به گزارش اصفهان زیبا؛ به اینجا که می‌رسی زخم‌هایت خوب می‌شوند. سری به خودت که می‌زنی از بی‌مهری کسی، دیگر دلگیر نیستی. دلسردی تمام می‌شود و حال دلت خوب. روحت صیقل پیدا می‌کند. چشم‌هایت براق می‌شود و نفس‌هایت مرتب‌تر. خنده و اشکت با هم رفاقت می‌کنند.
خودت را مرور می‌کنی. پیله می‌کنی به خودت تا پروانه شوی تا پرواز را امتحان کنی. خنک‌های پاییز را می‌چشی. خود خسته‌ات را می‌تکانی، زندگی دوباره در تو جوانه می‌زند. سر بر شانه بنده‌های خوب خدا می‌گذاری، هر ساعتی که بیایی هوادار داری. هر ساعتی که بیایی یکی اینجا منتظر توست. خودت را گم کن تا موقع رفتن پیدا شوی. چه فرقی می‌کند که باشی یا از کجا باشی، اصلا بزرگ باشی یا کوچک، زن باشی یا مرد.
درِ اینجا به روی همه بنده‌های خدا همیشه باز است. آدم‌حسابی‌ها اینجا همیشه با لبخند از تو استقبال می‌کنند. این را همیشه بدان که کسی از اهالی این دیار در برابر تو و رفتار تو چرتکه نمی‌اندازد. همه تو را آن‌طور که هستی دوست دارند. اینجا گلستان ما اصفهانی‌هاست. گلستان شهدای دوست‌داشتنی ما با بیش از هفت هزار و شش‌صد شهید…
تولد گلستان شهدا از دل تکایا
محل فعلی گلستان شهدا، مجموعه‌ای از تکایا بود. با شروع جنگ و بالا رفتن آمار شهدا کم‌کم تکیه‌ها خراب و گلستان شهدا متولد شد.
پیش‌تر در این مکان تکایایی مثل «ملک»، «لسان‌الارض»، «کوهی‌ها»، «بروجنی‌ها»، «میرمحمد صادقی‌ها»، «قهفرخی‌ها» و همچنین تکیه‌ای به نام «فاضل هندی» وجود داشت. تکیه‌ای به نام تکیه خانوادگی «راه نجات» هم در این محدوده قرار داشت که در حال حاضر شهدای عملیات بیت‌المقدس در آن مدفون هستند.
تکیه کوچکی هم وجود داشت به نام «تکیه سجادی». محلی که شهیده زینب کمایی در آنجا دفن شده است. در سال ۱۳۵۵ با شهادت آیت‌الله شمس‌آبادی در روز هجدهم فروردین به نقل از دکتر اصغر منتظرالقائم این شهید، عنوان اولین شهید گلستان شهدا را به خود اختصاص داد.
روبه‌روی بقعه شهید شمس‌آبادی اولین قطعه‌ای که شهدای اوایل انقلاب آنجا مدفون هستند، قرار دارد. شهدایی که از بچه‌های سپاه پاسداران و انقلاب اسلامی بودند و در بلواها و شورش‌ها شرکت می‌کردند یا حتی همان ابتدای جنگ یعنی در اوایل سال ۱۳۵۹ به شهادت رسیدند.
یک سری از شهدای شاخصی که ترور شدند نیز در این قطعه که به قطعه «حمزه سیدالشهدا» معروف است قرار دارند. می‌توان گفت این قطعه، قدیمی‌ترین قطعه گلستان شهدای اصفهان است. علت نام‌گذاری آن‌هم حضور فرمانده شهید علی رضاییان است که در قرارگاه حمزه سیدالشهدا حضور داشت و معروف به حاج علی بنا یا اوس علی بنا بود. نقطه حائز اهمیت این قطعه این است که شهدای بزرگواری در آنجا مدفون شدهاند؛ مثل شهید عبدالله میثمی نماینده حضرت امام (ره) در قرارگاه خاتم‌الانبیا یا شهید محسن صفوی برادر آقا رحیم یحیی صفوی که فرمانده قرارگاه صراط المستقیم بود یا حتی شهید حبیب‌الله خلیفه‌سلطان.
