پرسش اول: قد از چه فاکتورهایی تاثیر می‌پذیرد؟
پاسخ من: قد به طور عمده از ژنتیک و نژاد و بعد از آن از وضعیت هورمونی، تغذیه، وضعیت سلامت عمومی و تا حد کم‌تری محیط تاثیر می‌پذیرد.
پرسش دوم: با وجود ژنتیک مشابه، آیا این طبیعی است که پدر و مادری بلندقد فرزندی کوتاه‌تر از خود داشته باشند یا برعکس؟
پاسخ من: البته که می‌تواند طبیعی باشد! انتقال ژن‌ها به هیچ‌وجه یک مسئله‌ی ساده نیست، همانطور که حتی ممکن است پدر و مادری با چشم‌های تیره فرزندی با چشم‌های روشن داشته باشند یا برعکس. از طرفی باید در نظر داشت که فرزند در زمان و مکانی متفاوت با پدر و مادر متولد شده و رشد می‌کند که این خود یعنی تفاوت در سایر فاکتورهای موثر بر قد.
پرسش سوم: کِی لازم است که در مورد قد فرزندمان نگران باشیم؟
پاسخ من: همه‌ی کودکان از بدو تولد تا سنین بالاتر و بر اساس یک برنامه‌ریزی اصولی توسط پرسنل بهداشتی از نظر شاخص‌های متنوعی از جمله قد و وزن پایش شده و در صورت نیاز به بررسی تخصصی به سطوح بالاتر ارجاع می‌شوند. با این حال اگر پدر یا مادری در مورد وضعیت رشد و سلامتی فرزند خود سوالی دارند می‌شود آن را با پزشک یا مشاور تغذیه کودک مطرح کرد.
پرسش چهارم: چه سبک تغذیه‌ای برای رشد قدی مناسب‌تر است؟
پاسخ من: ساده و خلاصه اگر بخواهم بگویم، تغذیه متعادل و متنوع از همه‌ی مواد غذایی از جمله گروه گوشت و پروتئین، لبنیات، حبوبات و غلات کامل. در صورت مصرف متنوع از همه‌ی گروه‌ها و پایش مستمر و منظم معمولاً کمبود خاصی ایجاد نمی‌شود.
پرسش پنجم: چه مکملی به فرزندم بدهم که بیشتر قد بکشد؟
پاسخ من: استفاده از مکمل‌ها به خصوص در کودکانی که تغذیه نسبتاً خوبی دارند معمولاً جایگاه خاصی ندارد. با این حال در صورت احساس نیاز والدین توصیه می‌شود بعد از بررسی سطح اول توسط پرسنل بهداشتی یا در صورت نیاز صطح تخصصی، با مشورت پزشک، مشاور تغذیه یا داروساز از مکمل‌های مورد تایید و ایمن به صورت دوره‌ای استفاده شود.
پرسش ششم: ممکن است ورزش روی قد کودکان یا نوجوانان اثر منفی بگذارد؟ از طرفی، ورزش‌های کششی به افزایش قد کمک می‌کند؟
پاسخ من: ورزش‌هایی که کودکان و نوجوان‌ها با هدف سبک زندگی سالم، کنترل وزن یا تفریح انجام می‌دهند و ممکن است روزانه یک تا دو ساعت طول بکشد اثری خاصی، چه مثبت و چه منفی، بر رشد قدی آنها ندارد. در مواردی که کودک یا نوجوان به صورت حرفه‌ای و در سطح مسابقات فعالیت بدنی دارد باید به صورت موردی توسط متخصص‌های مربوطه بررسی شود. پس نه از ترسِ کوتاه ماندن و نه به امیدِ بلند شدن، فرزندتان را از فعالیت خاصی محروم یا به فعالیت خاصی اجبار نکنید.
پرسش هفتم: فرزند من و فرزند برادرم کاملاً هم‌سن هستند ولی او خیلی بلندتر است. چرا؟!
پاسخ من: جواب در سوال پنهان شده: چون این یکی فرزند شماست و آن یکی فرزند برادرتان است! همانطور که قبلاً گفتیم مقایسه‌ی فرزند حتی با کودکیِ پدر و مادر یا سایر خواهر و برادرها همیشه کار درستی نیست. وضعیت رشد و سلامتیِ هر کودک در طولِ زمان و بر اساس منحنی‌های رشد و قضاوت متخصص و در مقایسه با وضعیت قبلی او بررسی می‌شود.
