در گزارش پیش رو، با مجید عرفانیان، فیلمساز و جهانگرد، که خالق این 15 فیلم است، مرتضی رشیدی که بهعنوان معاون اجتماعی سازمان فرهنگی شهرداری اصفهان، کارفرمای تولید پنج فیلم خواهرخواندهها بود و ایمان حجتی که در جایگاه مدیرکل ارتباطات بینالملل شهرداری حمایت از انتشار 10 فیلم را برعهده داشت، به گفتوگو نشستیم تا زیروبم یکی از مهمترین پروژههای بازاریابی شهری تاریخ اصفهان را با هم مرور کنیم؛ پروژهای که ثمراتش بهرایگان در اختیار عموم مخاطبان قرارگرفته، تا اصفهان را از زوایایی ناب و بکر کشف کنند. به عبارتی، در قالب این پروژه هدیه ماندگاری برای اصفهان خلق شده است.
حجتی: هدفمان معرفی اثرگذار اصفهان است
مــدیــرکل ارتــبــاطات و امــور بینالملل شهرداری اصفهان درباره پروژه انتشار ده فیلم معرفی اصفهان توضیح داد: «ما برای بازاریابی و معرفی اثرگذار شهر اصفهان به مخاطبان بینالمللی با زبانهای مختلف، نیازمند محصولاتی هستیم که زمینه شناخت بهتر شهر اصفهان را فراهم کنند. بر این اساس، برای توسعه بازاریابی شهر اصفهان ادارهکل ارتباطات و امور بینالملل شهرداری با همکاری معاونت اجتماعی سازمان فرهنگیتفریحی شهرداری تاکنون اقدامات ویژهای انجام داده است؛ زیرا معتقدیم برای خدماتی که در حوزه گردشگری و محصولی که در حوزه صنایعدستی به فروش میرسد، باید بازاریابی انجام شود، شهرداری اصفهان نیز با بازاریابی شهری میتواند زیرساخت لازم را برای این کسبوکارها ایجاد کند.» ایمان حجتی افزود: «در درجهاول بهدنبال این بودیم که خواهرخواندههای اصفهان را به مردم و فعالان بینالملل معرفی کنیم. در این حوزه، یک مجموعه کتاب و یک فیلم منتشر کردیم؛ اما به این نتیجه رسیدیم که با توجه به اینکه مخاطبان ما از کشورهای مختلف هستند، نیازمند معرفی اصفهان در قالب فیلم به زبانهای مختلف هستیم.»
به روایت او، این احساس نیاز با تولید فیلمهایی به زبانهای انگلیسی، آلمانی، فرانسوی، روسی، چینی، اسپانیولی، کاتالانی، ارمنی، ایتالیایی و مالایی پاسخ داده شد. انتخاب این زبانها هم به دلیل گستردگی مخاطبانشان بود که بخش عمدهای از جمعیت جهان را شامل میشوند.
حجتی افزود: «ایده و پیشنهاد اولیه فیلمها توسط مجید عرفانیان به ما داده شد و چون این کار با اهداف و برنامههای ما همخوانی داشت و مجید عرفانیان هم از مزیتهای ویژهای برای تولید این کارها برخوردار بود، این پروژه را با ایشان شروع کردیم و کارها ساخته شد و توزیع مناسب و خوبی هم صورت گرفت؛ درضمن ما حساس بودیم که نریشنها حتما با زبان مادری شهر خواهرخوانده باشند. میخواستیم کار از سطح کیفی خوبی برخوردار باشد. علاوه بر این، ایدهای هم توسط ایشان مطرح شد و گفتند غیر از بحث زبان، ازنظر فرمی به سراغ متنی برویم که مقایسهای هم بین داشتههای اصفهان و آثاری که در دنیا وجود دارد، ازلحاظ ابعاد، قدمت و… انجام شود؛ مثلا مخاطب فرانسوی آشنایی خوبی با قدمت یک کلیسا در فرانسه دارد و وقتی درباره قدمت مسجد جامع در اصفهان برای او صحبت میشود این مقایسه خیلی کمک میکند که متوجه اهمیت بناهای اصفهان شود؛ درنتیجه این تفاهم بین مجید عرفانیان و ادارهکل ارتباطات بهوجود آمد که این پروژه را جلو ببرند و درمجموع خرسندیم که حالا اصفهان پکیج کاملی از ده فیلم به ده زبان و هم فیلمی ویژه اصفهان با موسیقی اختصاصی دارد.»
