خوش‌نویسی اصفهان پژوهش می‌خواهد

آیین افتتاحیه نمایشگاه آثار استاد معین‌الکتاب، ۲۳ مهر ۱۴۰۰ در سالن سعدی برگزار شد و به‌واسطه این برنامه حضور قابل‌توجه اساتید هنرمند رشته‌های مختلف خوش‌نویسی، نگارگری، تذهیب، موسیقی و… برای گرامیداشت یاد و خاطره استاد معین توسط واحد تجسمی حوزه هنری استان اصفهان با همکاری خانواده استاد نصرالله معین‌ اتفاق افتاد. این مراسم با حضور استاد علی شیرازی و سپس نمایشگاه آثار این هنرمند در گالری‌های گلستان و نقطه عمارت سعدی برگزار شد.

تاریخ انتشار: 08:48 - یکشنبه 1400/07/25
مدت زمان مطالعه: 4 دقیقه

استاد نصرالله معین ملقب به معین‌الکتاب و امیر خطه خط، یکی از خطاطان بِنام اصفهانی بود که 65 سال سابقه فعالیت در هنر خوش‌نویسی داشت و یکی از مؤسسان، استادان و مشاوران عالی انجمن خوش‌نویسان و شاگرد استادان کاوه و زرین‌خط بود. این هنرمند نامی در خطوط نستعلیق، شکسته، نسخ و ثلث تبحر داشت و دیگر خطوط را نیز می‌نوشت. وی در سال 1388 دارفانی را وداع گفت.
در ابتدای برنامه، فریبا معین، دختر استاد معین، ضمن خیرمقدم به تمامی هنرمندان و اهالی فرهنگ و هنر، شعری از استاد سخا در خصوص استاد معین‌الکتاب را خواند.
جواد کسایی، فرزند استاد حسن کسایی نیز در این مراسم در خصوص استاد معین گفت: صحبت در این جلسه با حضور اساتید بزرگ فرهنگ و هنر اصفهان برای من دشوار است اما بخت با ما یار بوده که توانستیم مظهر این بزرگان مانند جلیل شهناز، دکتر حسین عمومی و استاد معین و… را درک کنیم. وقتی در مظهر این بزرگان بودیم انگار در مکتب هستیم و در حال آموزش، هم از نظر هنری و هم از نظر اخلاقی، انگار این بزرگان در عالم خاکی زندگی نمی‌کردند.کسایی افزود: نصرالله معین هنرمندی بود از جنس اشک. شاید کسی بهتر از معین بنویسد، اما پیوستگی و گرمی خط ایشان را ندارد، استاد معین هنرمندی بود که باید قدرها می‌دید و در صدر می‌نشست، اما روزگار نخواست.

آثار استاد معین و فضائلی در موزه نگه داری شود

استاد علی شیرازی، شاگرد استاد معین، ضمن نکوداشت یاد این هنرمند خوش‌نویس اصفهانی گفت: در دوره معاصر هم‌زمان دو استاد خوش‌نویسی (فضائلی و معین) در اصفهان ظهور کردند که هرکدام به سهم خود نقش مؤثری در جلو بردن خوش‌نویسی اصفهان داشتند.
وی ادامه داد: ایشان حقیقتا عاشق و از بهترین شاگردان حسن زرین خط و علی‌اکبر کاوه بودند. ایشان تکمیل‌کننده شیوه استاد کاوه بودند و اگر بگوییم سبک استاد معین، بیراه نگفته‌ایم؛ زیرا ایشان در شهرستان‌ها هیچ رقیبی نداشته و در تهران هم از هیچ‌کس کم نداشتند.
استاد شیرازی تأکید کرد: با اینکه اصفهان در گذشته نیز مرکز فرهنگی و هنری بود، اما بازار خوش‌نویسی آن هنوز راه نیفتاده بود لذا استادمعین سفارش‌های بازار را هم انجام می‌دادند، انجام سفارش‌های بازار یک حسن دارد و یک عیب. حسن آن این است که خوش‌نویس را حرفه‌ای می‌کند و عیب آن این است که انسان را بازاری‌نویس می‌کند، اما استاد معین با دقت و توجهی که داشتند هر کاری را نمی‌پذیرفتند و طبق آداب خودشان رفتار می‌کردند به همین دلیل مشتری‌های بازاری به حاشیه می‌رفتند.
استاد شیرازی با اشاره به یادگیری خط استاد معین زیر نظر استاد کاوه گفت: تعلیم و تعلم در آن زمان کار دشوارتری بود و استاد معین درواقع یک استاد خود آموخته است. ایشان نسبت به اساتید خود قدرشناس بودند. او درباره شیوه خط استاد معین ادامه داد: ایشان چند خط را می‌نوشتند؛ در شکسته استاد بودند و خط تعلیق را هم می‌نوشتند. در خط ثلث و نسخ هم کارشناس بودند و نظر می‌دادند و شعر می‌سرودند و ذوق عجیبی داشتند. استاد معین از دهه ۵۰ در اصفهان در خوش‌نویسی تثبیت شده‌اند و آثارشان را به عنوان اثر هنری پیش از انقلاب می‌فروختند. باید بیشتر به این توجه کنیم که بزرگان ما چگونه در هنر تثبیت می‌شدند. وی با اشاره به اینکه باید چند خط را به مجموعه آموزشی انجمن خوش‌نویسان بیفزاییم نه آنکه از آموزش‌ها کم کنیم، افزود: فضای اصفهان تو را وادار به یادگیری می‌کند و معدل سلیقه اصفهانی‌ها از سلیقه غیر اصفهانی‌ها در هنر بالاتر است.او در پایان از مسئولان اصفهانی مطالبه کرد که آثار استاد معین و استاد فضائلی را در موزه نگهداری کنند.

