بـررســی آمـــار تـولـیـد و فــــروش خودروسازان اصلی در بهمن امسال نشان میدهد که ایرانخودرو و سایپا (و پارسخودرو بهعنوان زیرمجموعه سایپا) در مجموع کمتر از ۷۰ هزار دستگاه خودرو تولید کردهاند که از میزان تولید آنها در ماههای گذشته کم و کمتر شده است. این در حالی است که مجوز افزایش قیمت خودروها منوط به قول خودروسازان برای افزایش تولید صادر شد.
در پی نارضایتی رهبر معظم انقلاب و مردم در خصوص کیفیت پایین خودروهای داخلی، رئیسجمهور با بازدید سر زده از ایرانخودرو دستورهای مهمی برای تحول در این صنعت صادر کرد. دهم بهمن ماه بود که رهبر معظم انقلاب اسلامی مواضع مهمی را درباره وضعیت نامطلوب خودروی داخلی مطرح و از آن انتقاد کردند. ایشان در دیدار جمعی از تولیدکنندگان و فعالان صنعتی در این باره گفتند که با وجود حمایت زیاد از صنعت خودرو در کشور، کیفیت خودرو خوب نیست و مردم ناراضیاند و حق با مردم است.
خودروسازی یکی از پایههای اقتصاد کشور است، پایهای که قرار نبود در این روزها در این سطح کیفی و کمی قرار داشته باشد. در این شرایط همچنان چشم انداز صنعت خودرو در کشور نامشخص است. اوایل هفته گذشته بود که رهبر معظم انقلاب در دیدار تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی تأکید کردند: ما در برخی از محصولات داخلی متأسفانه شاهد این هستیم که به کیفیت توجه نمیشود، این خیلی بد است. این همه حمایت در طول این سالها از صنعت خودرو در کشور شده، خب کیفیت خودرو خوب نیست، مردم ناراضیاند. درست هم میگویند، حق با مردم است؛ یعنی اعتراض مردم بجا است، این صنعت نتوانسته رضایت مشتری را جلب کند.
رکوردشکنی پیاپی قیمتها در بازار خودرو در طول هفتههای گذشته هم فعالان این بازار و هم مردم را شوکه کرد. اخبار پراید 200 میلیون تومانی در شبکههای اجتماعی و گاهی خبرگزاریها دستبهدست میشد و واکنشهای مختلفی در پی داشت؛ ولی در بازار خودرو ماجرا متفاوت بود. صالحی، فعال بازار خودروی اصفهان، میگوید: «ما هم میخواندیم ماشین گران شده است؛ ولی نمیدانیم چگونه؟ اصلا معاملهای انجام نمیشود که ماشین گران یا ارزان شده باشد.» بررسیهای میدانی نشان میدهد معاملات بازار خودرو به شدت کاهش یافته است و با قیمتهای ماه گذشته نیز تقاضایی وجود ندارد.
آیا قیمتها در بازار خودروی اصفهان با آزادسازی واردات رابطه دارد؟ فعالان بازار معتقدند آزادسازی واردات خودرو بر افزایش عرضه و افت نسبی قیمت خودروهای داخلی و خارجی تأثیرگذار است. در طول سه سال گذشته قیمت خودرو همراه با نوسانهای ارزی بالا و پایین رفت؛ ولی از زمان انتشار اخباری مبنی بر آزادسازی واردات خودرو، قیمت انواع خودروهای ایرانی و خارجی بهرغم افزایش نرخ دلار، ثابت مانده است. حالا فعالان بازار و فروشندگان چشم امید به آزادسازی واردات اتومبیلهای خارجی دوختهاند تا شاید با پایان سال، قیمتها در بازار خود نزولی شود.
«هرکسی بتواند خودرو یا قطعات خودرو صادر کند و برای دولت هزینه ارزی ایجاد نکند میتواند واردات خودرو داشته باشد. البته تنها واردات خودروی هیبریدی و برقی با این شرایط آزاد میشود.» این جمله به نقل از سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس است و شاید پس از حدود سه سال مقدمهای بر آزادسازی واردات خودرو شود. نمایندگان مجلس این روزها در حال تصویب طرحی برای آزادسازی واردات خودرو به کشور هستند و مهدی دادفر، دبیر انجمن واردکنندگان خودرو، از احتمال افت 50 تا 80درصدی قیمتها در بازار خودروهای وارداتی پس از تصویب این طرح میگوید. ولی آیا این مسئله ممکن است؟
از اواخر خرداد ۹۷ و در راستای مدیریت منابع ارزی، واردات خودرو به کشور ممنوع شد و تا به امروز نیز با وجود همه انتقادها به این تصمیم و همچنین پیشنهادهای مختلف برای لغو این ممنوعیت، روی خوش به ازسرگیری واردات خودرو نشان داده نشده است. حالا وزیر پیشنهادی صمت در برنامههای خود برای صنعت خودرو، روی کاهش تعرفه واردات خودرو نیز انگشت گذاشته است و زمزمههایی در خصوص عملیاتیشدنش مطرح میشود. سیدرضا فاطمی امین، وزیر پیشنهادی صمت، در پاسخ به پرسشی درباره احتمال واردات کالاهای نهایی از جمله لوازمخانگی و خودرو گفته است: به خاطر محدودیتهای ارزی، واردات خودرو چند سالی ممنوع شده اما این دوره زیادی طولانی شده است و دولت باید حداکثر یک سال، خود را بازیابی میکرد؛ اما هنوز همان شرایط حفظ شده است.