به روایت حجتی، فیلمها هم در یوتیوب و هم در سایت آپارات آپلود شدهاند؛ علاوه بر این، برای مخاطبان تخصصی ازجمله سفارتخانههای سراسر دنیا، خواهرخــوانـــدههـــا و ســازمــانهــای بینالمللی ارسال شدهاند. درضمن نسخه اصلی فیلمها در وبسایت شــهـــرداری اصــفــهـــان بــه نشانی www.Isfahan.ir/10languages قرار دارد. از طریق این آدرس همه علاقهمندان میتوانند نسخه اصلی را دانلود کنند.
رشیدی: مردم باید خواهرخواندههای شهرشان را بشناسند
معاون اجتماعی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان درباره ساخت پنج فیلم درباره خواهرخواندههای اصفهان که جرقه ساختهشدن آثار بعدی را هم در ذهن فیلمساز زدهاند، توضیح داد: «در شهرداری اصفهان و ادارهکل ارتباطات تلاش شد بازاریابی اصفهان در سطح بینالملل بهخوبی انجام شود. پیشازاین بسیاری از مردم نمیدانستند چرا اصفهان با دیگرشهرهای جهان خواهرخوانده است؛ بنابراین تصمیم گرفته شد فیلمهای کوتاهی ساخته شود تا دلیل موضوع در آنها بیان شود.»
مرتضی رشیدی که اداره گردشگری سازمان فرهنگی شهرداری نیز در معاونت زیر نظر او شکل گرفته است، ساخت این فیلمها را یک اقدام درخشان در بازاریابی گردشگری اصفهان دانست و توضیح داد: «هدفمان این بود که با یک مجموعه فیلم کوتاه اشتراکهای فرهنگی، اجتماعی و شهروندی خودمان را با شهرهایی که اصفهان با آنها پیمان خواهرخواندگی امضا کرده است، واکاوی و بیان کنیم. با مجید عرفانیان که به شهرهای زیادی ازجمله شهرهای خواهرخوانده اصفهان سفرکرده و فیلمبرداری انجام داده بود و این شهرها را میشناخت، ارتباط برقرار کردیم و از او برای حضور در اصفهان دعوت کردیم. در گام نخست قرار شد که پنج شهر خواهرخوانده اصفهان را به لحاظ فرهنگی، اجتماعی و شهری در قالب یک فیلم با اصفهان مقایسه کنیم و هر آن چیزی که یک شهروند یا بیننده نیاز به دانستن داشته باشد، در آن فیلم ارائه دهیم. از طرفی، چون مجید عرفانیان هم جهانگردی حرفهای است و هم اینفلوئنسر اینستاگرامی، میتوانست به ما در معرفی و پخش این فیلمها در عرصه بینالمللی کمک کند. فیلمها ساخته شد و پس از طی روند بازبینی و اصلاح، نهایی و طی مراسمی رسمی رونمایی شد.»
رشیدی در پاسخ به اینکه در حال حاضر این مجموعه چگونه در دسترس مخاطبان قرار گرفتهاند، توضیح داد: «این پنج فیلم در قالب لوحهای فشرده آمادهشده تا به مهمانهایی که از شهرهای مختلف به اصفهان میآیند، تقدیم شود و البته در سایت www.esfahanfarhang.ir متعلق به حوزه فرهنگ شهرداری اصفهان و درگاه الکترونیکی شهرداری اصفهان بارگذاری شده و با کیفیت خوب در دسترس عموم مردم قرارگرفتهاند.»
او درباره انتخاب فیلمساز پروژه نیز توضیح داد: «اگر قرار بود یک فیلمساز را به پنج شهر خواهرخوانده بفرستیم، میبایست هزینهای چندمیلیاردی برای ساختن این فیلمها پرداخت میکردیم؛ ولی ما تصمیم گرفتیم از مجید عرفانیان دعوت به همکاری کنیم که چند مزیت بسیار قابلتوجه داشت: اول اینکه، به شهرهای هدف ما سفرکرده بود؛ آنهم سفرهای طولانیمدت برای درک وجوه مختلف زندگی این مقاصد؛ دوم اینکه، تخصص او فیلمسازی و جهانگردی است. او بسیاری از تصاویر موردنیاز ما را قبلا ضبط کرده بود؛ سوم اینکه، هم شناخت بسیار خوبی از این شهرها و شهروندانشان و هم شبکه ارتباطی قوی با شهروندانی در کشورهای موردهدف ما دارد. بنابراین از فرصت کرونا که اصلا زمان مناسبی برای سفر نبود و رویدادهای معمول عرصهمحور شهرداری و سازمان فرهنگی هم امکان اجرا نداشتند، استفاده کردیم و با حداقل هزینه پروژهای را به سرانجام رساندیم که برای اصفهان ماندگار و برای شهرهای ایران، الگو است.»
