رئیس گروه شهر دوستدار کودک معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان با تاکید بر اینکه اصفهان سه سال متوالی است که پایلوت شهر دوستدار کودک است، گفت: «شهرداری اصفهان همه تلاش خود را برای شهر کودک و برنامه‌های ترویجی در کنار برنامه‌های فرهنگی و عمرانی برای آسایش و آرامش بچه‌ها گذاشته و به همین خاطر، اولین شهری است که نشان شهر دوستدار کودک را دریافت خواهد کرد.» اسماء نکویی ادامه داد: « بنابراین باتوجه به بستر فضای مجازی که نسبت به گذشته مورد استفاده کودکان نیز قرار دارد و شاهد انتشار عکس و اطلاعات آن‌ها و اتفاقاتی که در این زمینه رخ می‌دهد هستیم، مناسب دانستیم تا با حضور کارشناسان چنین وبیناری را برگزار کنیم.»
در ابتدای این وبینار تخصصی منصوره معین الدینی، کارشناس ارشد حقوق بشر در مقام میزبان با اشاره به بحث موجود ضمن ابراز خرسندی از تشکیل شورای اجرایی شهر دوستدار کودک در اصفهان و کشور گفت:« قسمت مهمی از مشکلات کودکان ناشی از مشکلات اقتصادی و اجتماعی است، بنابراین توجه به برطرف‌سازی اصولی آن بسیار مهم است، زیرا قرار است که کودکان آینده‌سازان این کشور باشند. آن‌ها امروز کودک هستند و دارای شخصیت نسبتا مستقلی که در کنوانسیون کودک به آن توجه شده است. به همین خاطر باید به این شخصیت نسبتا مستقل توجه داشت و به دنبال آن به شرایط خاصی که دارد و حقوقی که در این زمینه پیش روی او قرار داده شده.» معین‌الدینی افزود: «یکی از انواع حفظ حریم کودک، حفظ این حریم در فضای مجازی است. حریم کودک در دو مقوله فعالیت در فضای مجازی توسط والدینی که کودکان کار اینستاگرامی پرورش می‌دهند و دیگری با توجه به وجود کرونا و استفاده خود کودکان از فضای مجازی تعریف می‌شود.»
فریب آنلاین و اختلاس اطلاعات!
آمنه دهشیری، دکترای حقوق بین‌الملل دانشگاه سنت آنای ایتالیا سخنان خود را با اشاره به خطرات دنیای آنلاین آغاز کرد و گفت: «یکی از خطراتی که در دنیای آنلاین وجود دارد کلاهبرداری‌های آنلاین است که حتی افراد بالغ هم در معرض آن هستند، اما کودکان به دلیل عدم آگاهی، فریب بیشتری می‌خورند. به همین خاطر، باید از سویی به این نکته توجه داشت که امکان سرقت اطلاعات خصوصی افراد در فضای آنلاین و سوء استفاده‌های بعدی از آن به آسانی مهیاست و از سوی دیگر، اطلاعات در دنیای آنلاین هیچ وقت از بین نمی‌رود و همیشه قابل دسترسی است.» او با بیان اینکه وقتی چیزی دانلود می‌کنیم همیشه این امکان وجود دارد تا بدافزارهایی همراه آن باشد، ادامه داد: «به دلیل اینکه کودک دانش لازم را ندارد، بیشتر از بزرگسال در معرض خطر بدافزارها قرار می‌گیرد. از این رو باید به نکته دیگری توجه داشت و آن جاسوسی تجاری است که از جمله خطرات دنیای آنلاین محسوب می‌شود.»
این دکترای حقوق بین‌الملل افزود: «سرویس‌های مختلف بازاریابی از اطلاعات افراد استفاده می‌کنند تا بتوانند از این اطلاعات برای پول‌سازی بیشتر بهره بگیرند. این موضوع هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان وجود دارد ولی کودکان به خاطر ناآگاهی، بیشتر در معرض فریب آنلاین و دزدیده‌شدن اطلاعات شخصی هستند.» دهشیری با اشاره به اینکه قانونی وجود ندارد که پدر و مادر تصاویر کودکان را به اشتراک نگذارند، گفت: «در برخی کشورها پرونده‌هایی توسط فرزندانی که بعدا بالغ شده‌اند به خاطر انتشار عکس‌های کودکی آن‌ها تشکیل شده است، به طوری که در برخی کشورها مثل فرانسه اجازه داده‌اند افراد از زمان ۱۸سالگی درخواست برداشته‌شدن عکس‌های دوران کودکی‌شان را به خاطر حریم خصوصی داشته باشند و در صورت عدم حذف این تصاویر، درخواست خسارت کنند، ولی در بیشتر کشورها این کار جرم نیست و بیشتر بحث اخلاقی و امنیتی است.» او با بیان اینکه برای حمایت از کودک در دنیای آنلاین در جهان اقداماتی انجام شده است، اظهار کرد: «از جمله این اقدامات جرم‌انگاری است، درحالی که در مواقع زیادی، قانون‌گذاری یک روند طولانی است و قانون عقب می‌ماند، در این شرایط در قالب کنش‌های اجتماعی، جوامع مدنی از شرکت‌های بزرگ مثل گوگل و فیسبوک خواسته‌اند خودشان مقرراتی را وضع و رعایت کنند تا به کودکان کمتر آسیب برسد.» این دکترای حقوق بین‌الملل ادامه داد: «محدودیت عضویت در برخی شبکه‌ها برای کودکان از جمله اقداماتی است که قانونی نیســــــت، بلکه نوعی خودتنظیمی است که از قانون جلوتر عمل می‌کند. همچنین یک‌سری اپلیکیشن‌هایی وجود دارد که می‌تواند برخی سایت‌ها را فیلتر کند که معمولا در مدارس وصل می‌شود.»
