س از آنکه رئیسجمهور سهشنبه شب و در برنامه زنده تلویزیونی وعده طرح راهکاری برای خروج بورس از بحران توسط وزارت اقتصاد را داد، دیروز شاخص بورس تهران، با جهشی برخلاف جهت حرکتش در هفته جاری، 21497واحد رشد کرد و به کانال یک میلیون و ۲۲۹هزار واحدی بازگشت. شــاخــص هموزن نــیــز بــا رشــدی 1691واحدی مــواجــه شد و روی رقـــم 318,759واحــد ایستاد. ارزش معاملات خرد بورس و فرابورس نیز به دو هزار و ۸۲۰میلیارد تومان رسید.
چرا پاییز بورس ریزشی بود؟ فعالان بازار سرمایه در شبکههای اجتماعی دلایل مختلفی برای توجیه روند اصلاحی شاخص کل و شاخص هموزن در طول مهرماه بیان میکنند. عدهای نوسانهای ارزی و احتمال کاهش نرخ دلار را مقصر میدانند و عدهای از افزایش نرخ سود بین بانکی میگویند. آغاز مذاکرات وین و البته فروش اوراق بدهی دولتی نیز از دیگر دلایل اصلاح بورس بیان میشود. فعالان بازار سرمایه در شبکههای اجتماعی با دلایل مختلف ادعای خود را توجیه میکنند و عقیده دارند بورس اولویت اول کشور نیست؛ پس شاید روند اصلاح زمانی، مدتها ادامهدار باشد.
رالی صعودی شاخص کل از ابتدای خرداد آغاز شد و در مرداد شدت و قدرت بیشتری پـیــدا کرد. پس از 10ماه طاقتفرسا، بالاخره نماگر بازار از کف 1.1میلیون واحدی خود را بالا کشید تا سهامداران نیز با خاطری آسودهتر، بالا و پایینشدن پورتفوی خود را به نظاره بنشینند. با ورود شاخص کل به کانال 1.5 میلیون واحد، بازی عوض شد و حالا سهامدارانی که تا دو ماه پیش به جبران بخشی از زیان خود راضی بودند، اکنون خواهان بازپسگیری قلههای قبلی هستند. این خواسته سهامداران چقدر قابل تحقق است؟
از قدیم گفته شده «هیچ ارزانی بیعلت نیست و هیچ گرانی بیحکمت». قاعده آن است که اگر کالا یا خدمتی ارزان است، به خاطر کیفیت پایین محصول، خدمات نامطلوب و… است؛ در مقابل اگر محصولی قیمت بالایی دارد، منطقی پشت آن نهفته است که بهواسطه داشتن مزیت رقابتی در آن کالا یا خدمت است. اما در اقتصاد ایران که دولت در آن نقش ویژهای بازی میکند، بهدفعات ارزانیهای بیعلت و گرانیهای بیحکمت دیدهایم. دامنه قیمتهای نادرست به یک بازار یا صنعت محدود نمیشـود، ردپای آن را مـیتـوان در کالاهای اساسی همانند گوشت و میوه تا صنایعی همانند خودرو یا حتی بازار مسکن مشاهده کرد.
سمتوسوی بورس در هفتههای اخیر امیدوارکننده بوده است. شـاخـصکـل بورس از کف قبلی خود در محدوده یکمیلیون و 90 هزار واحد رشد 13درصدی داشته است و حالا در میانههای کانال یکمیلیون و 200 هزار واحد قرار دارد. دوره زمانی رشد اخیر بورس هم بهگونهای بوده است که نمیتوان آن را به انتخابات ریاستجمهوری مرتبط دانست. دلیل این رشد هر چه باشد، سهامداران توانستند بعد از مدتها نفس راحتی بکشند. بااینحال، اگر خوشبینی را کنار بگذاریم، موارد دیگری هست که سهامداران باید مدنظر قرار دهند.
حرکت کریستیانو رونالدو در نشست خبری قبل از دیدار برابر مجارستان باعث شد شرکت کوکاکولا تاکنون ۴ میلیارد دلار ضرر کند.
در معاملات روز گذشته، شاخص کل بورس یک درصد دیگر هم کاهش یافت تا برای چندمین بار در ماههای اخیر به کف کانال 1.2 میلیون واحد نزدیک شود. در معاملات آخرین روز کاری هفته، بیش از 75 درصد نمادهای بازار سرمایه در صف فروش گرفتار بودند. این در شرایطی است که با مصوبه اخیر سازمان بورس، از روز اول اردیبهشت دامنه نوسان به منفی 3 تا مثبت 6 درصد تغییر کرد ولی این مسئله هم نتوانست به بازار کمکی بکند.از سوی دیگر، اکنون سهامداران بورس بیش از 8 ماه است که روند نزولی بورس را به نظاره نشستند و با توجه افزایش تحرکات دیپلماتیک در حوزه برجام و همچنین نزدیکشدن به زمان برگزاری انتخابات ریاستجمهوری، به نظر میرسد بورس از اولویت کاری مسئولان (در هر سه قوه) خارج شده است.