خریدوفروش حواله خودرو ممنوع است؛ ولی بررسیها نشان میدهد با قیمت 8 تا 30 میلیون تومان به سادگی آب خوردن یک حواله خودروی صفر کیلومتر به فروش میرسد. حوالههای خودرو پس از هر بار اعلام برندگان قرعهکشی در کانال و گروههای تلگرامی، اینستاگرام و سایتهای مجازی آگهی میشود. فروشندگان این حواله را با بالاترین قیمت پیشنهادی واگذار میکنند. همچنین فروشندگان برای دورزدن ممنوعیت انتقال سند خودرو، با خریدار قولنامه مینویسند و جهت ضمانت به اندازه مبلغ کل خودرو به خریدار سفته یا چک میدهند تا ریسک معامله به حداقل برسد.
پژو، سمند، دنا، تیبا و کوئیک این روزها بیش از سایر خودروها در خیابانها شهر دیده میشوند و بررسی نتایج حاصل از قرعهکشیها نیز از تقاضای زیاد برای خرید این دسته اتومبیلها حکایت دارد. خودرویی مانند شاهین هنوز پا به بازار نگذاشته ولی تعداد ثبتنامکنندگان برای خرید شاهین از محبوبیت بالای این اتومبیل نوبر حکایت میکند. این خودروها با وجود فروش زیاد، جز ضرر چیز دیگری برای خودروسازان به همراه ندارد و بررسی گزارشهای مالی خودروسازان در سال 99 نشان میدهد خانواده پژو، سمند، دنا، شاهین، تیبا و کوئیک ضررهای میلیاردی عاید سه شرکت خودروسازی بزرگ کشور کرده است.
قرعهکشی خودرو و تعیین شرایط برای پیشفروش آن یک سیاست شکستخورده برای ساماندهی بازار خودرو محسوب میشود. تجربه فروش خودرو از تابستان سال گذشته تاکنون با تعیین شرایط برای پیشفروش و قرعهکشی گواه این ادعاست. این شرایط نهتنها تأثیری در بازار خودرو نگذاشتند بلکه بر افزایش فعالیت دلالان در بازار و نابسامانیها دامن زدند و قیمت خودرو نیز از این سیاستها تأثیر مثبت نپذیرفت.
همزمان با ارسال پالسهای مثبت مذاکرات وین و اخباری که از روند پیشروی مذاکرات به گوش میرسد، تقاضا در بازار خودرو کاهش یافته است. حالا بازار خودرو در رکودی سنگین به سر میبرد و کاهش تقاضا تا حدودی منجر به ریزش قیمت خودرو نیز شده است. درواقع انتظارات برای کاهش قیمت خودروها طی ماههای آینده افزایش یافته و همین عامل تأثیرش را روی بازار خودرو گذاشته است. نتیجه مذاکرات وین در سرنوشت بازار خودرو تأثیرگذار خواهد بود؛ ولی در این میان کارشناسان بازار خودرو روند ریزشی قیمتها در بازار خودرو را به عوامل دیگری نیز گره میزنند.
افزایش قیمت دلار متوقف شد، سکه پس از برخورد با سقف قیمتی 16 میلیون تومان وارد دوران اصلاحی شد و شاخص بورس از دو میلیون و 70 هزار از فاز گاوی وارد فاز خرسی شد. روند افزایشی قیمت کالاهای مختلف در طول ماههای گذشته متوقف شد؛ ولی انگار خودروی چینی ترمز بریده است! اتومبیل یا کالاهای وارداتی مختلف از آبان سال گذشته وقتی دلار نتوانست 32 هزار تومان را پشت سر بگذارد، اصلاح قیمتی را آغاز کردند؛ ولی از همان روز مونتاژکاران چینی نهتنها طی چند مرحله قیمت مـحـصـولات خود را افزایش دادند، بلکه محصولات جدید چـیـنـی با قــیـــمـتهای عـجـیـبغـریـبـی پیشفروش شده اند.