تربیت رسانه‌ای به جای سواد رسانه‌ای
فائزه تقی‌پور، دکترای تخصصی علوم ارتباطات در ابتدای سخنان خود با اشاره به اینکه در مباحث مختلف همواره به موضوع سواد رسانه ای به منزله یک مسکن موقت نگاه می‌کنیم، گفت: «هرجا به مشکلی بر می‌خوریم از این مسکن استفاده می‌کنیم و بر تقویت سواد رسانه‌ای برای حل مشکلات جامعه تاکید می‌شود.»
او با بیان اینکه مبحث سواد رسانه‌ای با پیشینه ۸۰ ساله‌اش در بحث حفظ حریم کودک و کودکی بی اثر است، ادامه داد: «باید سراغ مباحثی برویم که کاربری بیشتر و عمیق‌تری داشته باشد. یکی از این موضوعات تریبت رسانه‌ای به جای سواد رسانه‌ای است، به این معنا که به جای تمرکز بر سواد رسانه، سراغ تربیت رسانه‌ای برویم و سعی کنیم عمیق‌تر از آنچه لازم است به آن بپردازیم.» این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه رسانه‌ها لحظه به لحظه در حال حرکت رو به جلو هستند، تاکید کرد: «وقتی چنین حرکت پرشتابی در جریان است باید آماده باشیم و زمینه‌ای را فراهم کنیم که با هر رسانه و تکنولوژی جدید، کماکان این موضوع ثابت بماند و آموزش‌های رسانه‌ای به اندازه‌ای قوی باشد که مشکلی در زمینه اطلاعات رسانه‌ای کودک نداشته باشیم.» تقی‌پور یکی از مباحث مهم در تربیت رسانه‌ای را آگاهی‌بخشی دانست و ادامه داد: «هر محتوایی که قرار است در رسانه استفاده شود باید منجر به آگاهی‌بخشی به مخاطب شود و به افراد یاد دهیم در معرض پیام‌هایی از رسانه قرار گیرد که منجر به آگاهی او شود.» او همچنین به اهمیت زیاد پرورش فکر و ایده در تربیت رسانه‌ای اشاره کرد و افزود: «یکی از مواردی که بسیار به آن پرداخته می‌شود این است که مفاهیم انتزاعی را به کودک یاد دهیم؛ مثلا مفاهیمی مثل عدالت و آزادی که به‌راحتی نمی‌توان به کودک منتقل کرد.» این دکترای علوم ارتباطات با بیان اینکه اگر در زمینه تربیت رسانه‌ای کار کنیم می‌توانیم تهدیدها را به فرصت تبدیل کنیم، گفت: «باید کودک را غنی کنیم و آموزه‌ها را به سمت و سوی تربیت رسانه‌ای ببریم تا حتی زمانی که حضور نداریم تاثیرگذاری خود را داشته باشیم. به همین خاطر، در بحث‌های کودک و سواد رسانه‌ای، شاید از ۷سالگی به نتیجه برسیم، ولی در تربیت رسانه می‌توانیم از سنین پایین‌تر شروع کنیم، در عین حال که نمی‌توانیم استراتژی یکسانی برای دوره‌های سنی مختلف داشته باشیم.»
تورم برنامه‌ریزی و نیاز به اجرای سیاست‌گذاری
مریم شعبان، مدیر گروه جامعه‌شناسی کودکی مرکز مطالعات دانشگاه تهران نیز با بیان اینکه حریم کودک در فضای مجازی پیش از اینکه یک آسیب باشد یک بحث و واقعیت اجتماعی است، گفت: «این درحالی است که در بیشتر مواقع نگاه ما کاملا آسیب‌شناسانه است و هنگامی‌که نگاه ما به موضوعات آسیب‌شناسانه باشد واقعیت‌های موجود را نمی‌بینیم.» او ادامه داد:« وقتی درباره حریم کودک بحث می‌کنیم اولین سوالی که در این حوزه مطرح می‌شود این است که در کدام زمینه اجتماعی و فرهنگی بحث می‌کنیم. در این راستا موضوعی که باید به آن توجه کنیم فضای جمع‌گرایانه جامعه ایران است که باید به آن نگاه جامعه‌گرایانه داشته باشیم.» این دکترای جامعه‌شناسی کودکی با یادآوری اینکه مفهوم کودک در ایران شامل هر فرد زیر ۱۸ سال است، گفت: «افراد زیادی معتقد به عدم حضور کودک در فضای مجازی هستند، درحالی که کودک این حق را دارد که از فضای مجازی استفاده کند، البته نه به این معنا که کودک بدون نظارت و آزادی کامل در این فضا باشد.» شعبان با تاکید براینکه نیازمند این هستیم که نگاه کاملا تخصصی به حریم خصوصی کودک داشته باشیم، ادامه داد: «این نگاه تخصصی باید متناسب با ساختار جمع‌گرایانه جامعه ایران و اهمیت نهاد خانواده باشد، بنابراین باید حقوق حریم خصوصی کودکان را به آگاهی خانواده یعنی والدین و سرپرستان کودک برسانیم.» او در پایان تاکید کرد: «توانمندی لازم در کشور وجود دارد و نیاز به سیاست‌گذاری مجدد نداریم، بلکه حتی تورم برنامه و سیاست‌گذاری داریم، درحالی که باید وارد مباحث اجرایی شویم و در عین حال به عنوان یک کنشگر باید خودمان هم در این زمینه تلاش کنیم.»
