دبیرستان سعدی، یکی از ابنیه نسبتا تازه اما پرروایت واقع در دولتخانه صفوی اصفهان است. بنایی که ایده اولیهاش به ابتکار کارمند بلژیکی دولت ایران برای راهاندازی «مدرسه مالیه» در اصفهانِ حوالی 109 سال پیش برمیگردد و بعد پای آندره گدار و ماکسیم سیروی فرانسوی برای ساختش به میان کشیده شده و حوالی 84 سال پیش بهطور رسمی افتتاح میشود. این بنا کاربریهای مختلف و فرازوفرودهای بسیاری را از سر گذرانده که خواندنشان جذاب، آموزنده و راهگشاست. در مطلب پـــیــش رو به قلم عبدالمهدی رجــایـــی روایتهای تـاریــخـــی ایـــن مـدرســه را میخوانید.
در میان آثار متعددی که جلالالدین همایی نگاشته است، کتاب سه جلدی «تاریخ رجال و دانشمندان» بیش از باقی آثار منعکسکننده روزگار و شخصیت خود مؤلف است. این کتاب حاوی زندگینامه صدها تن از شخصیتهای اصفهانی است؛ از روزگار آدم ابوالبشر تا زمان زندگی مؤلف. با این حال از آنجا که مؤلف به مردان و زنان روزگار خویش نیز پرداخته و در این میان با بسیاری از آنها ارتباط، دوستی و همدرسی داشته است، بنابراین در آیینه زندگینامههایی که بیان کرده میتوان فضای عمومی و جامعی از حیات فکری و روزگارش را ترسیم نمود. در یک قانون کلی باید اذعان کنیم که «زندگی در زندگینامهها جاری است» ما در این مقاله به بهانه معرفی این کتاب ارجمند که توسط انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در سال 1396 و در دو هزار صفحه به چاپ رسیده است، به کاوش پرداخته و میکوشیم برشهایی از این زندگی و زمانه را از دل آن بیرون آوریم.
در تاریخ چهارصدساله میدان نقشجهان لحظات جالب و حساسی وجود دارد که گاهی باور آن سخت است. اما این را بدانیم که در اواخر قاجار، میدان نقشجهان ملک شخصی خاندان ظلالسلطان شده بود. به همین سادگی! در اواسط دوران پهلوی شهرداری اصفهان توانست به این ماجرا خاتمه دهد. این متن، داستان مذکور و روند آزادسازی میدان را از منابع مختلف بررسی کرده است.
سابقه حفاظت از آثار تاریخی ایران به چه زمانی و تلاش چه کسانی برمیگردد؟! در پاسخ به این سؤال به سراغ تاریخچه «انجمن آثار ملی ایران» میرویم و فعالیتهایی را که در قالب این ارگان در کشور و البته اصفهان انجام شد و رویههای خوبی را که پایهگذاری کردند، بررسی میکنیم. انجمن آثار ملی ایران در سال 1301 شمسی در تهران پایهگذاری شد. حدود پانزده نفر از رجال اهل فرهنگ ایران، که میدیدند آثار تاریخی و گنجینههای ایران مورد بیتوجهی قرار گرفته و در حال نابودی هستند، جلسهای تشکیل دادند و قرار گذاشتند با انجام فعالیتهای قلمی و عملی احساسات و فکر مردم را به این آثار برانگیزانند و تلاش کنند تا جایی که میشود به حفظ و مرمت این آثار کمک کنند.