رشیدی تصریح کرد: «درحقیقت خواهرخواندهبودن بیشتر به تبادلهای فرهنگیاجتماعی برمیگردد و برعکس تصور برخی، خواهرخواندگی به نامگذاری یک خیابان یا مسئلهای تشریفاتی محدود نیست. آن چیزی که ما در حوزه خواهرخواندهها به دنبالش بودیم، این بود که فضای مدنی دو شهر را به هم نزدیک و البته در جهت توسعه گردشگری هم تلاش کنیم؛ درنتیجه این فیلمها در این راستا ساخته و با استقبال هم روبهرو شدند.»
عرفانیان: افرادی در اصفهان و 12 شهر دنیا برای تولید 15 فیلم اصفهان جهانی، تلاش کردند
مجید عرفانیان، فیلمساز و جهانگرد، درباره روند شکلگیری همکاریاش با شهرداری اصفهان گفت: «ایده این فیلمها زمانی به ذهن من رسید که از طرف سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان پیشنهاد ساخت فیلمهایی درباره خواهرخواندههای اصفهان به زبان فارسی داده شد و من ساخت فیلمها را برای پنج شهر غربی هاوانا، فرایبورگ، سنپترزبورگ، فلورانس و بارسلونا شروع کردم و چون این فیلمها به زبان فارسی و برای مخاطب ایرانی درباره شهرهای خواهرخوانده اصفهان بود، به این فکر کردم که شاید در اصفهان خیلی از مردم بدانند که بارسلونا یا فلورانس کجاست؛ ولی مردم آن شهرها شناختشان از ایران و اصفهان محدود است. بنابراین از ذهنم گذشت که چقدر خوب است اگر من در جهت دیگر هم کاری انجام دهم و به زبان آنها فیلمهایی درباره اصفهان بسازم؛ برای همین با بخش بینالملل شهرداری موضوع را مطرح کردم که خیلی خوب و مشتاقانه استقبال شد و بهمحض بیان ایده موردپذیرش قرار گرفت و کار شروع شد.»
او افزود: «کار بسیار سنگین بود؛ به این خاطر که هدف من از چنین کاری این بود که وقتی یک نفر مخاطب از کشورهای دیگر فیلم را ببیند، هرگز متوجه نشود که فیلم توسط یک تیم غیرهمزبان خودش ساخته شده است؛ برای همین وسواس کارمان بسیار زیاد بود. تمامی متن نریشنها را به زبان انگلیسی نوشتیم و بعد از فعالان گردشگری آن شهر و ملیت که زبان انگلیسیشان خوب بود، خواستیم متن را به زبان خودشان برگردانند. درواقع متنها بر اساس فرهنگ، اصطلاحات و مدلهای صحبت مردم آن شهر، برگردانده شده است. در فیلمها سعی کردیم از نشانههایی استفاده کنیم که در آن فرهنگ مقصد آشنا باشد. مثلا وقتی در فیلم چینی درباره سیوسهپل صحبت میکنیم، آن را با پل مارکوپولو مقایسه میکنیم تا بهخوبی جایگاه این پل برایشان قابلدرک باشد.»
