خاطر قوانین دست و پاگیری که وجود دارد، جانبازان نمی‌توانند درصد جانبازی‌شان را بیشتر کنند؛ طوری که حداقل در حل مسائل حقوقی و درمانی آن‌ها مؤثر باشد. به عقیده من این‌همه سخت‌گیری، ظلم مضاعفی است که به این بچه‌ها می‌شود.
چه تعداد از جانبازان شیمیایی متعلق به استان اصفهان هستند؟
ما در اصفهان، بیش از 100 هزار نفر جانباز شیمیایی داریم که 11 درصد کل جانبازان شیمیایی کشور است. از این تعداد حدود یک هزار نفر جانباز چشمی و ریه‌ای هستند که متأسفانه درگیری شدیدتری دارند و حالشان وخیم‌تر از دیگر جانبازان شیمیایی است.