جالب اینجاست شهید خلیفه سلطان کسی است که ایجاد بسیج را در اصفهان پایه‌گذاری و طراحی کرد. درواقع طراح بسیج او بود و به دستور امام (ره) تأسیس بسیج رسمیت پیدا کرد. همسر شهید حبیب خلیفه سلطان، بتول عسکری نام داشت. او از مبارزان انقلاب و از شاگردان بانو مجتهد امین بود. از شهدای ترور در قطعه حمزه سیدالشهدا، می‌توان به شهید علی‌اکبر اژه‌ای اشاره کرد که در هفتم تیرماه همراه با شهید بهشتی در دفتر جمهوری اسلامی به شهادت رسید.
همچنین شهید سیدحسن بهشتی‌نژاد که امام‌جمعه موقت شهر اصفهان بود و رئیس دادگاه انقلاب شهر شیراز و برادرش سید مهدی بهشتی‌نژاد نیز در این قطعه دفن شدهاند. اولین شهید فرمانده سپاه پاسداران در قرارگاه حمزه شهدا، شهید محمدرضا پورکیان نام دارد که جانشین آقای شمخانی بود و با گلوله مستقیم تانک به شهادت رسید.
در این قطعه شهید دیگری هم دفن شده به اسم شهید رضا رضاییان. شهیدی که سرش را به روایتی با قیچی آهن‌بر یا اره آهن‌بر جدا کردند. شهدای زیادی در قرارگاه حمزه هستند. نوه آقای حاج رضا هرندی در قطعه کوهی‌ها که نوه دختری او است، اولین شهید روحانی مدفون در گلستان شهدا و در قطعه حمزه سیدالشهداست.
خانه ابدی شهدای قبل از انقلاب و بعد از انقلاب
از قسمت درِ ورودی گلستان شهدا که وارد شویم، قبل از رسیدن به قطعه حمزه گلستان شهدا، پنج سنگ قبر می‌بینیم. دو تا از شهدا نوه‌های دختری شیخ احمد مجتهد بیدآبادی هستند که خود در تکیه بروجردی تخت‌فولاد دفن است. او کسی است که در ۱۳ سالگی به مقام اجتهاد رسید و دو تا از نوه‌های دختری‌اش به نام‌های محمود و احمد روزبه‌نیا در قسمت ورودی گلستان شهدا به خاک سپرده شدهاند که یکی شهید انقلاب است و دیگری شهید جنگ.
اولین فرمانده کمیته انقلاب استان اصفهان، مهندس شهید بحرینیان است که کنار بقعه شهید شمس‌آبادی به خاک سپرده شده است. بعد از بقعه آیت‌الله شمس‌آبادی قطعه بعدی، فتح بستان یا طریق‌القدس نام دارد که به آن شهدای انقلاب هم می‌گویند. قبل از انقلاب شهدایی مثل شهید طباطبایی یا شهدای انقلاب مثل زهرا زندی‌زاده معروف به ماری‌کوری را می‌توان اشاره کرد که در آخر گلستان شهدا دفن شدهاند. شهید دیگری به نام شهید حسین دوازده‌امامی هم در قسمت شهدای گمنام به خاک سپرده شده است.
شکل‌گیری گلستان بعد از تشییع شهدای عملیات کل قوا
اولین مرتبه‌ای که در اصفهان شهدا را به‌صورت دسته‌جمعی تشییع کردند، شهدای عملیات کل قوا بود. می‌توان گفت بعدازاین تشییع بود که گلستان شهدای اصفهان شکل گرفت. فرمانده کل قوا جایی است که شهید محمود شهبازی جانشین حاج احمد متوسلیان در آن فضا مدفون است.