دو هفته پیش بود که رئیسجمهور گفت: «اگر منابع در اختیار بانک مرکزی قرار گیرد، فردا صبح قیمت دلار از ۲۵ هزار تومان به ۱۵ هزار تومان میرسد.» این وعده روحانی واکنشهای مختلفی در میان کارشناسان و مسئولان داشت. عدهای آن را غیرممـکن دانسته و عدهای دلار 15 هزارتومانــی را محتمل مـیدانــنـد. بـاوجــودایـنـکـه خــود رئیسجمهور نیز دلار 15هزارتومانی را مشروط به آزادی منابع بلوکهشده ایران دانست و بسیاری از کارشناسان این اتفاق را نشدنی میدانند؛ ولــی بـازارهــای داخـلـی بـه ایــن وعــده رئیسجمهور واکنش نشان دادند، دلار از محدوده 26 هزار تومان به پایینتر از 21 هزار تومان رسید، سکه کانال بالای 10 میلیون تومان را ترک کرد و خودروهای داخلی و خارجی با کاهش شدیدی مواجه شدند.
با پایان یافتن شهریور، حداقل دو ماه میشود که روند بازار سرمایه انسجام کافی ندارد. از اواسط تیرماه بود که نمادهای کوچکتر وارد فاز اصلاحی شدند و از اواسط مردادماه با حاشیههایی که بر سر راه صندوق پالایشی یکم به وجود آمد، روند اصلاحی شاخص کل شروع شد. حالا در آخرین روز تابستان اگر چه شاخص کل از کف قبلی خود پایینتر نرفته است، اما تقابل عرضه و تقاضا در کل بازار نشان از آشفتگی در بورس تهران دارد، آشفتگی که باعث شده تحلیلپذیری بازار پایین آمده و هیجانهای فروش و تصمیمهای حمایتی، عمدهترین دلایل بالا و پایین بورس باشد. آغاز اصلاح شاخص کل مشخص است؛ از جایی که با تأیید و تکذیب عرضه صندوق «پالایش» اعتماد مردم به بازار سرمایه خدشهدار شد و بعد با عرضه آبشاری سهام عدالت، نمادهای مختلف به اجبار به صف فروش نشستند. در ادامه وعدهووعیدهای توخالی، باقیمانده اعتماد مردم به نهادهای تأثیرگذار در بازار سرمایه نیز از بین رفت.
افت دماسنج بازار سرمایه در طی یک ماه اخیر، درنهایت وزیر اقتصاد را به مجلس کشاند تا در جلسهای غیرعلنی و با حضور رئیسکل بانک مرکزی، محرمانههای اقتصاد و بازار سرمایه را بازگو کنند و درنهایت با همفکری نمایندگان، راهی برای کنترل و مدیریت بازارهای ملتهب بیابند. این جلسه اگرچه بیش از دو ساعت و نیم به طول انجامید اما طبق نقلقولهایی که از این جلسه مطرح شده، تصمیمات مهم و تأثیرگذاری برای بهبود شرایط بورس گرفته شده است، حتی رئیس مجلس این نوید را داده است که بهزودی شاهد تحول در حوزه بورس خواهیم بود!
از ابتدای سال جاری تا اواسط مرداد که شاخص کل بورس روند صعودی داشت، به اعتقاد برخی از فعالان اقتصادی، بورس عامل تورم در اقتصاد ایران و در نتیجه افزایش قیمتها در بازارهای مختلف بود. به اعتقاد این گروه از کارشناسان، بازدهی بالای بورس باعث شده دیگر بازارهای موازی همانند ارز، طلا، خودرو و مسکن نیز صعودی شود. بااینحال از اواسط مرداد که بورس وارد فاز اصلاحی سنگین شده است نیز همان گروه از فعالان اعتقاد دارند این بار سرمایهها و نقدینگی سرازیرشده از سمت بازار سرمایه باعث اوجگیری مجدد این بازارها شده است. درنتیجه بورس چه بالا برود و چه پایین بیاید، همچنان عدهای اعتقاد دارند این بازار عامل اصلی تورم در کشور است. اما وضعیت بازارها در یک ماه اخیر چگونه و دلیل رشد هر یک چه بوده است؟
تب بازار سرمایه یک سالی میشود که بالا گرفته است و این روزها بخش زیادی از مردم یا تحلیلگر و فعال بازار سرمایه هستند یا یکی از دنبالکنندگان این بازار. در شرایطی که اکنون بازار با فراز و نشیبهای متعددی همراه است و جمعیت سهامداران چندین برابر شده، فرهنگسازی و آگاهیبخشی به سهامداران این بخش، بیشازپیش حائز اهمیت است. بااینحال صفحه بورس روزنامه اصفهانزیبا از چهار سال پیش تاکنون و از زمانی که کل سهامداران فعال این بازار به 100هزار نفر هم نمیرسید، با رویکرد بررسی تخصصی و تحلیلی بازار سرمایه، سعی بر آن داشته تا ضمن افزایش آگاهی سرمایهگذاران، افق پیش رو را برای آنها شفاف و روشنتر کند. نتیجه این رویکرد نیز درخشش مطالب این صفحه، در جشنوارههای کشوری بوده است.