مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا در آلمان؟
آســوشیـــتــدپرس درباره نشست روز سه‌شنبه گفته است که مقامات دولت آمریکا انتظاراتشان را پایین آورده‌اند. «ند پــرایس»، ســخــن‌گوی وزارت خارجه آمریکا، ازسرگیری مذاکرات روز سه‌شنبه را یک اقدام «سالم روبه‌جلو» خوانده و بااین‌حال تأکید کرده که نباید منتظر یک گشایش فوری باشیم؛ چراکه مذاکرات سختی پیش روداریم. روزنامه گاردین بریتانیا هم در گزارشی از مذاکرات محرمانه در همین رابطه خبر داد که در فرانکفورت آلمان برگزارشده است. بنابر این گزارش، این مذاکرات محرمانه بر ایجاد یک سازوکار برای لغو تدریجی تحریم‌های آمریکا در مقابل بازگشت ایران به اجرای تعهداتش به برجام تمرکز داشته است. نیویورک‌تایمز نیز در گزارشی درباره آغاز مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در یادداشتی به قلم فرناز فصیحی به دشواری‌های راه پیش رو اشاره‌کرده و گفته تاریخ نشان داده حتی برداشتن گام‌های موقتی هم در این مسیر دشوار است. جمهوری‌خواهان کنگره که با برجام مخالف‌اند در کنار برخی دموکرات‌ها معتقدند بایدن با برداشتن تحریم‌ها عملا فشارها بر تهران را کاهش می‌دهد. بایدن باید مراقب باشد که این پیام که قرار است درخواست‌های ایران را اجابت کند، مخابره نشود.
در این گزارش همچنین آمده است: در ایران نیز اعتماد به آمریکا شدیدا سلب شده. نیکولاس برنز، یکی از مقامات ارشد وزارت خارجه در دولت بوش و از افراد نزدیک به مذاکرات هسته‌ای با ایران، می‌گوید: عجیب نیست که ایران بر سر این موضوع دچار تشتت باشد. در سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸ هم که متحدان اروپایی ما اولویت اقدامات برای توقف جاه‌طلبی‌های هسته‌ای ایران را برداشتند، ایرانی‌ها مانند امروز ازنظر داخلی بر سر زمان و چگونگی مذاکرات دچار اختلاف‌نظر بودند.
واکنش‌ها به مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا
راب مالی، نماینده ویژه بایدن در امور ایران نیز در توییتر خود نشست روز سه‌شنبه را «اولین قدم» خوانده و گفته دیپلمات‌ها در مسیر درست قرار گرفته‌اند. میخائیل اویانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین، درباره نشست روز سه‌شنبه گفته است که این احساس وجود دارد که در مسیر درست قرار گرفتیم؛ اما راه پیش رو راه ساده‌ای نیست و نیاز به تلاش‌های فشرده دارد. اعضا آماده این مسیرند. محمدجواد ظریف هدف از نشست سه‌شنبه وین را مذاکره درباره نهایی‌شدن مسئله لغو تحریم‌ها خوانده است. او در توییتر خود نوشته: هدف این مذاکرات «نهایی‌کردن سریع برداشتن تحریم و اقدامات هسته‌ای برای رفع هماهنگ همه تحریم‌ها و سپس توقف اقدامات جبرانی از طرف ایران» است. ظریف تأکید کرده که ایران و آمریکا در وین گفت‌وگوی مستقیم نخواهند داشت. عباس عراقچی که ریاست هیئت ایرانی در نشست آنلاین کمیسیون مشترک برجام را برعهده داشت، درباره نحوه بازگشت آمریکا به برجام گفته این کشور نیاز به هیچ مذاکره‌ای برای بازگشت به برجام ندارد و راهش روشن است. عراقچی گفته که آمریکا همان‌طور که از برجام خارج شد و تحریم‌های غیرقانونی را علیه ایران وضع کرد، می‌تواند به برجام برگردد و دست از قانون‌شکنی بردارد. باوجود اطمینان‌خاطری که دولت درباره نشست روز سه‌شنبه داده، اما همچنان مخالفان دولت نگران بازگشت به برجام قبل از انتخابات ۱۴۰۰ هستند. حسن روحانی ۲۰ اسفند در جلسه هیئت دولت گفت: «برای بازگشت به تعهدات کل در برابر کل یا جزء در برابر جزء هم آماده‌ایم»، ولی ساعاتی بعد شبکه پرس‌تی‌وی به نقل از یک «مقام امنیتی» نوشت: «تنها راه بازگشت ایران به تعهدات برجامی خود این است که واشنگتن تمامی تحریم‌ها را بردارد. اگر تحریم‌ها برداشته نشوند، ایران اقدامات بیشتری را در آینده نزدیک اتخاذ خواهد کرد که فراتر از تعهدات تهران ذیل توافق هسته‌ای است.» پیشنهاد روحانی در حالی مطرح شد که پیش از آن تنها پیامی که از سوی ایران به آمریکا مخابره می‌شد، درخواست لغو یک‌باره تحریم‌ها به‌عنوان پیش‌شرط مذاکره با آمریکا بود. پس از اعلام آمادگی ایران برای بازگشت گام‌به‌گام به برجام، پرس‌تی‌وی، شبکه بین‌المللی صداوسیما به نقل از یک «مقام بلندپایه» ایرانی گزارش داده است که ایران تا قبل از رفع تحریم‌ها «هیچ گفت‌وگویی با آمریکا چه باواسطه و چه بدون واسطه انجام نخواهد داد.» هم‌زمان دو خبرگزاری وابسته به سپاه پاسداران نیز اظهارات برخی مقامات ازجمله یک «مقام ارشد امنیتی» را در مخالفت با این نظر دولت منتشر کردند.
