به گزارش اصفهان زیبا؛ مصطفی نجاران دکترای تاریخ دارد و در حال حاضر استاد دانشگاه اصفهان است. او 51 سال دارد و از دوران کودکی ساکن محله عاشق‌آباد اصفهان بوده و در دانشگاه‌های شهید اشرفی‌اصفهانی، دانشگاه سپاهان، شاهین‌شهر و سایر دانشگاه‌ها تدریس کرده و مدتی هم در دانشگاه اصفهان در گروه معارف به تدریس مشغول بوده است.
او درباره تاریخ گذشته محله عاشق‌آباد اصفهان به «هم‌محله» می‌گوید: «از زمان کودکی در این محله بزرگ شدم و پدرم و اجدادم هم از بومیان این محله هستند. عاشق‌آباد در شمال‌غرب اصفهان واقع شده است؛ در منطقه‌ای که به نسبت سایر مناطق اصفهان تاریخ و پیشینه زیادتری دارد و این اتفاق به جهت اسامی و نام‌هایی است که در این محله‌ها از گذشته تاکنون وجود دارد. اگر بخواهیم پیشینه تاریخی محله عاشق‌آباد را موشکافی کنیم، این محله یادگاری از دوران اشکانیان است. همان‌طور که عشق‌آباد، پایتخت ترکمنستان، به اشک‌آباد تبدیل‌شده و به این نام معروف شده است، مورخان و اصفهان‌شناسان عقیده داشته‌اند که عاشق‌آباد هم چنین سرگذشتی داشته است.»
او می‌افزاید: «استادان معروف ازجمله دکتر مهریار این عقیده را داشته‌اند و دکتر محمودآبادی هم که در دانشگاه اصفهان از استادان بنده بودند و افتخار شاگردی ایشان را داشتم، بر این عقیده بودند که عاشق‌آباد از دوران اشکانیان و یادگاری از این زمان است. در اطراف عاشق‌آباد مناطق مسکونی زیادی قرار دارد؛ مانند محدوده مارچین و ولدان که پیشینه تاریخی زیادی دارند، محله بابوکان که یادگاری از دوره اردشیربابکان است، محمودآباد که در گذشته ماه‌آباد بوده و در طی زمان تغییر پیداکرده و به محمودآباد تبدیل شده است؛ همه این محله‌ها در اطراف محله عاشق‌آباد قرار دارند.»
تقسیم‌بندی تاریخ محله عاشق‌آباد
استاد تاریخ دانشگاه اصفهان تصریح می‌کند: «اگر بخواهیم تاریخ محله عاشق‌آباد را از گذشته تاکنون دسته‌بندی کنیم، به دو دوره تاریخی تقسیم می‌شود: یک دوره مربوط به قبل از اسلام است که در رابطه با تاریخ عاشق‌آباد به‌جز سفال‌ها، کوزه‌ها و خانه‌های زیرزمینی که در این محله پیدا می‌شود، چیزی که نشان‌دهنده ارتباط با آن دوره باشد، وجود ندارد و همه بحث‌ها در حد حدس و گمان است و سایر مناطق اصفهان همچنین حالتی دارد.»
او تأکید می‌کند: «دوره پیش از اسلام یعنی در دوران باستان و قبل از حمله اعراب به ایران تاریخ عاشق‌آباد مبهم و سردرگم بوده است و منابع مکتوبی در این زمینه موجود نیست. در رابطه با تاریخ بعد از اسلام، یعنی دوره بعد از حمله اعراب به ایران تعداد زیادی از نوشته‌ها و آثار موجود مربوط به دوران صفویه است. یکی از پررونق‌ترین دوره‌های محله عاشق‌آباد در دوران صفویه بوده است؛به‌نحوی‌که تعداد زیادی از مردم عاشق‌آباد که مردمانی دلیر، تنومند و پهلوان بودند، در سپاه صفوی خدمت کرده و به مقامات بالایی هم رسیده بودند.»
استاد تاریخ دانشگاه اصفهان اظهار می‌کند: «در کتاب بقاالمحسنین و العوام و تذکره نصرآبادی شرح‌حال مختصری از ایشان آمده و در شرایط فعلی آقای سجادی در حال انجام تحقیق‌هایی در رابطه با شخصیت ایشان است که به نتیجه‌های بسیار خوبی هم در این زمینه رسیده است. فرزندان و نوادگان این صوفی بزرگ از خطاطان معروف محله عاشق‌آباد اصفهان بودند؛ به‌نحوی‌که فرزند و نوه ایشان، محمدتقی خطاط، اولین ترجمه قرآن را به خط نستعلیق نوشته که در کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی موجود
است.»
شخصیت‌های برجسته و عرفای معروف محله عاشق‌آباد
او خاطرنشان می‌کند: «از شخصیت‌های معروف دیگر محله عاشق‌آباد در گذشته محمدسعید خطاط، فرزند ملاعبدالقادر بوده که در دوران صفویه خطاطی می‌کرده است؛ علاوه بر ایشان، فردی به نام محمد مؤمن هم بوده که مزار او در محله عاشق‌آباد قرار دارد و زیارتگاه علاقه‌مندان است؛ ایشان هم از عرفای معروف و مشهور اصفهان و ایران است و در شرایط فعلی در هندوستان نیز مریدان زیادی دارد. در حال حاضر در رابطه با او تحقیق‌هایی انجام شده و به شکل کتابچه‌ای تکمیل شده است که به بررسی شخصیت این عارف می‌پردازد.»
