به گزارش اصفهان زیبا؛ سیچان یکی از محلههای قدیم اصفهان است که مردم زمان قدیم در آنجا به دامپروری و کشاورزی مشغول بودند. این محله جزو محلههای جنوبی رودخانه زایندهرود است و درواقع از دهاتی است که به شهر اصفهان اتصال یافته و به علت قرارگرفتن در موقعیتی مناسب ازلحاظ جغرافیایی به محلهای خوب در اصفهان تبدیل شده است.
از نظر تاریخی سیچان دهی بود در جنوب زایندهرود و با ده حسینآباد همسایه. شاهعباس اراضی جنوب زایندهرود را که درست در شمال این ده واقعشده بود، ظاهرا تا حد خود رودخانه، هنگامیکه ارامنه را از ارمنستان به اصفهان کوچاند، به آنها بخشید و فرمانهایی صادر کرد تا ارمنیان در این اراضی مستقر شوند. این اراضی شامل سه ده مارنان، قینان و سیچان بود که هر سه با توسعه شهر اصفهان به انضمام جلفا که ارمنیان ساختهاند، یکی از محلههای معتبر اصفهان بهشمار آمد. جابریانصاری این بخش را جزو بهترین محلههای اصفهان ازلحاظ آبوهوا ذکر میکند. واژه سیچان از سه جزء سی + چ + ان تشکیل شده است. کلمه «سی» تلفظ دیگری است از زی که از مصدر زیستن آمده و طبیعیترین انتخاب نام برای محل زندگی و زیستگاه آدمیان است و پسوند «ان» را برای نسبت و کثرت بهکار میبرند؛ بنابراین سیچان به معنی محل زیست است و از باب تسمیه حال و محل این نام را به خود گرفته است. سیچان به معنای موش در زبان ترکی، نسبتی با وجهتسمیه این محله ندارد.
از این محله نیز بزرگانی برخاستهاند که ازجمله آنها میتوان اشاره کرد به محمدعلی کشاورز و عبدالله بن محمدعلی سیچانی از خوشنویسان خط نستعلیق که در ۱۰۹۵هـ.ق میزیست و آقاعبدالمولی با تخلص شعری سیچانی اصفهانی که از شعرای معاصر شیخعلی حزین و از سادات بود و در علوم عربی دست داشت و خط شکسته را درست مینوشت. جمعیت این محله (بلوک آماری) در سال 1401، 11393 نفر با تراکم 117 نفر در هر کیلومترمربع بود. در عهد صفوی، طبق طومار شیخبهایی، سیچان از مادی شایج پنج سهم و از مادی نایج 10 سهم حقابه داشته است؛ لیکن در عهد قاجار، این میزان تغییرکرده و برای این محل از مادی شایج 12 سهم و از مادی نایج 14 سهم حقابه معین شده است.
سیچان؛ قلب تاریخ و فرهنگ اصفهان
در قلب شهر تاریخی اصفهان، جایی که گنبدها و منارهها در آسمان آبی خودنمایی میکنند، محلهای کهن و پررمزوراز به نام سیچان نهفته است. قدمبهقدم در این محله، گویی در گذرگاه زمان سیر میکنید و با تاریخ و فرهنگ غنی اصفهان آشنا میشوید. سیچان با قدمتی که به دوران صفویه میرسد، گنجینهای از بناهای تاریخی، مساجد باشکوه، حمامهای سنتی و خانههای قدیمی است که هرکدام داستانی برای گفتن دارند؛ گویی هر آجر و سنگی در این محله، حکایتی از هنر و معماری ایرانی را به نمایش میگذارد؛ اما سیچان فقط به بناهای تاریخیاش محدود نمیشود.
این محله، قلب تپنده فرهنگ و هنر اصفهان نیز است. در کوچهپسکوچههای سیچان، هنرمندان و صنعتگران مشغول خلق آثار بدیع و چشمنواز هستند. بوی عود و عطر گلاب از مغازههای عطاری به مشام میرسد و صدای کار استادکاران فلزکار و سفالگر در فضا طنینانداز میشود. مردم خونگرم و صمیمی سیچان با آدابورسوم و گویش خاص خود، هویتی منحصربهفرد به این محله دادهاند. گویی در سیچان، زمان متوقفشده و اصالت ایرانی در تمام وجوه زندگی جاری است.