البته شهید حاج محمود شهبازی در عملیات بیت‌المقدس و در فتح خرمشهر به شهادت رسید و عملیات فتح خرمشهر بعد از عملیات کل قوا انجام گرفت. در کنار حمزه سیدالشهدا، قطعه عملیات بیت‌المقدس و رمضان را داریم. یکی از مسن‌ترین شهدای جنگ به نام شهید رمضان رمضانی است که در ماه رمضان با زبان روزه و در عملیات رمضان به شهادت رسید. از دیگر شهدای شاخص این قطعه شهید جلال افشار است.
قطعه دیگری داریم به نام قطعه حبیب‌بن مظاهر که در آن قطعه هم شهدای شاخصی مدفون هستند. این قطعه روبه‌روی حمزه سیدالشهداست. در کنارش قطعه حنظله قرار گرفته است که از کوچک‌ترین قطعات گلستان شهدا به‌حساب می‌آید. یکی از شهدای این قطعه شهید فاطمه طالقانی شهیده سه‌ساله‌ای بود که به دست منافقان در ماهشهر زنده‌زنده در کانکس سوخت.
شهیده دیگری داریم به نام زهره بنیانیان که جزو بانوانی بود که کلاس کاراته و تکواندو قبل از انقلاب و بعد از انقلاب می‌گذاشت و به خانم‌ها آموزش می‌داد. او در فلسطین و لبنان عملیات چریکی آموزش دیده بود و در فولادشهر ترور شد. در کنارش حاج علی موحددوست را داریم که فرمانده تیپ دوم لشکر ۱۴ امام حسین (ع) بود و معروف بود به علی آهنی.
در قطعه چذابه و طریق‌القدس شهید دیگری داریم به نام محمود پهلوان‌نژاد. او کسی است که آقای هاشمی رفسنجانی در خطبه‌های نماز جمعه تهران از او به‌عنوان طراح عملیات فرمانده کل قوا یاد کرد بابت پیشنهادش برای کندن کانال در آن عملیات.
معروف‌ترین عملیات در طول هشت سال جنگ تحمیلی عملیات محرم بود که در آن اصفهان نزدیک به ۷۰۰ شهید داشت که طی دو نوبت تشییع و به خاک سپرده شدند.
در زمان تشییع شهدای عملیات محرم یک سری از آثار تخریب شد، مثل بقعه قدیمی یوشع نبی در آن زمان.
شهدای بمباران در کنار شهدای جبهه‌ها
در کنار شهدای عملیات محرم، شهدای والفجر ۱ و ۲ و ۴ را داریم. کنار شهدای والفجر ۴، مزار علامه استاد جلال‌الدین همایی را داریم که در آخر گلستان شهداست. کنار شهدای والفجر ۴ یک سری از شهدای بمباران اصفهان را داریم؛ فضایی که به نام عملیات قادر و همچنین عملیات بمباران شهر اصفهان نام‌گذاری شده است.
از شهدای این قطعه می‌توان به خاندان خانعلی اشاره کرد که پدر و دو فرزندش به شهادت رسیدند. همچنین شهید رحمت‌الله میثمی برادر شهید عبدالله میثمی نیز در آنجا دفن شده است. در کنار این قطعه شهدای صالحین و شهدای غرب را داریم. این شهدا، بچه‌های سپاه، ارتش و کارمندان دولت بودند که در مأموریت‌ها حین خدمت طی حوادث مختلف به شهادت رسیدند و در قسمت انتهایی لسان‌الارض دفن شدهاند.
قطعه‌ای برای خوبان
نقشه گلستان شهدا به صورتی است که بعضا اسم قطعه‌ها از اسم عملیات گرفته شده است؛ مثل عملیات خیبر و بدر. شهید مهرداد عزیزاللهی عارف ۱۴ ساله، بزرگ‌ترین تک‌تیرانداز دنیا عبدالرسول زرین و شاخص‌ترین شهدای لشکر ۱۴ امام حسین به نام شهید قربانعلی عرب که خوش‌اخلاق‌ترین شهید دفاع مقدس است نیز در این قطعه دفن شدهاند.
