مذاکره غیرمستقیم ایران و امریکا؛ گفتگوهای محرمانه در آلمان؟
در روزهای اخیر، اخبار متعددی درباره مذاکره غیرمستقیم ایران و امریکا منتشر شده که توجه رسانههای جهانی را به خود جلب کرده است. اما مذاکره غیرمستقیم یعنی چه؟ و چه پیامدهایی میتواند برای آینده توافق هستهای داشته باشد؟ به نظر میرسد که دور جدیدی از رایزنیها، هرچند به صورت غیرمستقیم، میان تهران و واشنگتن در حال شکلگیری است.
مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا در فرانکفورت
آسوشیتدپرس از برگزاری نشستی در فرانکفورت آلمان خبر داده که در آن مقاماتی از ایران و آمریکا، بهصورت غیرمستقیم، گفتوگوهایی داشتهاند. «ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، این مذاکره غیرمستقیم را گامی مثبت توصیف کرده و گفته انتظار تحولی سریع را نباید داشت. روزنامه گاردین نیز با اشاره به همین نشست، آن را تلاشی برای طراحی سازوکاری جهت رفع تدریجی تحریمها در قبال بازگشت ایران به تعهدات برجامی دانسته است.
مذاکره غیرمستقیم یعنی چه؟
در دیپلماسی، زمانی که دو کشور بهدلایل سیاسی یا تنشهای موجود، امکان گفتوگوی مستقیم ندارند، از روش مذاکره غیرمستقیم استفاده میشود. در این شیوه، نمایندگان طرفین از طریق واسطههایی مانند اتحادیه اروپا، روسیه یا دیگر کشورها پیامها را رد و بدل میکنند. در موضوع ایران و آمریکا، بهدلیل فقدان روابط رسمی، این شیوه از مذاکره برای پیشبرد اهداف دیپلماتیک انتخاب شده است.
واکنشها به مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا
راب مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، نشست اخیر را «اولین قدم در مسیر درست» خوانده است. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در وین، نیز از وجود فضای مثبت اما چالشبرانگیز در این مسیر خبر داده است. محمدجواد ظریف نیز با تأکید بر غیرمستقیم بودن مذاکرات، هدف اصلی را نهاییسازی اقدامات برای لغو تحریمها عنوان کرده است. عباس عراقچی هم تصریح کرده که آمریکا برای بازگشت به برجام، نیاز به مذاکره جدید ندارد و باید همانگونه که خارج شد، به توافق بازگردد.
اختلافنظر داخلی درباره بازگشت به برجام
مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، در داخل ایران نیز با واکنشهای متفاوتی روبهرو شده است. برخی رسانههای منتقد دولت همچون تسنیم و فارس، از زبان منابع امنیتی، مخالفت خود را با روند بازگشت گامبهگام به برجام اعلام کردهاند. آنها تاکید دارند تنها در صورت لغو مؤثر تحریمها، ایران به تعهدات کامل خود بازمیگردد. روزنامه کیهان نیز ضمن انتقاد از دولت روحانی، این روند را در تضاد با راهبرد نظام دانسته است.
مجلس و نقش آن در شکلگیری مذاکرات غیرمستقیم
از سوی دیگر، برخی نمایندگان مجلس یازدهم، این نهاد را عامل اصلی در احیای صنعت هستهای و فراهمسازی شرایط برای مذاکرات جدید معرفی کردهاند. قالیباف در توییتی اعلام کرد که مجلس نشان داد میتواند در فرآیندهای کلان کشور تأثیرگذار باشد و اقداماتش نقش کلیدی در رسیدن به وضعیت کنونی داشته است.
