در یک تعریف ساده سواد مالی، توانایی قضاوت آگاهانه و تصمیم‌گیری مؤثر درباره استفاده و مدیریت پول است. در تعریف دیگر، سواد مالی ترکیبی از آگاهی، دانش، مهارت‌ها، گرایش و رفتارهای مالی لازم برای تصمیم‌گیری صحیح مالی و سرانجام دستیابی به وضعیت مساعد مالی فردی است. به اعتقاد دنز و هابرمن (2007) سواد مالی قابلیت فرد در تفسیر، برقراری ارتباط، محاسبه، انجام قضاوت‌های مستقل و اقدام در راستای این فرایندها در جهت بقا در جهان مالی پیچیده امروزی است.
اهمیت سواد مالی
اکنون که با تعاریف سواد مالی آشنا شدیم، باید بدانیم چرا سواد مالی جزء لاینفک زندگی همه افراد است. همان‌طور که سبک زندگی افراد در سال‌های اخیر تغییرات چشمگیری یافته است (عصر دیجیتال، اینترنت اشیا، هوش مصنوعی و …) ابزارهای مالی نیز تغییرات و نوآوری‌های زیادی داشته است. در این شرایط اگر هر فرد بتواند زندگی مالی سالمی داشته و در برابر بحران‌های مالی از خود محافظت کند، نشان می‌دهد از حداقل‌های سواد مالی برخوردار است. سواد مالی در گام نخست به منابع درآمد تمرکز دارد و پس‌ازآن مدیریت پول و دارایی را شامل می‌شود. با فراگیری دانش سواد مالی یاد می‌گیرید که چگونه درآمد خود را بودجه‌بندی کنید، چگونه بدهی‌های خود را مدیریت کنید، چگونه بخشی از درآمد خود را پس‌انداز کنید و در نهایت برای دوران بازنشستگی برنامه‌ریزی کنید.
تفاوت سواد مالی و هوش مالی
رابرت کیوساکی هوش مالی را توانایی حل مشکلات مالی از طریق نگرش‌ها و دانش مالی درست می‌داند، به‌طوری‌که باعث ایجاد رفتارهای مالی صحیح در افراد می‌شود. در نتیجه هوش مالی بیشتر به جنبه ذاتی و نگرشی دانش مالی اشاره دارد. در مقابل همان‌طور که از نام سواد مالی مشخص است، به جنبه اکتسابی و کاربردی دانش مالی اشاره دارد. هوش مالی بیشتر به مباحثی همچون درآمدزایی، حفظ پول، بودجه‌بندی پول، تقویت پول و بهبود اطلاعات مالی می‌پردازد؛ اما در سرفصل‌های سواد مالی، اعتبار و بدهی، ریسک و بیمه، پس‌انداز و بازنشستگی و تصمیم‌گیری‌های مالی وجود دارد.
سواد مالی خود را بهبود دهید
برای افزایش سواد مالی، مطالعه شرط لازم و تمرین دانش فراگرفته شده، شرط کافی است. در نتیجه نمی‌توان گفت فقط مطالعه باعث افزایش سواد مالی می‌شود، همان‌طور که با خواندن جزوات آموزش شنا، شناگر قابلی نخواهید شد. در نتیجه باید دل به دریا بزنید! کتاب «ثروتمندترین مرد بابل» نوشته جورج سمیوئل کلاسون یکی از معروف‌ترین کتاب‌ها در حوزه ارتقای سواد مالی است. این کتاب در سال 1927 نوشته شده است و در قالب حکایت‌های مختلف، دانش مالی افراد را بهبود می‌بخشد. اما کتاب‌های جدیدتری هم وجود دارد که در این زمینه به شما کمک می‌کند. رابرت کیوساکی یک از معروف‌ترین نویسنده‌ها در این حوزه است و کتاب «پدر ثروتمند، پدر فقیر»، نام‌آشناترین کتاب او در این حوزه است. انتشارات سازمان بورس نیز در چند سال اخیر در این حوزه کتاب‌های پرمحتوایی منتشر کرده است. «پزشک مالی: راهکارهایی برای حل تنگناهای مادی و بهبود سلامت امور مالی» و «سواد مالی برای همه» از جمله این کتاب‌هاست. باز هم تأکید می‌کنم صرف خرید کتاب‌های گوناگون شما را آدم باسوادی نمی‌کند. مهم آن است که از همین امروز برای مدیریت پول در زندگی شخصیتان برنامه‌ریزی کنید.