از طمع تا وحشت در بورس

برخی از آن‌ها دولت و مدیران را مسئول زیان و خسران خود می‌دانند و برخی دیگر نیز به دنبال رفع اشتباه‌های خود هستند. در این مسیر اولین هدفی که سرمایه‌گذاران باید به آن توجه کنند، شناخت اصول سرمایه‌گذاری و مدیریت احساسات خود است. کتاب «از طمع تا وحشت در بورس» اگرچه بر شخصیت سرمایه‌گذاری آلمانی‌ها تمرکز دارد؛ اما چون رفتار احساسی و هیجانی سرمایه‌گذاران در همه دنیا اشتراکات زیادی دارد. در این کتاب نیز می‌توان المان‌های متعددی یافت که با خوی سرمایه‌گذاری ایرانی‌ها شباهت‌های زیادی دارد.
این کتاب از سه بخش اصلی تشکیل شده است. در یک سوم ابتدایی، شیوه سرمایه‌گذاری آلمانی‌ها شرح داده شده است. اینکه مردمان این کشورِ صنعتی و توسعه‌یافته، در حالت کلی ریسک‌گریز هستند و به خاطر اتفاق‌هایی که بر سر عرضه اولیه سهام شرکت «دولچه تلکام» رخ داد، بسیاری از آن‌ها سرمایه‌گذاری در بورس را برای همیشه کنار گذاشتند. اتفاقی که در ایران هم رخ داده است و صعود رؤیایی بورس در نیمه اول سال99 و ریزش ادامه‌دار آن تاکنون، باعث شده بسیاری از سرمایه‌گذاران قید سهام‌داری در بورس را بزنند؛ نتیجه اصلی آن هم در سال‌های آینده در اقتصاد کشور خودنمایی خواهد کرد. اما بخش اعظم این کتاب به معرفی 10 تیپ شخصیتی مهمِ سرمایه‌گذاران می‌پردازد؛ از آن‌هایی که به دید قماربازی وارد بورس شده‌اند تا آن‌هایی که عاشق سهامی هستند که در سبد سهامشان دارند. از روی قاعده، هر کسی که این کتاب را بخواند، دست‌کم در یکی از این 10 تیپ، نشانه‌های مشترکی با رفتار سرمایه‌گذاری خود می‌بیند. شناخت تیپ‌های شخصیتی از آن جهت حائز اهمیت است که برای پیشگیری، درمان یا اصلاح اشتباه‌های سرمایه‌گذاری‌مان ابتدا باید چرایی وقوع آن‌ها را بدانیم. فصل پایانی کتاب هم طرح‌واره‌ای در 10 بند بر حسب تجربیات و مطالعات نویسنده ارائه شده است که می‌تواند راهنمایی برای سرمایه‌گذاران و یک استراتژی کلی در مسیر صعب‌العبور سرمایه‌گذاری باشد.
این کتاب چند نکته مثبت مهم دارد که باعث می‌شود خواندن آن را به همه سرمایه‌گذاران پیشنهاد کنم. نخست آنکه ارجاع به مقالات و یافته‌های علمی در جای‌جای کتاب دیده می‌شود. بر خلاف بسیاری از کتاب‌های موجود در بازار کتاب ایران، نویسنده به مشاهده‌ها و تجربیات خود اکتفا نکرده، بلکه اگر مشکلی را مطرح می‌کند، به نتایج تحقیق محققان هم اشاره کرده است. برای مثال، این موضوع را که سرمایه‌گذاران نمی‌خواهند اشتباه خود را در سرمایه‌گذاری بپذیرند در قالب «ناسازگاری ادراکی» تشریح می‌کند. سوگیری‌های ذهنی که در این کتاب مطرح شده، به نوعی مکمل و مروری است بر تعدادی از سوگیری‌هایی که در کتاب «هنر شفاف اندیشیدن» مطرح شده است.
نکته مثبت دیگر کتاب، ارجاع به رخدادهای واقعی است. برای مثال به ماجرای «آدولف مرکله» و «برنارد مادوف» اشاره کرده است و این سبب می‌شود تا سرمایه‌گذاران خرد، خود را تنها شکست‌خورده‌های این بازار قلمداد نکنند. اغلب کتاب‌ها در حوزه سرمایه‌گذاری به سرگذشت بهترین و موفق‌ترین سرمایه‌گذاران همچون «وارن بافت» پرداخته‌اند؛ اما در این کتاب به سرگذشت افرادی که اسیر اشتباه‌های خود شده‌اند هم پرداخته است. همین مسئله باعث می‌شود فلسفه اشتباه در سرمایه‌گذاری برای خواننده ملموس‌تر شود.
شاید سومین نکته مثبت کتاب، نظر شخصی و سلیقه‌ای نگارنده باشد. خواندن کتاب شما را اذیت نمی‌کند. همین الان می‌توانم کتاب‌های پرفروشی را نام ببرم که خواندنش به‌هیچ‌وجه لذت‌بخش نیست؛ چراکه یا روایت سلیسی ندارند یا سعی دارند هر طور شده تئوری‌های شخصی خود را به خواننده تحکیم کنند. اما در این کتاب ابتدا یک سوزن به خودشان زده و به‌وضوح گفته است «آلمانی‌ها فرهنگ سهام‌داری ندارند!» و سپس یک جوالدوز به سرمایه‌گذاران. اما بعید می‌دانم کتابی منتشر یا مقاله‌ای در روزنامه چاپ شده باشد که در همان ابتدا گفته باشد «ایرانی‌ها فرهنگ سرمایه‌گذاری ندارند».
تا بوده ایرانی‌ها در همه عرصه‌ها به فرهنگ چند هزار ساله خود بالیده‌اند. همین موضوع هم سبب شده تا به جای اینکه به دنبال ارتقای فرهنگ خود باشیم، همواره دولت و مسئولان را مقصر بدانیم و از زیر بار مسئولیت شانه خالی کنیم. حجم کتاب (240 صفحه) مناسب است و خواننده‌های کم‌حوصله را هم راضی نگه می‌دارد. نقل‌قول‌ها و جملات راهبردی به‌وفور در کتاب وجود دارد و در نهایت مطالعه کتاب ذهن شما در حوزه سرمایه‌گذاری را بازتر می‌کند. جسیکا شوارتزر نویسنده معروفی در حوزه سرمایه‌گذاری نیست اما احسان سپهریان به‌عنوان مترجم با تجربه این کتاب، باعث می‌شود با اطمینان بیشتری این کتاب را تهیه کنیم. چاپ سوم این کتاب در بهار 1400 توسط انتشارات چالش منتشر شد و به قیمت 75 هزار تومان به فروش می‌رسد.