تحولات تاریخی محله سیچان در دورههای مختلف
سیچان در طول تاریخ فرازونشیبهای زیادی را پشت سر گذاشته است. در دوران صفویه، این محله از رونق و آبادانی زیادی برخوردار بود و بهعنوان یکی از محلههای مهم و اعیاننشین اصفهان شناخته میشد. در دوره قاجار نیز سیچان همچنان از محلههای پررونق و بااهمیت اصفهان بود؛ اما در دوره پهلوی با گسترش شهر و احداث خیابانهای جدید، رونق این محله تا حدودی کم شد؛ بااینحال، سیچان هنوز هم هویت تاریخی و فرهنگی خود را حفظ کرده است و بهعنوان یکی از محلههای کهن و اصیل اصفهان شناخته میشود.
در طول تاریخ، مشاهیر و شخصیتهای برجستهای در محله سیچان زندگی کردهاند یا به آن مرتبط بودهاند. ازجمله این افراد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
میرزا ابوالقاسم نطنزی: شاعر و عارف نامدار دوره صفویه.
آقا محمد بیدآبادی: عالم و فقیه برجسته دوره قاجار.
ملاعبدالکریم اصفهانی: شاعر و ادیب دوره قاجار.
سید محمدعلی عالمه طباطبایی: از مراجع تقلید شیعه در دوره معاصر.
بررسی اسناد و مدارک تاریخی مربوط به سیچان
برای مطالعه تاریخ و تحولات محله سیچان، میتوان به اسناد و مدارک تاریخی مختلفی ازجمله وقفنامهها، کتب تاریخی، سفرنامهها و نقشههای قدیمی مراجعه کرد. این اسناد و مدارک اطلاعات ارزشمندی درباره قدمت، معماری، شخصیتها و رویدادهای مهم سیچان ارائه میدهند.
جاذبههای گردشگری و فرهنگی محله سیچان
سیچان، گنجینهای از جاذبههای گردشگری و فرهنگی است که هرساله گردشگران بسیاری را به خود جذب میکند. ازجمله مهمترین این جاذبهها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
مسجدجامع سیچان: این مسجد از مساجد تاریخی اصفهان است که قدمت آن به دوران صفویه میرسد. این مسجد دارای تزیینات کاشیکاری و گچبری نفیس است و ازجمله زیباترین مساجد اصفهان بهشمار میرود.
مسجد امامزاده سیدمحمد: این مسجد نیز از مساجد قدیمی سیچان است که در دوره قاجار بنا شده. این مسجد دارای صحن وسیع و گنبدی فیروزهای است و در بین اهالی سیچان از احترام ویژهای برخوردار است.
حمام تاریخی سیچان: از حمامهای تاریخی اصفهان است که در دوره صفویه بناشده و دارای معماری سنتی ایرانی و تزیینات کاشیکاری و نقاشی دیواری زیبایی است.
پل سیچان: این پل از پلهای تاریخی اصفهان است که در دوره صفویه بنا شده. این پل روی زایندهرود قرار دارد و ازجمله پلهای زیبای اصفهان بهشمار میرود.
خانه تاریخی طباطباییها: این خانه از خانههای تاریخی اصفهان است که در دوره قاجار بنا شده. این خانه دارای معماری سنتی ایرانی و تزیینات کاشیکاری و گچبری نفیس است و در حال حاضر بهعنوان موزه از آن استفاده میشود.
خانه تاریخی رشتیها: این خانه نیز از خانههای تاریخی سیچان است که در دوره قاجار بناشده و دارای معماری سنتی ایرانی و تزیینات کاشیکاری و نقاشی دیواری زیبایی است و در حال حاضر بهعنوان اقامتگاه بومگردی از آن استفاده میشود.
موزه مردمشناسی سیچان: این موزه به نمایش آدابورسوم، سنن و گویش محلی مردم سیچان اختصاص دارد. در این موزه میتوانید لباسهای سنتی، ابزار و ادوات کشاورزی، ظروف و سایر اشیای مربوط به زندگی مردم سیچان را ببینید.
کتابخانه و مرکز فرهنگی سیچان: این مرکز فرهنگی شامل کتابخانه، سالن مطالعه، کلاسهای آموزشی و سایر امکانات فرهنگی است. در این مرکز میتوانید کتابهای مختلفی درباره تاریخ، فرهنگ و هنر اصفهان و ایران مطالعه کرده و در کلاسهای آموزشی متنوع شرکت کنید.