به گزارش اصفهان زیبا؛ عصر زمستانی میدان امام‌علی(ع) با تماشای گلدسته‌های فیروزه‌ای مسجدجامع زیباتر می‌شود و گنبد کاه‌گلی مسجد لبریز کبوترهایی است که به شوق دانه آمده‌اند. بازار شلوغ است و بازاریان، کاسب‌های دیروز و امروز این حوالی‌اند. بازار منتهی به مسجدجامع در حصار آجیل‌ها، پارچه‌ها و خوراکی‌ها مانده است. حالا مشتریان با کیسه‌های خرید وارد مسجد می‌شوند. آن‌گونه که در کتاب‌های تاریخی اصفهان روایت‌شده است، مسجدجامع اصفهان که برخی آن را با نام‌های مسجدجامع عتیق و مسجدجمعه نیز می‌شناسند، یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی شهر اصفهان محسوب می‌شود که قدمت آن به قرن دوم هجری قمری بازمی‌گردد.
این بنای زیبا در ۱۵۶ هجری‌قمری با ابعاد کوچک و متناسب با جمعیت آن دوره اصفهان ساخته شد که یکی از عوامل شهرنشینی در آن دوره نیز بود. ۷۰ سال پس از این ماجرا درست در ۲۲۶هجری به فرمان خلیفه معتصم عباسی، مسجد خراب و مسجدی جدید با ستون‌های چوبی ساخته شد که هنوز هم اثرات آن پابرجاست. مهم‌ترین تغییرات در دوره سلجوقیان روی این بنای تاریخی اعمال شد. در آن زمان، معماران از الگوی مسجد عربی فاصله گرفتند و با ایجاد چهار ایوان در چهار ضلع این مسجد، سبکی جدید را پدید آوردند که به مسجد ایرانی معروف شد.
در ۵۱۵هجری‌قمری این مسجد توسط اسماعیلیان به آتش کشیده شد و بخش عظیمی از این مسجد خراب شد؛ اما در طول تاریخ توسط حکومت‌های ایلخانی، مظفری، تیموری، صفوی و قاجاری بازسازی و مرمت شد که ما این بنای تاریخی و زیبا را مدیون آن‌ها هستیم؛ اما امروز در قلب اصفهان، جایی که تاریخ، هویت و معنویت بر هم منطبق می‌شوند، مسجدجامع اصفهان خاطره‌هایی را در خود نهفته دارد. از سمت جنوب میدان امام‌علی(ع) به سمت مسجد حرکت می‌کنم. از پله‌های سنگ‌فرش‌شده و قدیمی بالا می‌روم و ناگهان با در چوبی بزرگی روبه‌رو می‌شوم، دری که گویی هنوز هم شکوه و عظمت روزگاران گذشته را حفظ کرده است. تصور می‌کنم همچنان نگهبانانی قوی‌هیکل آن را باز و بسته می‌کنند. این در، روایتگر تاریخ چندصدساله این مکان مقدس است.
پایگاه میراث‌فرهنگی مسجدجامع، اتاقکی کوچک با در چوبی کهن‌سال، مقصد بعدی من است. به‌محض ورود، با سقفی بلند و دیوارهایی از خشت‌های دفرمه مواجه می‌شوم. حس عجیبی در این فضا جریان دارد؛ گویی زمان در اینجا متوقف شده است. از آقای کارگر، رئیس اتاق میراث‌فرهنگی مسجدجامع، درباره این بنا سؤال می‌کنم و او مرا به دنیایی از تاریخ و خاطره‌ها می‌برد. کارگر یکی از متولیان مسجد است.
او معتقد است آقای مهدی اجلالیان، یکی از کسبه قدیمی بازار که مغازه‌اش فاصله چندانی با مسجدجامع ندارد و در سال‌های گذشته مسئول پیگیری مباحث دعا در مسجد بوده، باید درباره اقدام‌های انجام‌شده در مسجد سخن بگوید.
