به گزارش اصفهان زیبا؛ باز هم به همت اداره گردشگری شهرداری اصفهان بازدیدی دیگر از خانه‌های تاریخی و باشکوه اصفهان در دستور کار قرار گرفت و این بار خانه مشیرالملک انصاری، مأمنی شد تا اصحاب رسانه با شگفتی‌ها و معماری کم‌نظیر این خانه آشنا شوند.
این خانه پرشکوه ابتدای کوچه یخچال در انتهای بن بستی قرار دارد؛ خانه‌ای کم نظیر با معماری‌های عصر قاجار. داخل خانه که می‌شوی دالانی کوتاه تو را می‌کشاند به حیاطی دایره‌ای با حوضی زیبا و چندضلعی. می‌ایستی و محو تماشای اتاق‌های رنگارنگ دورتا دور خانه می‌شوی.
قرار است محسن دیانی با روایتی از این خانه تو را ببرد به عهد قاجار؛ آنجا که هشتی‌ها و حیات‌های خنک و دلنشین از روزمرگی‌ها می‌کاستند. دیانی می‌ایستد وسط حیات؛ درست بالای حوض تا راوی خانه‌ای باشد که نقلش در اصفهان و کشورهای دیگر دهان به دهان می‌چرخد.
این روایتگر ما را می‌برد به زمانی که این خانه یک بنای شاهنشاهی بوده است: «خانه مشیرالملک انصاری، بنایی شاهی است که در دوره قاجار به دست محمد معمارباشی و به دستور ناصرالدین‌شاه بدون ستون روی خرپا بنا شده و زیر تمام شاه‌نشین سرب به‌کار رفته است و به همین دلیل انقباض، انبساط و حتی زلزله روی این بنا تأثیر نمی‌گذارد. این بنای تاریخی، تنها بنایی است که فرونشست زمین در اصفهان بر آن بی‌تأثیر بوده است. مساحت اصلی این خانه ۱۶ هزار متر بوده و اکنون سه‌هزار و ۵۰۰ متر از آن باقی مانده است. پس از ظلم‌های ظل‌السلطان، حکومت اصفهان به میرزا حبیب‌الله انصاری معروف به مشیرالملک رسید. آیت‌الله حسن امامی، مالک خصوصی خانه مشیرالملک است. پس از مرگ مشیرالملک این خانه سفارت روسیه شد و روس‌ها پرتره‌های متعددی به خانه افزودند؛ سپس این خانه محل استقرار سفارت اتریش شد و پس از آن به دست ایرانی‌ها افتاد و حاج حسین چرمی آن را خریداری و همراه با خانواده خود چندصباحی در اینجا زندگی کرد. حاج حسین چرمی پس از انقلاب این خانه را به شخصی به نام سماعیان واگذار کرد. پس از جنگ ایران و عراق، پناه‌جویان را در ۳۳ اتاق از این خانه اسکان دادند و این بنا بین ۳۰ تا ۴۰ درصد تخریب شد. پس از جنگ، سماعیان این خانه را به حاج‌آقا حسن امامی واگذار کرد و سال‌ها مجلس دروس حوزه علمیه در این مکان برپا بود. درنهایت درب این بنا پس از هفت‌سال مرمت، در سال ۱۳۹۷ به‌عنوان خانه‌موزه به روی مخاطبان گشوده شد.»
تنها حوض صلیبی ایران در حیاط خانه مشیرالملک قرار دارد
دیانی می‌گوید: «نُه‌دری این خانه یکی از بزرگ‌ترین نُه‌دری‌های ایران با عرض ۷ متر و طول آن ۱۱ متر است. چهار رنگ اصلی قرمز، سبز، زرد و آبی نیز در شیشه‌های این نُه‌دری به چشم می‌خورد که بیانگر چهار فصل و چهار طبع انسان است.» شگفتی‌های دیگری هم در سالن شاهی وجود دارد که دیانی به آن اشاره می‌کند. کتیبه‌ها و نقاشی‌های خانه مشیرالملک کم نظیر است.
او درباه آن‌ها هم صحبت می‌کند: «آیه‌ها و اسماءالله در کتیبه‌های سالن مربوط به زمانی است بعد از انقلاب که این مکان به عنوان حوزه علمیه استفاده می‌شده است. تمام قاب‌های نقاشی و پرتره‌ها روسی و به سبک اروپایی است که در آن از رنگ طبیعی بادوام استفاده شده است. تنها حوض صلیبی ایران در حیاط خانه مشیرالملک قرار دارد. سنگ‌های حجاری‌شده در حیاط و حوضخانه، با تنها یک قلم و یک چکش طراحی شده‌اند و سه شکارگاه در حجاری‌ها به چشم می‌خورد.»
دیانی در ادامه صحبت‌هایش به نکات جالب دیگری هم اشاره می‌کند: «اصطبل، مطبخ، خانه سواره‌نظام‌ها و محل اقامت خدمه‌های خانه مشیرالملک، کاربری پیشین چهاربنای اطراف این خانه، یعنی مدرسه قصه‌های مجید و سه خانه شخصی دیگر در اطرف این بنا بوده است؛ ضمن اینکه آمد و شد ساکنان این خانه‌ها از راه‌های زیرزمینی انجام می‌شد که اکنون مسدود است و تنها سواره‌نظام از کوچه رفت‌وآمد می‌کرد. علی‌رغم اینکه در آن زمان هر محله یک حمام داشت؛ اما خانه مشیرالملک دارای یک حمام اختصاصی بوده است که در این حمام آب را از چاه به گرمخانه حمام منتقل می‌کردند. این حمام نیز مانند حمام شیخ بهایی دارای یک صفحه مسی بود که آن را با یک شمع گرم کرده و آب به خزینه پایین منتقل شده و باقی‌مانده آب گرمخانه نیز از طریق لوله‌های سنگی به حوض منتقل می‌شد. آب خزینه نیز برای شست‌وشوی حیاط و آب حوض برای آبیاری باغچه‌ها استفاده می‌شده است. او اشاره‌ای هم دارد به کاربری حوضخانه: «این مجموعه محل برگزاری جشن‌ها و مراسم‌های مختلف بوده است. طبقه هم‌کف محل استقرار مردان و طبقه بالا محل استقرار زنان بوده است. کتیبه آینه‌کاری دور تا دور، سری به پایین دارند تا از دیده‌شدن زنان جلوگیری شود. حوضخانه بیشترین مقدار آب‌ریزی در خانه را داشته است و به همین دلیل کف آن با سنگ مرمر پوشانده شده تا رطوبت به بنا آسیب نرساند. حجاری‌های اطراف بنا نیز از بهترین و مرغوب‌ترین سنگ مرمر ایران ساخته شده که با وجود قطری که دارد، نور از آن عبور می‌کند و صحنه چشم‌نوازی را ایجاد می‌کند. در تزئین حوضخانه از گچ‌بری تلفیق‌شده با آینه‌کاری یا «شمشه‌بری» نیز استفاده‌شده است. دریچه‌هایی در بالای دیوارهای بلند حوضخانه به چشم می‌خورد که وظیفه خنک‌کردن هوا در تابستان را به عهده داشته‌اند.»
همچنان این خانه چشم‌نواز، روایت‌ها دارد از اتفاقات تلخ و شیرینی که در آن رخ داده است و ما هنوز اندر خم یک کوچه‌ایم.