شهید قربانعلی عرب جمله معروفی دارد که شهید آوینی در روایت فتح از آن استفاده می‌کرده و می‌گوید: «مکه مال شما و فکه برای ما.» در این قطعه دو برادر به نام‌های ناصر و مسعود خودسیانی داریم. این دو شهید، برادر بزرگ‌تری داشتند به نام علی‌محمد که او هم شهید شد.ناصر و مسعود دوقلو بودند باهم به دنیا آمدند و در یک روز هم باهم به شهادت رسیدند.
گمنام‌های محبوب و کربلای ۴ غریب
قطعه بعدی، قطعه شهدای گمنام است که در فضای پشت تکیه ملک قرار گرفته‌اند. در قطعه بعدی بچه‌های عملیات کربلای۴ را می‌بینیم که پشت سالن شمع گلستان شهدا قرار گرفته‌اند. در ابتدای کار یک سری از شهدا مربوط به شهدای کوره بلند ذوب‌آهن است. یک سری از شهدا مربوط به خود عملیات کربلای ۴ است. تعدادی از شهدا مربوط می‌شود به هواپیمای ایرباس که ناو آمریکایی آن را در خلیج‌فارس انداخت. ۹ عدد سنگ‌قبر در قطعه کربلای ۴ داریم که متعلق به شهدای هواپیمای ایرباس است که کمتر کسی می‌داند این شهدا در این قطعه دفن هستند. برخی از شهدای بمباران به‌خصوص شهدای چهارسوق اصفهان نیز در این قطعه قرار گرفته‌اند. قطعه شهدای عملیات کربلای ۴ مجموعه‌ای است از حوادث.
یکی از شهدای شاخص که در قطعه عملیات کربلای ۴ دفن شده از شهدای بمباران است به نام آناتولی میرزایی فرزند ایوان. روی سنگ مزار این شهید نوشته آتاتولی اما روی شیشه نوشته آناتولی که برخی از منابع موثق آناتولی را تأیید می‌کنند.
زمانی که خانواده این شهید برای بردن او به تهران اقدام کردند آقای مکی‌نژاد مدیر گلستان شهدا در سال‌های گذشته خواب دید که این شهید به او گفت: من را از دوستانم جدا نکنید خلاصه شهید همین‌جا می‌ماند.
قطعه‌ای به نام سرداران
قطعه بعدی قطعه شهدای کربلای ۵ است که به قطعه سرداران شهرت دارد. شهیدان حاج حسین خرازی، حاج احمد کاظمی، کوهرنگی‌ها، قوچانی، باقری، یزدانی، شاه‌مرادی، جان‌نثاری، ابوالفضل شیروانیان و… در این قطعه قرار دارند. در فضای قطعه کربلای۵ شهید دیگری داریم به نام مسعود آخوندی. او به‌عنوان فرمانده گمنام گردان یا زهرا (س) شهرت پیدا کرده است.
حاج حسین خرازی قبل از دفن جایش را مشخص کرده بود و به دوستان نزدیکش گفته بود که دوست دارد دوستان نزدیکش شهید علی قوچانی و علی باقری کنارش باشند. قطعه وداع قطعه بعدی است. رهبر بزرگوار انقلاب اسلامی در سال ۱۳۸۰ به دیدار محمد‌تقی طاهرزاده که ۱۸ سال در کما بود رفتند. این شهید در این قطعه به خاک سپرده شده است و پدرش که شغل کفاشی داشت، به‌عنوان پرستار نمونه بابت مراقبت از پسرش انتخاب شد.
قطعه یوسف، مردانی که دیر آمدند
قطعه بعدی قطعه شهدای یوسف است. سه قطعه در گلستان شهدا داریم که معروف است به «یوسف». این سه قطعه درواقع شهدایی هستند که بعد از تفحص برگردانده می‌شوند. در این قطعه شهدایی قرار دارند که بعد از ۱۱، ۱۲ سال و بعضا بعد از ۱۷، ۱۸ سال و برخی بیشتر برمی‌گردند.