بازتاب گفت‌وگوی غیرمستقیم ایران و آمریکا در رسانه‌های منتقد
خبرگزاری تسنیم با انتشار خبری با عنوان «مخالفت ایران با پیشنهاد بازگشت گام‌به‌گام به برجام» سخنانی را در مخالفت با پیشنهاد رئیس‌جمهوری ایران از زبان «یک مقام ارشد امنیتی که نخواست نامش فاش شود»، منتشر کرد.
به نوشته تسنیم، این «مقام امنیتی» گفته است که «ایران» با پیشنهاد بازگشت گام‌به‌گام به توافق هسته‌ای مخالف است و «تهران تنها در صورتی به تعهدات برجامی خود کامل بازخواهد گشت که تحریم‌ها به‌صورت مؤثری برداشته شوند.» خبرگزاری فارس نیز هم‌زمان نظرات دو نماینده مجلس در مخالفت با گفته‌های حسن روحانی را بازتاب داد. پژمانفر، نماینده مشهد، هدف حسن روحانی از طرح برداشته‌شدن گام‌به‌گام تحریم‌ها را «ایجاد دوگانگی در کشور» خواند که با «انگیزه‌های انتخاباتی» عنوان‌شده است. او مدعی شد: «انتخابات ۱۴۰۰ نزدیک است و رئیس‌جمهور با طرح این مسائل می‌خواهد خود را حامی برداشته شدن تحریم‌ها نشان دهد و با این حرف‌ها کاری کند که جریان حامی او بار دیگر پیروز انتخابات باشد.» روزنامه کیهان نیز دو روز بعد از اظهارات حسن روحانی در سرمقاله‌ای بــه قـــلــم حســیــن شریعتمداری به رئیس‌جمهور هشدار داد و گفت: «اظهارات تأمل‌برانگیز رئیس‌جمهور برخلاف سیاست و راهبرد قطعی اعلام شده جمهوری اسلامی از سوی رهبر انقلاب است که در شورای عالی امنیت ملی نیز رد شده است.» کیهان نیز به اظهارنظر مقام امنیتی ناشناس در شبکه پرس تی وی اشاره کرد و نوشت: «ایران قبل از رفع تحریم‌ها هیچ مذاکره رسمی و غیررسمی با آمریکا نخواهد داشت.»
آیا مجلس مسبب بازگشت احتمالی آمریکا به برجام شده است؟
از سوی دیگر، علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، جمعه‌شب در یکی از اتاق‌های شبکه اجتماعی کلاب هاوس در خصوص گشایش‌های اخیر ابراز امیدواری کرد و گفت: بن‌بست اولیه بر سر آغاز مذاکرات با آمریکا شکسته شده و جلسه روز جمعه (کمیسیون مشترک برجام) باعث عبور از مرحله اول بوده است. صالحی در کلاب هاوس اعلام کرد: «وقتی وارد مرحله فنی می‌شویم، یعنی مسئله دارد به‌گونه‌ای مدیریت می‌شود که آن بحث “اول تو، اول تو” دارد دور زده می‌شود». در این میان محمدباقر قالیباف هم‌زمان با صحبت‌های صالحی در کلاب هاوس توییتی منتشر کرده و عملا اعتبار بازگشت به مذاکرات برجامی با آمریکا را به نام خود زده است. او گفته: «زمانی می‌گفتند مجلس کاره‌ای نیست و نمی‌تواند تغییری ایجاد کند. با فعالیت مجلس یازدهم، هم صنعت هسته‌ای مجدد به راه افتاد و هم مقدمات رفع تحریم‌های آمریکا فراهم شد.»