پرسش هشتم: به من گفته‌اند خوراک پای مرغ قد بچه را بلند می‌کند. تایید می‌کنید؟
پاسخ من: «غذاهای جادویی» عنوانی است که من به این مواد غذایی می‌دهم. مواردی مثلِ پای مرغ برای افزایش قد، سیر برای کرونا یا تخمِ کبوتر برای لکنت زبان! عنوان غذای جادویی را برای این انتخاب کردم که اصولاً از تاثیرِ این غذاها به صورت ماورایی و عجیب یاد می‌شود و در واقعیت همانقدری تاثیر و وجود دارند که جادو!
لازم است در نظر داشته باشیم که درشت و ریزمغذی‌ها در مواد غذایی فراوانی به نسبت‌های مختلف وجود دارند. به عنوان یک مثالِ ساده ما سال‌هاست لیمو شیرین را به عنوان منبع خوب ویتامین سی می‌شناسیم که درست هم هست، حالا اگر لیمو شیرین در دسترس نبود فلفل دلمه، پرتقال، کیوی و یک عالمه مواد غذایی دیگر هستند که می‌توانند همان میزان یا کمی کم‌تر یا بیشتر از ویتامین سی را به بدن ما برسانند. با این حساب بهتر است ایده‌ی غذای جادویی را فراموش کنیم و به همان شیوه‌ی متنوع و متعادل استفاده کردن از گروه‌های معمول و سالم همه‌ی نیازهای بدنمان را تامین کنیم و نیازی به استفاده از دستورالعمل‌های عجیب و غریب یا گاهی چندش‌آور هم نداشته باشیم!
پرسش نهم: تا چه سنی قد می‌کشیم؟
پاسخ من: ما آدم‌ها معمولاً حوالیِ 18 تا 20 سالگی نهایت قد خود را کشیده‌ایم و بعد از آن نباید توقع خاصی در این مورد داشته باشیم. اینجا دو نکته اهمیت دارد. یکی این که اگر از قد نرمالی برخورداریم بعد از بیست سالگی در این مورد به خودمان سخت نگیریم، و دیگری این که اگر فکر می‌کنیم کودکمان نیاز به بررسی تخصصی دارد زمان را از دست ندهیم.
پرسش دهم و آخر: متخصص می‌گوید قد فرزندم خوب است، ولی همچنان می‌خواهم بلندتر شود. چه کاری باید بکنم؟
پاسخ من: دروغ نیست که بخش مهمی از ایده‌آل‌های ما زاییده‌ی تبلیغاتی است که هر روز از صفحه‌ی گوشی، مجلاتِ اینترنتی و مکتوب، بنرها و بیلبوردهای تبلیغاتی و هزار و یک راهِ دیگر مثل بمب بر سرمان می‌بارند. تا اینجای کار مشکلی نیست و اگر هم باشد احتمالاً کار خاصی نمی‌شود در این مورد کرد چون گویا دنیا راهِ خودش را می‌رود. اما در مورد خودمان و جهان‌بینی‌مان چرا، شاید بتوانیم کاری کنیم به شرطی که به سلاحِ «اندیشه» مسلط باشیم. شاید بد نباشد بگویم که علاوه بر همه‌ی آن مراجعین گرانقدری که این ده پرسش پرتکرار و پرسش‌های زیاد دیگری را مطرح کرده بودند، انگیزه‌ی اصلی‌ام برای نوشتنِ این یادداشت را خانمی شکل داد که اصرار داشت پسرِ هفت ساله‌اش باید در آینده بلندقد شود و همانطور کنارِ فرزندش با تاکید گفت: «آخه مرد باید بلند باشه!». همانجا به آن خانم گفتم و اینجا هم می‌نویسم که بیانِ چنین جمله‌ای از زبان یک مادر برای آن فرزند یعنی وحی الهی که به جانش می‌نشیند و سی سال بعد اگر همین کودک نتواند در مقابل جمعی خطابه‌ای ایراد یا آنطور که باید به کسی اظهارِ عشق کند جای تعجب نیست چون «مرد باید بلند باشه!» و او نیست! و اگر در پایانِ یک یادداشتِ علمی از اندیشه صحبت می‌کنم دقیقاً به همین دلیل است که ای کاش آن خانم و همه‌ی ما از خودمان بپرسیم کی گفته و چرا و بر اساسِ کدام استدلالِ منطقی مرد باید بلند باشد یا زن باید بلند نباشد؟!
با این حساب، آنجا که متخصص می‌گوید لازم است، باید از دارو و مکمل و رژیم و سایر روش‌های درمانی کمک گرفت؛ و آنجا که به اینها نیازی نیست، از اندیشه و خودآگاهی و خودپذیری و در نهایت «عشق به خویشتن».
