به گزارش اصفهان زیبا؛ کوله‌پشتی یکی از پرکاربردترین وسایل حمل کتاب و لوازم مدرسه است. در نگاه اول، این وسیله بهترین انتخاب برای دانش‌آموزان به نظر می‌رسد؛ زیرا وزن را روی دو شانه تقسیم می‌کند. با این حال، زمانی که وزن کوله‌پشتی بیش از حد باشد، بدن برای حفظ تعادل مجبور به تغییراتی می‌شود.
⚠️ عوارض حمل بار سنگین با کوله‌پشتی
در چنین شرایطی، تنه و گردن بیش از اندازه خم می‌شوند. این وضعیت در بلندمدت می‌تواند آسیب‌زا باشد. فشار مداوم بر ستون مهره‌ها و عضلات پشتی، خستگی شدید ایجاد می‌کند و احتمال آسیب‌دیدگی را افزایش می‌دهد. افزون بر این، متخصصان بیومکانیک هشدار داده‌اند که سنگینی کوله‌پشتی تعادل بدن را بر هم می‌زند و حتی بر نحوه راه رفتن فرد اثر منفی می‌گذارد.
🦶 تغییرات در کف پا و مفاصل
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که حمل بار اضافی باعث تغییر در شکل قوس‌های کف پا، افزایش فشار بر مفاصل و بروز ناهنجاری‌های حرکتی می‌شود. این موضوع برای دانش‌آموزان اهمیت ویژه‌ای دارد؛ زیرا بدن آن‌ها هنوز در حال رشد است. بنابراین، عادات حرکتی روزمره می‌توانند در شکل‌گیری ساختار اسکلتی آینده نقش مهمی ایفا کنند.
📊 بررسی علمی اثر وزن کوله‌پشتی بر تقارن پاها
امیرعلی جعفرنژادگرو، دانشیار بیومکانیک ورزشی، با همکاری دانشگاه آزاد تهران مرکزی و پژوهشگاه تربیت بدنی، پژوهشی را در این زمینه انجام داده است. او بررسی کرد که حمل کوله‌پشتی‌های مختلف چه تأثیری بر هماهنگی بین پای برتر و غیر برتر دانش‌آموزان دختر دبیرستانی دارد.
در این مطالعه، ۲۰ دختر نوجوان ۱۴ تا ۱۷ ساله شرکت کردند. پژوهشگران به آن‌ها کوله‌پشتی‌هایی معادل ۱۰، ۱۵ و ۲۰ درصد وزن بدن دادند و از آن‌ها خواستند هنگام راه رفتن، آن‌ها را حمل کنند. هم‌زمان، دستگاه‌های سنجش فشار کف پا نیروهای وارده بر هر دو پا را ثبت کردند.
📉 نتایج پژوهش و پیامدهای آن
نتایج این تحقیق نشان داد زمانی که وزن کوله‌پشتی به ۲۰ درصد وزن بدن می‌رسد، شاخص تقارن بین دو پا به‌طور قابل توجهی تغییر می‌کند. به‌عبارت دیگر، فشار وارده بر بخش‌های مختلف پا در دو سمت بدن یکسان نیست. این ناهماهنگی در حمل بار سنگین‌تر تشدید می‌شود.
پژوهشگران دریافتند که این عدم تقارن بیشتر در بخش خارجی پاشنه و انگشتان دوم تا پنجم دیده می‌شود. در نتیجه، دانش‌آموزان هنگام راه رفتن فشار بیشتری را روی یک پا تحمل می‌کنند. این تغییر در الگوی طبیعی حرکت، هزینه متابولیکی بدن را افزایش می‌دهد و انرژی بیشتری برای راه رفتن مصرف می‌شود.
✅ توصیه‌های کاربردی برای حفظ سلامت دانش‌آموزان
در نوجوانانی که در سن رشد قرار دارند، این شرایط می‌تواند به مشکلات بلندمدت منجر شود. بنابراین، پژوهشگران توصیه می‌کنند:
- وزن کوله‌پشتی نباید بیش از ۱۵٪ وزن بدن باشد
- استفاده از هر دو بند کوله‌پشتی الزامی است
- ارزیابی‌های دوره‌ای بیومکانیکی باید انجام شود
- پژوهش‌های آینده باید فعالیت عضلات را نیز بررسی کنند
