اکران فیلم‌های سینمایی چه زمان و چگونه؟!

با گذشت چند ماه از شرایط ناپایدار کرونایی و رسیدن به موقعیتی نسبتا مناسب، این چالش که میزان تولیدات بالایی سینمایی و به‌نمایش درنیامده، بسیار بیشتر از ظرفیت نمایشی کشور است، به موضوعی جدی تبدیل شده است. با درنظرگرفتن تولیدات سال 1398 و عدم اکران آن‌ها در شرایط کرونایی، انباشت این آثار و اضافه‌شدن تولیدات سال‌های 1399 و 1400، سه سالی می‌شود که تعداد قابل‌توجهی از تولیدات سینمایی اکران ‌نشده، معضل شیوه اکران‌ها را تشدید کرده است. اما آنچه امروز اهمیت دارد، شیوه و یافتن راه‌حل برای سبک‌کردن ترافیک اکران فیلم‌های در نوبت اکران است؛ مسئولیتی که برعهده شورای راهبردی اکران است و باید دید اعضای این شورا چه تمهیدی برای این مسئله خواهند اندیشید. مسیر پرپیچ‌وخم تولید فیلم، از تصویب فیلم‌نامه، جذب سرمایه، تأیید تهیه‌کننده، کارگردان و بازیگران فیلم، دریافت پروانه ساخت، عبور از ممیزی‌های وزارت ارشاد، دریافت پروانه نمایش و درنهایت دریافت حواله اکران آن‌قدر سخت است که هر تهیه‌کننده‌ای را برای رسیدن به بهترین زمان اکران ترغیب به تلاش بیشتر کند. به‌طور قطعی یکی از دلایل فروش فیلم‌ها و استقبال مخاطبان از آن، زمان اکران آن است. با درنظرگرفتن بهترین زمان برای اکران فیلم‌ها و حجم انبوهی از آثار و تداخل موضوع و محتوای آن‌ها و نیازمندی‌شان به اکران هم‌زمان، بحث تأخیر در اکران موردتوجه اهالی سینما قرار گرفته است؛ همچنان‌که سیدرضا صائمی منتقد و کارشناس سینما، در گفت‌وگو با ایرنا درباره بهترین زمان اکران فیلم و نقش آن در استقبال مخاطبان گفت: «به‌طورقطع یکی از عوامل مؤثر در فروش فیلم، انتخاب زمان مناسب برای اکران آن است که متناسب با ساختار و محتوای فیلم و ویژگی‌های فصل اکران به قواعد خاص خود نیازمند است؛ برای مثال نمایش یک فیلم کودک در فصل تابستان به دلیل اوقات فراغت دانش‌آموزان و تعطیلی مدارس، بهتر جواب می‌دهد یا فیلمی که از موضوعی مناسبتی برخوردار است، می‌تواند در برهه زمانی همان مناسبت، اکران شود. به‌فرض بهترین زمان اکران فیلمی در ژانر دفاع مقدس، هفته دفاع مقدس است یا یک فیلم مذهبی در ماه محرم از امکان جذب مخاطب بیشتری برخوردار است. درواقع میان محتوای فیلم و فضای اجتماعی، نسبتی زمانمند وجود دارد که به‌عنوان یک ظرفیت اجتماعی می‌تواند در دیده‌شدن یک فیلم نقش داشته باشد. با درنظرگرفتن این موضوع که اکران فیلم‌ها گاهی بر اساس شکل فصلی فیلم‌ها صورت می‌گیرد باید گفت اگر اکران فیلمی در زمان خود انجام نشود با شکست مواجه شده و تفاوتی با عدم اکران آن ندارد. به‌طور مثال در بازه زمانی عید نوروز که اکران فیلم‌های کمدی، مخاطبان بیشتری دارد، نمایش یک فیلم جدی می‌تواند با شکست روبه‌رو شود؛ مثل فیلم سینمایی «تختی» که در اکران نوروزی با عدم استقبال مخاطبان مواجه شد. پس ضرورت دقت در اکران فیلم‌ها با توجه به روان‌شناسی زمان و مخاطب در مقابل محتوا و ساختار فیلم نیز ازجمله موارد مهم در شیوه اکران‌هاست. در ادامه، اکران آنلاین یکی از مباحثی بود که پس از شیوع کرونا و طولانی‌شدن زمان تعطیلی سینماها از سوی مدیران سینمایی مطرح شد. در این نوع از اکران، بیشتر فیلم‌هایی اکران شدند که قاچاق اثر، ضربه سنگینی به تهیه‌کننده وارد نمی‌کرد. درواقع عدم وجود زیرساخت‌های مناسب برای اکران آنلاین، سازندگان آثار مهم را با این تصمیم که منتظر زمان اکران دیرهنگام بمانند اما تن به اکران آنلاین و سپس قاچاق فیلم ندهند. ازاین‌رو اکران آنلاین بیش از آنکه فرصتی پیش روی تهیه‌کنندگان باشد، به تهدیدی جدی تبدیل شد و در همان ابتدای امر با کم‌توجهی صاحبان آثار و عدم تلاش مسئولان برای ترمیم زیرساخت‌ها به پایان رسید. از طرفی نقش مشکلات سخت‌افزاری همچون کمبود سالن‌های سینما نیز در ایجاد و تداوم مشکل اکران مؤثر بود. اکران فیلم‌ها هرچند در زمان مناسب، اگر در سالن مناسبی به نمایش درنیاید، امکان عدم استقبال از سوی مخاطب را بالا می‌برد. به عبارتی نمایش فیلم در یک سالن استاندارد ازجمله عوامل شرط اکران مناسب است. با این اوصاف، موفقیت یک فیلم در اکران هرچند در زمان مناسب به مسائل دیگری نیز مرتبط است. حل مشکل اکران سینمای ایران مسیری طولانی در پیش دارد که تلاش تمامی افراد و نهادهای مسئول را می‌طلبد. مشکلی که رفع آن تنها منوط به یک شخص و نهاد خاص نیست. موضوعی که رضا صائمی هم به آن اشاره کرد: «سینما یک فرایند و تولید جمعی است. همان‌طورکه تولید یک فیلم، محصول یک همکاری گروهی به شمار می‌رود، اکران آن‌هم به همکاری جمعی معطوف و به هم‌افزایی نیازمند است. به نظرم برای حل این مشکل باید ضمن آسیب‌شناسی جدی و همه‌جانبه در همکاری میان‌بخشی نهادها و سازمان‌های سینمایی و بهره‌گیری از صاحب‌نظران و سلیقه‌های گوناگون به یک آیین‌نامه استاندارد دراین‌باره دست یافت که پشتوانه اجرایی داشته باشد و همه خود را ملزم به مفروضات و ملزومات آن کنند. وجود قانونی مدون و قابل‌اجرا درزمینه اکران فیلم، حتی اگر دارای ضعف و کاستی هم باشد، بهتر از بی‌قاعدگی و بی‌قانونی در فرایند اکران است.»