برهکشان قلیانفروشها!
بازار ارزان عرضه قلیان از ساعتی 20هزار تومان به بالا در غلیان حاشیه زایندهرود هم داغ است و مشتریهای پروپا قرص و جوان دارد که شیفته و واله دود هستند؛ بازاری که اگرچه غیرقانونی است، اما به قانون و مقررات و هر آنچه درباره ممنوعیت عرضه قلیان در بوستانها و تفرجگاههاست بیتفاوت است و دهن کجی میکند؛چرا که این روزها هر جایی کهپول نباشد، در دود است و حالا همین
حلقههای خاکستری دود است که حاشیهزایندهرود را به سفرهخانههای پُردود و گردزغالگرفته همانند کرده است و لابد هم زور دستگاههای عـریـض و طــویـل هـم به بستــن وپلمبکردن آن نمیرسد؛ وگرنه علیرغم اخطارها و خطونشانکشیدنهای پلیس، زایندهرود غرق در دود و غلیان قلیانها نبود. علاقهمندان به قلیان و کام گرفتن از آن، یکیدو تا نیستند و روزبهروز هم بر تعدادشان افزوده و جمعیتشان تکثیر میشود؛ هـرچنــد عــددها و رقمهایی از مصرفکنندگان قلیان، گاه و بیگاه ازسوی مراجع رسمی اعلام میشوند تا آلارم هشدار را بهصدا درآورند. تمایل روزافزون دخترها و پسرها به قلیان و افزایش مصرف در بوستانها و تفرجگاهها و حیاط خانهها، حاکی از این است که این آمارها نمیتواند دقیق و موشکافانه از یک تفریح ارزان، اما غیررسمی باشد؛ اعداد و ارقامی که جدیدترین آنها را بهزاد ولیزاده که مسئول دبیرخانه کشوریکنترل دخانیات است اعلام کرده و از آن پرده برداشته است؛ اینکه بیشترین مصرفکنندگان وعلاقــهمندان به قلیــان را نـــوجــوانان تشکیـــل مــیدهند؛ همـــانهایی کـه هنـــوز پشت لبشان سبز نشده و راه درازی در پیش دارند: «قلیان بهصورت روزانه ۳/۶۴درصد در زنان و ۵/۵۶درصد در مردان بالای ۱۸سال مصرف میشود؛ همچنین 4/44درصد زنان کشور و ۲۵/۸۸درصد مردان بالای ۱۸سال دخانیات مصرف میکنند.»
این قلیان دوستداشتنی!
قلیان درحالی بین نوجوانها و جوانها محبوب شده و جایگاه ویژهای از تفریح و سرگرمی آنها را به خود اختصاص میدهد که کمتر کسی است که از مضرات و پیامدهای آن با خبر نباشد؛ مثلا اینکه در دنیا حدود هشتمیلیون نفر سالانه بر اثر مصرف دخانیات جان شیرین خود را از دست میدهند که از این تعداد یکمیلیون و ۲۰۰ هزار نفر بر اثر دود سیگار میمیرند. این آمار را اگر در کشورمان، ایران، واکاوی کنیم، به مرگ سالانه 60هزار نفر ایرانی بر اثراستعمال دخانیات خواهیم رسید.بـه گفتـه ولــیزاده، بیــن ســالهــای1390-1388 یعنــی فـقـط درعـرض دوسال 40درصد مصرف قلیان در گروه سنی بالای 15سال در کشورمان افزایش یافته است و این روند تا آنجا ادامه پیـدا کـرده که اکنـون بـا افــزایش57درصدی مصرف قلیان در میان زنان و مردان بالای 18سال کشور
مواجهایم.بررسیهای «جامجم» نیز نشانمیدهد که سرانه مصرف تنباکوی ایرانیها تقریبا مبهم است و برخلاف اعداد مربوط به سرانههای سیگار، زیاد دربارهاش حرف زده نمیشود، ولی آماری از سال 1398 در دست است که هموطنان ما در این سال بیش از 10هزار تن تنباکوی قلیان مصرف کردهاند؛ این درحالی است که او معتقد است، دخانیات علاوه بر اینکه آسیبهای زیادی را برای سلامت بدن ایجاد میکند، برای محیطزیست نیز تخریبکننده است. هفتهزارماده شیمیایی در دخانیات موجود است که در ۷۰نوع ماده، سرطانزایی ثابت شده و بخشی از فیلتر سیگار که باقی میماند، خسارت زیادی برای محیط زیست دارد ومصـرف دخــــانیــات بار سنگینــی بر اکو سیستم جهانی وارد میکند.
