یک جنبش خاص اعتقادی و البته نظامی که در 15 آگوست 2021 در حالی که بسیاری از ولایت‌های افغانستان را به‌جز پنجشیر تصرف کرد، با نزدیک‌شدن به دروازه‌های کابل و با فرار محمد اشرف غنی، رئیس‌جمهور پیشین افغانستان ارگ ریاست جمهوری این کشور را به تصرف خود در آورد.طالبان طی سال‌های قبل از آن، حتی در سال‌های 1996 تا 2001 که بر سه چهارم افغانستان حکومت داشت، به رسمیت شناخته نمی‌شد و در آن مقطع، تنها از سوی پاکستان، امارات متحده عربی و عربستان سعودی به رسمیت شناخته شد. سال گذشته با فروپاشی دولت افغانستان و روی کار آمدن دوباره این گروه، تصور برخی بر این بود که با چهره جدیدی از طالبان مواجه خواهند شد؛ اما شرایطی که طی این ماه‌ها ایجاد شده، این تصور را دچار خدشه کرده است.عدم تشکیل دولت فراگیر، قدرت‌نمایی داعش و تشدید ناامنی، بالا‌گرفتن اختلافات قومیتی و نحوه برخورد با شیعیان از جمله مواردی است که انتقادها به این گروه را افزایش داده است.در یک سال اخیر سه قشر حکومت طالبان بیش از دیگران دچار مشکل و محدودیت شدند: شیعیان، زنان و فعالان رسانه‌ای. اسفند سال گذشته، سرپرست وزارت خارجه طالبان در گفت‌وگویی درباره حقوق زنان ادعا کرد دانشگاه‌ها به‌روی دختران باز شده و در آینده نزدیک باقی مشکلات زنان و دختران افغانستان نیز حل می‌شوند؛ اما اکنون پس از گذشت چند ماه از این وعده‌ها، نه تنها شرایط برای زنان مساعد نشده، بلکه حضور در اجتماع و برخورداری از حقوق اولیه زنان افغان که شرع مقدس اسلام نیز بر تحقق آن‌ها تأکید دارد، به مانع تفسیرهای طالبانی از اسلام برخورده و بسیاری از مدارس دخترانه و زنانه این کشور طی این ماه‌های اخیر بسته شده است. این نوع اقدامات، اعتراض جمهوری اسلامی ایران را برانگیخت؛ به طوری که وزیر خارجه کشورمان از طالبان خواست حقوق زنان در افغانستان رعایت شود. تحلیلگران مسائل این کشور می‌گویند حقوق زنان در دو دهه فاصله میان حکومت طالبان در افغانستان تا حدودی رعایت می‌شد که با بازگشت دوباره این گروه به قدرت، بار دیگر دچار چالش شده است.شیعیان افغانستان هم از قشرهای آسیب‌پذیر افغانستان طی دو دهه گذشته بوده‌اند. طیفی که با وجود پیروان بسیار اما از لحاظ سهم در حکومت و امنیت، تا کنون شرایط ثابتی را در این کشور به چشم ندیده‌اند. حملات تروریستی بسیار علیه شیعیان در دهه‌های اخیر از بارزترین صدماتی است که می‌توان به آن اشاره داشت و این امر در دوره اخیر هم ادامه داشته است. بر طبق آمار منتشر شده، در ماه‌های گذشته و بعد از حاکمیت طالبان، در چندین حمله تروریستی که مسئولیت آن را داعش به عهده گرفت، دست کم ۱۲۰۰ اهل شیعه قربانی شده‌اند. این در حالی است که با ورود طالبان به قدرت و با وجود تعامل جامعه شیعه با طالبان باز هم این شرایط برای آن‌ها، چه در حوزه امنیت و چه در سهم‌دهی حکومت به آن‌ها تغییر نکرده و در نخستین روزهای حاکمیت طالبان در سال گذشته اجتماعات شیعیان در مکان‌هایی همچون مساجد، مدارس و … مورد حملات تروریستی قرار گرفت. فضایی که نشان می‌دهد طالبان در تأمین امنیت بسیار ناتوان عمل می‌کند.
پس از شیعیان و زنان، رسانه‌ها و فعالان رسانه‌ای نیز تحت آسیب طالبان در افغانستان قرار گرفته‌اند. بر پایه نظرسنجی گزارشگران بدون مرز (RSF)، پس از روی‌کارآمدن طالبان، افغانستان ۳۹.۵۹ درصد از رسانه‌ها و ۵۹.۸۶ درصد از خبرنگاران خود را از دست داده است. در گزارش این سازمان که به تازگی منتشر شد، آمده است که افغانستان پیش از ۱۵آگوست ۲۰۲۱ دارای ۵۴۷ رسانه بود؛ اما از این میان ۲۱۹ رسانه در یک سال پسین تعطیل شده‌اند. بر پایه این آمار، ۵۰ درصد از رسانه‌های ولایت‌های بلخ، بامیان، پنجشیر، پروان، تخار، هرات و فاریاب تعطیل شده‌اند. کابل در مرکز این کشور با ۱۳۳ رسانه بیشترین آمار را داشت؛ اما پس از تغییر رژیم نزدیک به نیمی از این رسانه‌ها غیرفعال شده‌اند. در حال حاضر تنها ۶۹ رسانه در پایتخت فعال هستند. این گزارش می‌گوید از ۱۱ هزار و ۸۵۷ روزنامه‌نگار شامل مرد و زن که تا پیش از تسلط طالبان فعالیت داشتند، اکنون تنها چهار هزار و ۷۵۹ خبرنگار وجود دارد. به گفته این سازمان، در مجموع هفت هزار و ۹۸ روزنامه‌نگار دیگر کار نمی‌کنند که ۵۴.۵۲ درصد از این روزنامه‌نگاران مرد هستند. این در حالی است که زنان روزنامه‌نگار بیشترین تأثیر را متحمل شده و ۷۶.۱۹ درصد از آنان شغل خود را از دست داده‌اند.این مشکلات به همراه چالش‌های قومی و همچنین نابرابری‌ها در افغانستان در حالی وجود دارد که سیاست خارجی و روابط دیپلماتیک طالبان نیز آن‌طور که باید پیش نمی‌رود و با اینکه مقامات طالبان معتقدند خواستار روابط پویا و مثبت با همسایگان و جهان هستند، اما در اجرایی‌کردن این سیاست دچار مشکل هستند. برای مثال چالش‌های اخیر طالبان با ایران بر سر موضوعاتی همچون حقابه هیرمند و مسدودسازی سد کمال‌خان به دریاچه هامون و همچنین درگیری‌ها در مرزهای مشترک با کشورمان از جمله این موارد است.البته بخشی از این وضعیت مربوط به تحولات داخلی افغانستان است و کشورمان باید در راستای ایجاد ثبات، تعاملاتی منطقی و معطوف به منافع ملی دو کشور و گسترش عدالت و عقلانیت و آزادی‌های مشروع در افغانستان با گروه تندروی طالبان برقرار کند.