نجاران درباره دیگر شخصیت‌های‌معروف محله عاشق‌آباد در زمان گذشته می‌گوید: «از دیگر شخصیت‌های برجسته محله عاشق‌آباد در زمان قدیم آیت‌الله شیخ‌علی عاشق‌آبادی است. ایشان (جد مادری بنده و پدربزرگ مادرم) از علمای معروف عاشق‌آباد بودند که در مدرسه نیم‌آورد تدریس می‌کردند. در این محله در زمان قدیم استادان معروفی ازجمله آیت‌الله ابوالحسن اصفهانی و درچه‌ای نیز بودند. از شاگردان آن‌ها می‌توانیم آیت‌الله همت‌الله هرندی و آیت‌الله شیخ ابوسعید حبیب‌آبادی را نام ببریم که خانه ادیب هم به نام ایشان بوده و از شاگردان علی عاشق‌آبادی هستند. ایشان در 23سالگی به درجه اجتهاد رسیدند و مشغول تنظیم رساله عملی بودند که در عنفوان جوانی فوت کردند.»
محصولات و حرفه‌های گذشته عاشق‌آباد
او درباره پیشینه نام محله عاشق‌آباد توضیح می‌دهد: «محله عاشق‌آباد یادگاری از دوره اشکانیان است. در آن زمان به دلیل اینکه اشکانیان در هر منطقه‌ای وارد می‌شدند، یک بنا یا محل را به‌عنوان یادبود می‌ساختند، ازجمله مناطقی که در پهنه مرکزی اصفهان ساختند، محله عاشق‌آباد اصفهان معروف به اشک‌آباد است. اشک‌آباد، ارشک‌آباد و آرشاکاباد اسامی قبلی این محله بوده که به‌مرورزمان به عاشق‌آباد معروف شده است.»
استاد تاریخ دانشگاه اصفهان تصریح می‌کند: «محله عاشق‌آباد یک جامعه سنتی مذهبی است و رسوم بسیاری در این محله در زمان قدیم اجرا شده است؛ ازجمله عروسی‌های عاشق‌آباد در قدیم بسیار زیبا بوده که در حال حاضر دیگر اثری از این نوع عروسی‌ها در این محله دیده نمی‌شود.در گذشته در محله عاشق‌آباد یک نوع نان محلی معروف پخت می‌شد که این نان بسیار خوش‌مزه و مرغوب بود و ماندگاری زیادی هم داشت. محله عاشق‌آباد در بخش کشاورزی یکی از خوش‌مزه‌ترین خربزه‌های اصفهان را تولید می‌کرد، خربزه‌هایی سبزرنگ که نمونه‌های این محصول را در محدوده گرگاب هم می‌توان پیدا کرد.»
او عنوان می‌کند: «در نیم‌قرن گذشته، پنبه‌کاری در محله عاشق‌آباد بسیار انجام می‌شد. ازجمله بازی‌های محلی که در گذشته در عاشق‌آباد انجام می‌شد، “گووه چوبی” بود. در این بازی افراد به دو دسته تقسیم می‌شدند. با چوب، توپ را می‌زدند و توپ تا آخر محدوده بازی می‌رفت و برمی‌گشت. در حال حاضر در محله عاشق‌آباد این نوع بازی‌ها کمتر توسط جوانان انجام می‌شود و تعدادی از افراد قدیمی‌تر این بازی را انجام می‌دهند.»
تغییرات فعلی محله و صنعتی‌شدن
نجاران در خصوص تغییرات فعلی محله عاشق‌آباد اصفهان بیان می‌کند: «در حال حاضر محله عاشق‌آباد در بخش کشاورزی به‌سمت صنعتی‌شدن در حال تغییر است. در ایام قدیم درآمد مردم این محله از طریق کشاورزی بود و در شرایط فعلی بخش صنعتی رونق پیداکرده است.اکنون محله عاشق‌آباد قطب عمده تولید لوازم نجاری مانند کمد و تخت سیسمونی نوزاد است و کارگاه‌های لوازم چوب در این محله وجود دارد که به همه مناطق ایران لوازم چوبی ارسال می‌شود. عده‌ای از جوانان عاشق‌آبادی در محدوده شاپور جدید در بخش کارهای فنی مانند تراشکاری، باتری‌سازی و صافکاری مشغول به کار هستند و عده‌ای از جوانان هم به حوزه تحصیل روی آورده‌اند و تحصیل‌کرده‌های زیادی در این محله در رشته‌های پزشکی، مهندسی، قضایی و معلمی فعال هستند و عاشق‌آباد برخوردار از مدرسان و روحانیون شایسته‌ای است.»
او می‌افزاید: «در حال حاضر بخش کشاورزی در محله عاشق‌آباد کم‌رونق شده است و تعداد زیادی از کشاورزان محله به سمت باغداری روی آورده‌اند و باغ‌های میوه در عاشق‌آباد ایجاد شده که جنبه تفریحی برای مالکان پیدا کرده است. قریب به 70درصد محله عاشق‌آباد افراد بومی و 30درصد هم مهاجر بوده که در حاشیه محله عاشق‌آباد ساکن هستند.»