یکی از معروف‌ترین شهدای قطعه ۳ شهید علیرضا کریمی شهید مسافر کربلاست، شهید حسن فاتحی یا معروف به «حسن طلا» و همچنین شهید سید محسن موسوی که شهید بسیار شجاعی بودند در این قطعه مدفون هستند. در کنار قطعات این شهدای بزرگوار، قطعه «شهدای برائت از مشرکین» در سال ۱۳۶۶ را داریم. در آن سال حجاج در مکه مشغول مراسم برائت از مشرکین بودند که جنایت آمریکایی و سعودی‌ها سبب شد تا عده‌ای از این حجاج به شهادت برسند.
تعدادی از این شهدا به ایران برگشتند و در این قطعه به خاک سپرده شدند. کنار این شهدا شهدای مدافع حرم ایرانی و شهدای مدافع حرم فاطمیون هم به خاک سپرده شدهاند. یکی دو نفر از شهدای مدافع سلامت هم در این قطعه آرام گرفته‌اند.
در کنار مسجد صاحب‌الزمان که از مساجد قدیمی گلستان شهداست و به دست حاج‌شیخ مهدی مظاهری ساخته شده است و مراسم‌های اوایل انقلاب در این مسجد برگزار می‌شد، قطعه والفجر ۸ را داریم. عملیات والفجر ۸ یکی از موفق‌ترین عملیات ما در زمان جنگ بود. این قطعه هم خودش سه قطعه است که در یکی از قطعه‌ها شهید سعید چشم‌به راه مدفون است. دو شهید از هواپیمای سقوط هواپیمای اوکراینی به نام شهید امیر اشرفی و همسر بزرگوارش نیز در این قطعه دفن شده است.
شخصیت‌های بزرگ دیگری مثل حاج‌آقا رحیم ارباب، آخوند کاشی، میرمحمد صادقی‌ها و…نیز در این گلستان آرامیده‌اند؛ چراکه قبل از گلستان شهدا اینجا تخت‌فولاد بوده است.
مادر شهید بهشتی هم در گلستان دفن هستند. چهارمین شهید محراب حاج‌آقا عطا اشرفی اصفهانی نیز در این سرزمین دفن شده است که این اقدام طبق وصیت خودش بوده است.
هم‌نشینی فرماندهان در بهشت اصفهان
حدود ۴۰۰ فرمانده در گلستان شهدای اصفهان دفن شده است. فرماندهان بزرگی مثل فرمانده تیپ مستقل الغدیر یزد به نام شهید ابراهیم جعفرزاده در گلستان شهداست. فرمانده لشکر ۱۷ علی بن ابیطالب قم، فرمانده سپاه سقز کردستان درواقع فرمانده پیش‌مرگان کرد کردستان به نام رسول هلالی نیز در گلستان شهدا دفن شده است.
شهید حبیب خلیفه سلطان، قائم‌مقام سپاه پاسداران منطقه ۷ کشوری و شهید مجتبی کلاهدوزان، فرمانده سپاه پاسداران منطقه ۹ کشور هم در گلستان شهدا هستند. شهید سید محمد حجازی جانشین سردار قاآنی و برادر سید احمد حجازی که پایه‌گذار نیروی دریایی سپاه پاسداران بوده نیز در گلستان شهدا دفن شده است.
بعضی از شهدا وصیت کرده بودند که آن‌ها را در تهران یا اصفهان به خاک بسپارند؛ مثل شهید اقارب‌پرست. پیکر مطهر این شهید در گلزار شهدای تهران به خاک سپرد شد؛ اما سنگ یادبودی در گلزار شهدای اصفهان به نامش در قطعه یوسف ۱ گذاشته‌اند. یک سری از فرماندهان دیگر جنگ را هم داریم که سنگ یادبودی در گلستان شهدا دارند.
