ایران در طول ده سال گذشته (از سال 2011 میلادی تاکنون) دو دوره عضو کمیسیون مقام زن بوده و طی انتخابات سال گذشته نیز با آرای حداکثری (43 رأی از 54 عضو اکوسوک) برای سومین بار عضویت این نهاد را کسب کرده بود. اقدام حذف ایران از کمیسیون مقام زن در روز 14 دسامبر نیز به پیشنهاد آمریکا و در قالب پیش نویس قطعنامهای صورت گرفت که در تهیه آن نهادهای حقوق بشری همچون دیدهبان حقوق بشر و بسیاری از صاحبان قدرت در عرصههای سیاسی و اجتماعی نقش داشتند و به گفته سخنگوی سازمان ملل متحد نیز آنتونیو گوترش هیچ دخالتی در این تصمیم نداشته است و این اقدام در شورای اقتصادی اجتماعی سازمان ملل (اکوسوک) که یکی از شش رکن اصلی سازمان ملل است، صورت گرفته است. شورایی که مسئولیت توجه و رسیدگی به امور اجتماعی، اقتصادی و امور مربوط به 15 آژانس تخصصی و هشت کمسیون عملکردی و پنج کمیسیون منطقهای سازمان ملل را به عهده دارد و میزبان رأیگیری برای حذف کرسی ایران از کمیسیون مقام زن در نیویورک بود.
در جریان رأیگیری علیه ایران چه گذشت؟
در جلسه چهارشنبه شورای اقتصادی اجتماعی سازمان ملل با موضوع حذف ایران از کمیسیون مقام زن، نیز 29 کشور از 52 عضو حاضر این کمیسیون به اخراج ایران رأی مثبت، 8 کشور رأی منفی و 16 کشور نیز رأی ممتنع دادند. کشورهای مانند آرژانتین، اتریش، بلژیک، کانادا، شیلی، کلمبیا، کرواسی، دانمارک، فنلاند، فرانسه، یونان، ایتالیا، ژاپن، لیبی، نیوزیلند، پرو، پرتغال، کرهجنوبی، بریتانیا و آمریکا نیز علیه ایران رأی دادند و کشورهای بولیوی، چین، قزاقستان، نیکاراگوئه، نیجریه، عمان، روسیه و زیمبابوه به این قطعنامه رأی منفی دادند. پیش از رأیگیری، نمایندگان برخی کشورها همچون روسیه در مخالفت با پیشنویس این قطعنامه به سخنرانی پرداختند. نماینده روسیه با ارائه پیشنهادی برای بررسی قانونیبودن اخراج ایران از کمیسیون مقام زن سازمان ملل تلاش کرد که از رأیگیری و اخراج ایران جلوگیری کند که با رأی اکثریت اعضا، درخواست این کشور رد شد. نماینده پاکستان نیز در مخالفت با لغو عضویت ایران از کمیسیون مقام زن گفت که هیچ قانونی برای اخراج اعضا وجود ندارد. او گفت که عضویت ایران با رأی اعضای همین شورا در سال 2021 و برای یک دوره چهارساله بوده و نباید اکنون به پایان برسد. نماینده سوریه هم در این نشست ضمن مخالفت با قطعنامه پیشنهادی آمریکا بیان کرد: لغو عضویت ایران سابقه خطرناکی برای این نهاد محسوب خواهد شد. نماینده برزیل نیز گفت اخراج یک کشور از چنین کمیسیونی سابقه ندارد و در طرح پیشنهادی آمریکا هم مشخص نیست که اخراج ایران چگونه کمکی به بهبود وضعیت زنان در ایران میکند. نماینده ونزوئلا با لغو عضویت ایران از کمیسیون مقام زن مخالفت کرد و گفت این کار، به «سنتی خطرناک» تبدیل خواهد شد و چنین کاری، به تضعیف نهادهای بینالمللی منجر خواهد شد. در ادامه اظهار نظرها در مخالفت با حذف ایران از کمیسیون مقام زن سازمان ملل، لیندا توماس گرینفیلد، نماینده آمریکا در سازمان ملل در دفاع از حذف ایران از کمیسیون مقام زن سازمان ملل مدعی شد: «کار کمیسیون مقام زن مبارزه با تبعیض علیه زنان است. عضویت ایران در این کمیسیون، لکه ننگی برای این نهاد است. نماینده رژیم صهیونیستی هم با حمایت از حذف ایران از کمیسیون مقام زن مدعی شد هر کشوری که به قطعنامه حذف ایران از این نهاد رأی مثبت ندهد، شریک جرم ایران محسوب خواهد شد. نماینده کانادا هم با قرائت بیانیه خود مدعی شد که ایران با فاحشترین موارد نقض حقوق بشر مواجه است. ادعاهایی که با واکنش از سوی نماینده ایران در سازمان ملل مواجه شد و امیر سعید ایروانی را به تشریح مواضع کشورمان در مخالفت با پیشنویس مذکور وا داشت. امیرسعید ایروانی با محکومکردن این قطعنامه از اعضای اکوسوک تقاضا کرد که به پیش نویس آن رأی منفی بدهند؛ تلاشهایی که به نتیجه نرسید. ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه نیز تصویب قطعنامه غیراجماعی آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران در نشست شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل (اکوسوک) را اقدامی سیاسی، فاقد وجاهت قانونی، برخلاف منشور و ایجادکننده رویهای نادرست در این نهاد بینالمللی دانست و این اقدام دولت آمریکا را شدیدا محکوم کرد.
پیامدهای عدم عضویت در کمیسیون مقام زن
برخی کارشناسان معتقدند کمیسیون مقام زن سازمان ملل متحد کارکرد خاصی به لحاظ جایگاه تصمیمگیری و سیاستگذاری ندارد که بتواند منجر به اتفاقات خاصی علیه ایران شود که در پی آن قطعنامهای هم به تصویب برسد و از طرفی حذف ایران از این کمیسیون تأثیر چندانی بر حضور زنان ایرانی در مجامع بینالمللی و تضعیف حقوق آنها نخواهد داشت و ایران میتواند همچنان برای ارائه نقطه نظرات خود در نشستهای این کمیسیون شرکت کند و تنها حق رأی ندارد؛مانند برزیل که در نشست روز چهارشنبه کمیسیون مقام زن شرکت کرد و به نفع ایران هم صحبت کرد، اما حق رأی نداشت. در مقابل برخی از تحلیلگران حوزه بین الملل این اعتقاد را ندارند و میگویند ازدستدادن هر کرسی بینالمللی برای ایران هزینههای مختص به خود را در پی خواهد داشت که در کمترین نتایج این ائتلافهای بینالمللی علیه کشورمان، ما شاهد انزوای بینالمللی، کاهش اثرگذاری ایران در حوزه بین الملل و از طرفی ازبینرفتن پرستیز سیاسی ایران خواهیم بود؛ فضایی که اصلا به نفع کشورمان نیست.