به سراغ او می‌روم. مهدی اجلالیان، بازاری کهن‌سالی است که می‌گوید: «پیش از انقلاب، این مسجد بیشتر جنبه تاریخی داشت و کمتر شاهد برگزاری مراسم در این مکان بودیم؛ اما پس از پیروزی انقلاب در ۱۳۵۸، حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ مهدی مظاهری پایه‌گذار دعای کمیل شب‌های جمعه و دعای ابوحمزه‌ثمالی در شب‌های ماه مبارک رمضان، در این مسجد تاریخی شد و با این اقدام روح تازه‌ای به این مکان دمیده شد.»
او ادامه می‌دهد: «اکنون بیش از ۴۳ سال است که در ماه رمضان، نمازهای سه‌گانه در این مسجد اقامه شده و هر شب پس از افطار، زمزمه‌های دعای ابوحمزه در فضا طنین‌انداز می‌شود. در شب‌های قدر نیز خواندن دعای جوشن‌کبیر و مراسم احیا برپاست.» اجلالیان خاطرنشان می‌کند: «مؤذن این مراسم و برنامه‌ها در ابتدا خودم و آقای سید سجاد بودیم و اکنون آقای دیانی این مسئولیت را برعهده دارد.»
او تصریح می‌کند: «نذوراتی چون خرما، کاچی و مشکل‌گشا در این مکان از در پشتی مسجد که به مقبره علامه مجلسی متصل است، میان مردم توزیع می‌شود؛ البته به‌جز سه شب اعتکاف که روزه‌داران افطار دریافت می‌کنند، نذورات دیگری نداریم.»
اجلالیان ادامه می‌دهد: «در این مکان مقدس، تلفیق ایام عید و ماه رمضان جلوه‌ای روحانی دارد. همان‌طور که در تمام سال‌ها برقرار بوده، در این ایام نیز شب‌ها دعای ابوحمزه برپا می‌شود.»
محلوجی، مرد جوان پارچه‌فروشی است که در آن حوالی مغازه دارد. او می‌گوید: «نعمتی است که ما در کنار این بنای ارزشمند مغازه داریم. خدا را به‌واسطه این نعمت عظیم شکر می‌کنم. هرسال هنگام ماه مبارک رمضان مراسم جزءخوانی ساعت 17 بعدازظهر در این مکان معنوی برگزار می‌شود و اغلب بازاریان و مردمی که برای خرید به بازار آمده‌اند، از این فضا و دعا کسب فیض می‌کنند.»
زهرا، زن میان‌سالی که در نزدیکی مسجدجامع ساکن است، می‌گوید: «ماه مبارک رمضان امسال با عید نوروز توأم شده و چه زیبا و نیکوست. هرسال برای مراسم تحویل سال نو به مقبره علامه مجلسی می‌آیم و پس‌ازآن برای نماز به مسجد می‌روم. در این هنگام مسافران و گردشگران زیادی به مسجد می‌آیند و از دیدن جای‌جای آن لذت می‌برند.»
فضای روحانی و معنوی مسجد، انرژی خاصی را به من منتقل می‌کند. دیوارهای آن از جنس سنگ، چوب، خاک و خشت است و از هرگونه تکنولوژی مدرن فاصله دارد. اگر اشتباه نکنم، این مسجد همانند بهشت، دارای هشت در است که هرکدام روایتی شگفت‌انگیز در دل خود نهفته دارند. درون این بنا، شبستان‌های متعددی وجود دارد که هر یک برای فصلی خاص ساخته شده‌اند؛ ازجمله «بیت‌الشتاء» (شبستان زمستانی) و «بیت‌الصیف» (شبستان تابستانی).
از آقای اجلالیان خداحافظی می‌کنم و درحالی‌که در جوار دیوارهای کهن قدم می‌زنم، با خود می‌اندیشم: قصه مسجدجامع اصفهان را نمی‌توان در یک یا دو صفحه خلاصه کرد؛ این مسجد، داستانی کهن دارد که روایت آن همچنان ادامه دارد. در جوار این مسجد یکی از مهم‌ترین مراکز خرید اصفهان، میدان باشکوه امام‌علی(ع)، قرار دارد. در قلب این میدان، مسجدجامع شهر با گنبدهای کاه‌گلی و آجری، گلدسته‌های فیروزه‌ای و مناره‌های بلند و باوقار همچون نگینی درخشان خودنمایی می‌کند.