به روایت عرفانیان، هر فیلم بهطور متوسط بین پنج تا پنج دقیقه و سی ثانیه است و این زمان به فراخور زبانهای مختلف کموزیاد شده است. کلیت فیلمها (حدود 80درصد از اصل فیلم) یکسان است و 20درصد از هر فیلم بر اساس فرهنگ آن منطقه ساخته شده است و چیزی که مخاطب از اصفهان میبیند، معرفی کلیت و موجودیت شهر است. جایگاه اصفهان و میزان اهمیتش در ایران و منطقه، غنای فرهنگی و هنری این شهر، جهانیبودن اصفهان، معماران و هنرمندان برجسته معرفی میشوند و بهویژه تنوع ادیان و وجود عبادتگاههای ادیان مختلف به تصویر کشیده میشوند؛ یعنی هر فیلم معرفی کلیت شهر است؛ به این هدف که مخاطب خارجی با زبان خودش فیلمی درباره اصفهان ببیند و بفهمد اصفهان کجاست و چرا جذاب است؟ بنابراین تصاویر بسیار جذاب و چشمنواز انتخاب شدهاند. در این فیلم کمتر به معرفی جاذبهها پرداخته شده است و صرفا بهطور گذرا میدان نقشجهان، چهارباغ، عالیقاپو و پلهای تاریخی و مسجد جامع عتیق بهعنوان نمونههایی از شهر معرفی شدهاند. در ادامه فیلم به معرفی محلهها و بناهای مختلف ازجمله گنبدها، منارهها، انواع هنرها و صنایعدستی، مساجد، کلیساها، کنیسهها، آتشکده و درکل به مرور ویژگیهای متمایز اصفهان میپردازد.
عرفانیان در پاسخ به این پرسش که «آنچه در فیلم نمایش دادهشده، همه واقعیتهای اصفهان را ارائه میکند؟ و آیا عدم پرداختن به وجوه کمتر جذاب اصفهان، باعث نمیشود وقتی گردشگر به اصفهان بیاید، غافلگیر شود؟» توضیح داد: «آنچه در فیلمها منعکسشده، واقعیتهای موجود در اصفهان است؛ بهعنوانمثال، عالیقاپو یک واقعیت در اصفهان است و زیباییهایش هم واقعی است. آن چیزی که در فیلم نمایش داده میشود، زیباییهای اصفهان است و معرفی ویژگیهای تاریخی، فرهنگی و هنری و ارزشهایی که این شهر دارد. هرگز در هیچ فیلم تبلیغاتی از یک شهر، واقعیتهای کامل آن شهر شامل وجوه غیرجذابش را نمیبینید. این موضع صرفا مربوط به ایران نیست. درواقع هدف، تأکید بر زیباییها و ترغیب آدمها برای بازدید از آن شهر است. این ویژگی فیلم تبلیغاتی است. قطعا هر آدمی که وارد هر شهری میشود، متوجه این موضوع هست که هیچ شهری فقط زیبایی خالص نیست و در خیلی مباحث محدودیتهایی وجود دارد.»
او ادامه داد: «این فیلم قرار است فقط جرقهای در ذهن آدمها بزند و با توجه به بازخوردی که تابهحال از مخاطبان داشتهایم، خیلی خوشحالم که این فیلمها در این زمینه بسیار موفق بودهاند؛ مثلا بااینکه فیلمها هنوز خیلی پخش نشدند؛ ولی من با ده نفر نریتور (یا گوینده روی متن فیلم) در ارتباط بودم و همکاری کردم. سه نفرشان با دیدن فیلم قبل از صداگذاری به آمدن به اصفهان ترغیب شده بودند یا در جمع مترجمان از بیشترشان این پیام را گرفتم که ما هرچه سریعتر به اصفهان خواهیم آمد؛ حتی کسانی که قبلا آمده بودند باز برای مسافرت ترغیب شده و این فیلمها نقششان را ایفا کرده بودند.» از عرفانیان درباره روند تولید و زمانبندی ساخت فیلمها و دستاندرکاران هم جویا شدیم و او پاسخ داد: «این ده فیلم را از بهمنماه 99 کلید زدیم و تا تیرماه کار ادامه داشت. تعداد عوامل بسیار زیاد بود. حدود 20 نفر درگیر برگرداندن فیلم و ضبط نریشنها در استودیو در هر کشور بودند.»
او همچنین از همکاری صمیمانه مسئولان و مدیران ادارهکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان، ادارهکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان، استانداری اصفهان و البته ارگانهای مختلف شهرداری اصفهان که به فراخور مسئولیتشان، روند فیلمبرداری در بناها و فضاهای اصفهان را ممکن و تسهیل کردند، قدردانی کرد.
عرفانیان با اشاره به مشکلات دوران کرونا و تعطیلی شـــمـــاری از بــناهـــا و فــضــاهـــای اصفــهــان، هـــمــکاری و همافزایی و تلاش مسئولان را راهگشا و قدم مهمی در راستای تولید محتواهای چندزبانه برای اصفهان دانست.