در مکتب اصفهان هنوز پژوهشی در حیطه خوش‌نویسی نشده است

در ادامه این برنامه، دکتر شهاب شهیدانی درخصوص استاد معین گفت: چند سال آخر عمر استادمعین موفق شدم ایشان را زیارت کنم، شخصیت ایشان هیچگونه سیاست‌مندی در زندگـــــی نداشـــــت و زندگی‌شان فقط بر مبنای عشق بود. با دیدن آثار استاد معین و شنیدن خاطرات زندگی‌شان به این نتیجه رسیدم که تاریخ شفاهی محافل هنری اصفهان ثبت نشده است؛ چه در خصوص استاد معین و چه دیگر اساتید. وی ادامه داد: اساتید هنر اصفهان در محافل با یکدیگر دیدار داشتند و به تعامل می‌پرداختند؛ دغدغه این را دارم که اطلاعات محافل هنری از زبان اساتید مختلف بیان شود و به دست پژوهشگران برسد. تنها حوزه‌ای که در مکتب اصفهان هنوز پژوهشی درمورد آن انجام نداده‌ایم خوش‌نویسی است.
شهیدانی تصریح کرد: چند ویژگی در مکتب اصفهان است که استاد معین را هم می‌توان در ظرف آن قرار داد. از جمله اینکه هنرمند استقلال، سبک و شیوه خاص خود را دارد. استقلال از ویژگی‌هایی است که مکتب اصفهان به هنرمندان می‌دهد. تنوع و تکثر از جمله ویژگی‌های مکتب اصفهان است و هر که در اصفهان زندگی می‌کند چون آثار هنری زیادی می‌بیند روحیه تنوع و تکثر دارد. وی افزود: ریاضت و سختی نیز یکی دیگر از خصوصیات مکتب اصفهان است؛ معتقدم زیستن در مکتب اصفهان سخت است. هم عوام و هم خواص اصفهان همیشه اثر هنری می‌بینند، به همین دلیل رقابت میان هنرمندان این شهر زیاد است و زیستن در چنین فرهنگی نبوغ می‌خواهد.شهیدانی با اشاره به اهمیت مکتب اصفهان در هنر خاطرنشان کرد: اینجا جای صعودهای متعالی است و این از ویژگی‌های خوب مکتب اصفهان بوده و بسیار سخت است که بتوان خود را به‌عنوان برترین جا انداخت.
 دکتر شهیدانی از همه اساتید اصفهان خواست که خاطرات خود را از محافل هنری ثبت و ضبط کنند تا پژوهشگران بتوانند از آن استفاده کنند و خاطرات دهه ۴۰ و ۵۰ و تجارب آنان را به نسل آینده منتقل کنند.در پایان این مراسم صالحی و کامکاری به دونوازی تنبک و نی پرداختند و نمایشگاه آثار استاد معین با دست‌نوشته‌ای از استاد علی شیرازی افتتاح شد. گفتنی است نمایشگاه 51 اثر برجسته از استاد معین‌الکتاب شامل خط‌های شکسته و تعلیق، نستعلیق و سیاه‌مشق در دو گالری عمارت سعدی (گلستان و نقطه) تا 12 آبان ماه جهت بازدید عموم دایر است و علاقه‌مندان می‌توانند همه روزه به جز روزهای تعطیل در ساعات 16 تا 20 از این نمایشگاه در خیابان استانداری، گذرسعدی، عمارت سعدی حوزه هنری استان اصفهان دیدن کنند.