کو گوش شنوا؟
گوش شنوایی، اما در اینباره وجودنـدارد و پــرســه در گــوشـــهوکنـــار و بوستانهای شهر بهخوبی نشان مــیدهد که عـلاقــه نـوجـوانهــا و جوانها به قلیان اندک و دلکندن از این تفریح برایشان آسان نیست؛ علاقهای که روزبهروز تشدید میشود و متولدان جدیدی را در دایره خود جای میدهد و باعث میشود که آمارها از رشد 57درصدی مصرف قلیان در ایران سخن بگویند.به گفته غلامرضا حیدری، رئیس مرکز تحقیقات کنترل دخانیات دانشگاه شهیدبهشتی، تا وقتی قانون اجرا نشود و دخانیات بهوفور در همهجا جولان دهد، وضع همینطور خواهد بود. آنطور که او به «جامجم» گفته است: «وقتی برنامههای پیشگیری از مصرف دخانیات اجرا نمیشود، حتما باید منتظر افزایش گرایش نوجوانها و جوانهای بیشتری بهاین سمت باشیم؛ همچنین وقتی جرائمی که در قانون جامع کنترل دخانیات در نظرگرفته شده بهدرستی اعمال نمیشود، شرایط برای مصرفتفریحی در ابتدا ،سپس برای مصرفروزانه و دائمی دخانیات مهیا میشودو مقـدار مصـرف کشــوری نیــز بــا جهشهای چشمگیر افزایشمییابد؛ همچنیــن بـراســاس قــانون فقـط چایخـانهها مجاز به ســرو قلیان هستند که این قانون نیز مربوط به قبل از انقلاب است. به جز این، هیچ مکانی حق سرو قلیان را ندارد؛ درحـالی کـه انـــواع رستـــورانهـــا،سفرهخانهها و حتی برخی کافیشاپها قلیان را در منوی خود قرار دادهاند. درباره قلیانسراها و صدور مجوز برای سرو قلیان، اساسا شرایطینامشخص و غیرعادی حاکم است؛ چون نظارتها و بازرسیها تا وقتی مسئلهای پیش نیاید، انجام نمیشود.» مسعود کیانپور، جامعهشناس نیز دلیل رغبت نوجوانان به قلیان راعدمبرنامهریزی و تصمیمگیری منظمو کارشناسی شده در رابطه با نحوهپرکردن اوقاعت فراغت نوجوانان و جوانان در سطوح خرد و کلان میداند. علاوه بر این، او در گفتوگویی با«اصفهانزیبا»، داشتن حس کنجکاوی و سردرگمی و تغییر سبکزندگی را ازجمله دلایل گرایش نوجوانان به تفریــحهای ایـــنچنینــی میدانـــد: «نوجوانان نمیدانند که اوقاتفراغت خود را چگونه پر کنند؛ بهخصوص اینکه بهدلیل شیوع کرونا در کشور بسیاری از مراکز تفریحی و ورزشی و فرهنگی و هنری در ماههای گذشته تعطیل شد و مدارس نیز بهصورت آنلاین فعالیت میکردند.» او با اشــاره به اینــکه نوجوانـــان بهدلیل اقتضای سنی دارای حس کنجکــاوی هستنــد و همچنــیــن تحتتأثیر همسنوسالان و دیگران قرار دارند، میگوید: «به همین دلیل نیز ممکن است برخی از افراد سودجو از این فرصت استفاده کنند و آنها را فریب دهند. به هرحال نوجوانان در این سن بهدلیل دارا بودن حس کنجکاوی تمایل دارند به سمتوسوهای مختلف حرکت و چیزهای متنوعی را تجربه کنند. در فرآیند جامعهپذیری برای افرادی که در شهر زندگی میکنند، گذراندن وقت با همسنوسالان بخشی از سبک زندگی را تشکیل میدهد؛ سبکی که مولد آن فرهنگ معاصر است و فقط هم منحصر به اصفهان نمیشود؛ البته در کشورهای دیگر نوجوانان از یک سنی به بعد وارد بازار کار میشوند و حداقل درآمدی را برای خود دستوپا میکنند؛ درحالی که در کشور ما چنین فرهنگی هنوز جا نیفتاده است؛ بنابراین نوجوانان نیز بیشتر اوقاتفراغت خود را اینگونه طی میکنند.»