در میان آثار متعددی که جلالالدین همایی نگاشته است، کتاب سه جلدی «تاریخ رجال و دانشمندان» بیش از باقی آثار منعکسکننده روزگار و شخصیت خود مؤلف است. این کتاب حاوی زندگینامه صدها تن از شخصیتهای اصفهانی است؛ از روزگار آدم ابوالبشر تا زمان زندگی مؤلف. با این حال از آنجا که مؤلف به مردان و زنان روزگار خویش نیز پرداخته و در این میان با بسیاری از آنها ارتباط، دوستی و همدرسی داشته است، بنابراین در آیینه زندگینامههایی که بیان کرده میتوان فضای عمومی و جامعی از حیات فکری و روزگارش را ترسیم نمود. در یک قانون کلی باید اذعان کنیم که «زندگی در زندگینامهها جاری است» ما در این مقاله به بهانه معرفی این کتاب ارجمند که توسط انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در سال 1396 و در دو هزار صفحه به چاپ رسیده است، به کاوش پرداخته و میکوشیم برشهایی از این زندگی و زمانه را از دل آن بیرون آوریم.